ΣΤΑΥΡΟΣ ΜΥΘΟΣ || mythos@eroticos.gr
O Γρηγόρης Βαλτινός έχει μιλήσει επανειλημμένα για το πάθος του για τη δουλειά, για τις επιλογές του και τις δυσκολίες των καιρών. Με αφορμή την περιοδεία της παράστασης «Ζορμπάς», μιλάει στην ThessΝews για το πώς ο ίδιος βιώνει τον Αλέξη Ζορμπά!
Αυτές οι μεγάλες περιοδείες έχουν κάτι το τσιγγάνικο στο στήσιμό τους. Μια βαλίτσα στο χέρι. Σας αρέσει;
Καμιά φορά το τσιγγαναριό είναι ωραίο. Για να σοβαρευτούμε όμως, δεν είναι μόνο ότι αρέσει σε μένα προσωπικά, ή σε αυτήν την τέχνη ότι αρέσει στον καθένα. Το θέμα είναι, και έτσι κάνω εγώ από τότε που ξεκίνησα να κάνω περιοδείες, ότι πρέπει κανείς, με οποιοδήποτε κόστος και οποιαδήποτε θυσία, πράγματα που του αρέσουν στην Αθήνα ή που έχουν ένα υψηλό ποιοτικό επίπεδο να μπορέσει να τα φέρνει και στην περιφέρεια. Δεν πρέπει στην περιφέρεια να πηγαίνουν μόνο παραστάσεις εμπορικού χαρακτήρα ή να έχουμε μια διάθεση απλά να συμπληρώσουμε ένα εισόδημα. Πρέπει κανείς να χτίζει και να εκπαιδεύει ένα κοινό σε πιο απαιτητικά πράγματα. Έτσι λοιπόν, πάντα, παραστάσεις που πίστευα και μου αρέσανε, δεν μου αρκούσε να τις αφήσω στην Αθήνα μόνο, αλλά τις έφερνα και στην περιφέρεια.
Πολλές φορές μάλιστα, όπως και φέτος, η παράσταση ξεκίνησε από τη Θεσσαλονίκη που παίξαμε τρεις μήνες και στη συνέχεια πήγε στην Αθήνα. Ακριβώς το ίδιο συμβαίνει τώρα με τον Ζορμπά, που ξεκινάει από την περιφέρεια και μετά θα πάει στην Αθήνα.
Ο Άντονι Κουίν είχε δηλώσει πως ο Ζορμπάς ήταν ο αγαπημένος του ρόλος και ότι μετά από αυτόν τον ρόλο είχε αρχίσει να γίνεται λίγο σαν τον Ζορμπά. Πόσο Ζορμπάς είναι ο Γρηγόρης Βαλτινός;
Εγώ νομίζω ότι είμαι αρκετά Ζορμπάς και από ιδιοσυγκρασία, γιατί είμαι Έλληνας, έχω αυτές τις καταβολές και μάλιστα λέει κάποια στιγμή ο Ζορμπάς ότι κατάγεται από ένα χωριό στα Ριζά του Ολύμπου. Ακριβώς εκεί που είναι και το δικό μου το χωριό. Αυτό όμως δεν λέει τίποτα. Αυτό που μετράει είναι πώς νιώθει ο καθένας. Πόσο αισθάνεται ότι ο ψυχισμός του ταιριάζει με έναν ήρωα. Και εγώ αισθάνομαι ότι μου ταιριάζει απόλυτα. Γιατί έχουμε τις ίδιες απόψεις για τη ζωή, την ίδια φιλοσοφία στα σοβαρά θέματα όπως είναι η ελευθερία, η εναρμόνιση με τη φύση και όλα τα πράγματα που ο Ζορμπάς αισθάνεται να του ολοκληρώνουν την παρουσία σε αυτόν τον κόσμο.
Τι άνθρωπος είναι;
Ο Ζορμπάς έχει μια θεμελιώδη αρχή. «Είναι βαρύ πράγμα η ελευθερία, δεν μπορούν να την σηκώσουν όλοι». Αυτό εμένα με διακατείχε από μικρό παιδί. Αυτό σημαίνει, όταν το λέει ένας άνθρωπος, ότι έχει απόλυτη συναίσθηση της πειθαρχίας και του σεβασμού απέναντι στην ελευθερία του άλλου. Γιατί ελευθερία δεν σημαίνει ασυδοσία. Και αυτό ο Ζορμπάς το ξέρει. Ξέρετε, έχουμε συνηθίσει μέχρι τώρα να επιλέγουμε το βολικό μέρος από τον χαρακτήρα του Ζορμπά. Έξω καρδιά, γλέντι, όσα πάνε κι όσα έρθουνε, χορός, τραγούδι, γυναίκες… Δεν είναι αυτό ο Ζορμπάς. Αυτή είναι η ελαφριά πλευρά του, για να μπορέσει να αντέξει το βαρύ φορτίο της ζωής.
Αυτήν την πλευρά ξέρει ο κόσμος όμως…
Είναι αυτό που βόλεψε τους ξένους τουρίστες αλλά και τους Έλληνες συμπατριώτες του Ζορμπά, είναι το κερασάκι στην τούρτα. Οι βασικές του αρχές έχουν να κάνουν με λαϊκή φιλοσοφία. Ο Ζορμπάς προέρχεται από το χώμα και τη λάσπη. Αυτό πρέπει να καταλάβουν. Αυτός ήταν ο στόχος και της δικής μας παράστασης. Χαίρομαι λοιπόν, που ταυτιστήκαμε με τον Παπαθανασίου, τον Ρέππα και τη σκηνοθεσία του Σταμάτη Φασουλή. Αν θέλετε και με τη δική μου άποψη για ένα καινούριο ανέβασμα του Ζορμπά. Γιατί όταν ανεβάζεις κάτι που έχει ξαναδεί ο κόσμος, πρέπει να έχει λόγο και στόχο.
Έχετε περάσει από διάφορους ρόλους. Τι ήταν αυτό στον Ζορμπά που σας έκανε να πείτε «θέλω να το κάνω»;
Όσο και να σας φανεί περίεργο, ένα από τα πράγματα που με προκάλεσαν ήταν ότι ο κόσμος πιστεύει ότι ο Ζορμπάς μοιάζει με τον Βιολιστή στη Στέγη. Και θέλησα να τους πω ότι μπορεί κανείς να περνάει δίπλα από έναν ρόλο, γιατί πραγματικά και οι 2 είναι λαϊκοί τύποι, δίνουν την εντύπωση ότι μοιάζουν. Όμως οι διαφορές τους είναι θεμελιώδεις. Για έναν ηθοποιό και έναν σκηνοθέτη, αν θέλετε, αυτό είναι μια τεράστια πρόκληση. Προσπαθείς να βρεις τις αποχρώσεις στους δύο ρόλους και να τους κάνεις διαφορετικούς. Ένα από τα πράγματα που με ερέθιζαν ήταν αυτό. Το άλλο είναι βέβαια ο ίδιος ο Καζαντζάκης, που είναι από τους μεγαλύτερους λογοτέχνες του περασμένου αιώνα, διεθνώς αναγνωρισμένος. Φυσικά και η ελληνική καταγωγή του έργου. Δεν έχουμε να κάνουμε με Αμερικάνους και άλλους λαούς. Και ένα τεράστιο δέλεαρ οι συντελεστές. Δεν ξεκινάς ένα τέτοιο εγχείρημα και μια τόσο μεγάλη παραγωγή αν δεν είσαι καλυμμένος απόλυτα. Θα ήθελα να σας πω, σεμνά, ότι προσπαθήσαμε να επιλέξουμε τους καλύτερους συντελεστές που έχει το ελληνικό θέατρο. Συνολικά. Είναι από τους καλύτερους στην Ελλάδα.
Εκεί που μιλάμε για κρίση και μικρές παραγωγές, εσείς μου μιλάτε για κάτι τεράστιο.
Δεν μπορώ να κάνω αλλιώς. Πρέπει να το αντιμετωπίσει κανείς επιθετικά. Αν το αντιμετωπίσεις μίζερα, θα σε φάει. Έτσι κι αλλιώς η μιζέρια είναι κάτι το οποίο σιχαίνομαι και απεχθάνομαι. Πιστεύω ότι σου αλλοιώνει τον χαρακτήρα. Τη συνηθίζεις σιγά σιγά, συμβιώνεις μαζί της και όταν από θέση δεν μπορείς να συνυπάρξεις, ζεις πλέον δυστυχισμένος.
Βγαίνουν οικονομικά όμως τέτοιες δουλειές;
Δεν είναι εύκολο να πεις ότι πάω τον Ζορμπά περιοδεία με τρία τριαξονικά, τριάντα ηθοποιούς και δέκα τεχνικούς. Είναι μια αυτοκτονία. Αλλά δεν θέλαμε να τον πάμε αλλιώς. Πάρα πολλοί λένε «μας συνηθίσανε σε φτηνό εισιτήριο». Εκείνο που δεν πρέπει να μας διαφεύγει ποτέ είναι ότι το φτηνό είναι ακριβό. Μπορεί να δει κάποιος ένα φτηνό θέατρο, με λίγα σκηνικά και ηθοποιούς, το οποίο να είναι καταπληκτικό, αλλά αν η πρόθεση ή το ξεκίνημα για να γίνει μια δουλειά είναι το να είναι φτηνή, αυτό το πράγμα εμένα με ανατριχιάζει. Το ξεκίνημα είναι να είναι καλή. Το πόσο θα κοστίσει θα το δούμε, ανάλογα με τις ανάγκες της. Και από εκεί και πέρα μετράς και τις δυνάμεις σου. Μπορώ να βγω; Μπορώ να πάω χωρίς μεγάλες αμοιβές χάρη της δουλειάς και της παραγωγής; Μπορώ. Δεν μπορώ; Δεν πάω.
Πάντα ρισκάρατε τόσο;
Ο κόσμος δεν έχει συνειδητοποιήσει πώς ταξιδεύει ο Ζορμπάς στην επαρχία. Όταν το βλέπει στο τέλος της παράστασης, είναι έκθαμβος. Λέει «τι είδαμε;» Ήρθε αυτό στην πόλη μας; Δεν πειράζει, ας μη βγουν μια χρονιά τα έξοδα της παράστασης, ούτε χρήματα. Όλοι κάναμε εκπτώσεις για να μπορέσουν να περισσέψουν χρήματα για να πάει μια τέτοια παραγωγή στην Αθήνα. Αν γινόταν αλλιώς, θα ντρεπόμασταν. Και δεν μπορώ να ντρέπομαι, είναι ένα συναίσθημα που δεν αισθάνθηκα ποτέ.
Από το φύλλο της THESSNEWS #63 (22/07/2017-23/07/2017)
