Ένας χρόνος συμπληρώνεται σήμερα από το σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών που στοίχισε τη ζωή σε 57 ανθρώπους.
Το ημερολόγιο έγραφε 28 Φεβρουαρίου, με τους δείκτες του ρολογιού να παγώνουν στις 23:21, όταν ο επιβατικός συρμός Intercity 62 που μετέφερε περισσότερους από 350 επιβάτες και εκτελούσε τη διαδρομή Αθήνα-Θεσσαλονίκη, συγκρούστηκε μετωπικά με την εμπορική αμαξοστοιχία που εκτελούσε το δρομολόγιο Θεσσαλονίκη-Λάρισα.
Λίγες στιγμές μετά τη σύγκρουση, αρχίζουν οι πρώτες κλήσεις προς το 112. Το κέντρο διάσωσης της Λάρισας μπαίνει σε κατάσταση συναγερμού. Οι πρώτες πληροφορίες έκαναν λόγω για εκτροχιασμό τραίνου, με την πραγματικότητα όμως να ξεπερνά και τις πιο τραγικές υποθέσεις. Κανείς δε μπορεί να φανταστεί το μέγεθος της τραγωδίας που θα ακολουθούσε, βυθίζοντας στο πένθος 57 οικογένειες.
Οι πρώτοι διασώστες που έφτασαν στο σημείο αντίκρισαν την μεγαλύτερη σιδηροδρομική τραγωδία που είχε σημειωθεί στην Ελλάδα. Οι δύο αμαξοστοιχίες συγκρούστηκαν μετωπικά στα μισά του δρόμου μεταξύ των Τεμπών και του Ευαγγελισμού, καθώς η επιβατική αμαξοστοιχία έβγαινε από τη σήραγγα κάτω από τον αυτoκινητόδρομο Ε75. Το επιβατικό τρένο κινούταν με ταχύτητα 160 χλμ. την ώρα ενώ βρισκόταν στην αριστερή, μη προβλεπόμενη, σιδηροδρομική τροχιά, όπου πορευόταν και η εμπορική αμαξοστοιχία, με αντίθετη φορά κίνησης.
Από τη σφοδρή σύγκρουση, εκτροχιάστηκαν τα περισσότερα βαγόνια του επιβατικού τρένου, ενώ προκλήθηκε ακαριαία έκρηξη και πυρκαγιά, που κατέκαψε τα δύο μπροστινά βαγόνια της επιβατικής αμαξοστοιχίας με τους επιβαίνοντές του.
Τις επόμενες μέρες όλη η χώρα θα μάθαινε πως επρόκειτο για ένα προδιαγεγραμμένο έγκλημα.
Άμεσα στο σημείο επιχείρησαν 17 οχήματα και 150 πυροσβέστες για την κατάσβεση της φωτιάς, ενώ έγιναν προσπάθειες διάσωσης με περίπου 40 ασθενοφόρα και περισσότερους από 30 αστυνομικούς. Από τους επιζώντες επιβάτες, οι 250 μεταφέρθηκαν στη Θεσσαλονίκη.
Ένα a priori έγκλημα
Σύμφωνα με τον επιθεωρητή του ΟΣΕ, τα αίτια του δυστυχήματος εντοπίζονται στο λάθος του σταθμάρχη της Λάρισας που έβαλε στην ίδια γραμμή τα δύο τραίνα, στην απουσία επικοινωνίας μεταξύ του μηχανοδηγού της εμπορικής αμαξοστοιχίας και του σταθμάρχη, αλλά και την εγκατάλειψη των πόστων εν ώρα υπηρεσίας από δύο σταθμάρχες, και την ολιγωρία ως προς την ολοκλήρωση της εγκατάστασης του συστήματος τηλεδιοίκησης και των έργων σηματοδότησης.
Ο σταθμάρχης Λάρισας συνελήφθη και προσήχθη στον Εισαγγελέα. Στην πρώτη του κατάθεση αναγνώρισε ότι δρομολόγησε το επιβατικό τρένο σε λάθος ράγες, κατανοώντας το σφάλμα του όταν, αργότερα, ενημερώθηκε για το δυστύχημα. Στις 5 Μαρτίου, μετά την απολογία του, κρίθηκε ομόφωνα προφυλακιστέος.
Ο εκπρόσωπος των εργαζομένων στο διοικητικό συμβούλιο της Hellenic Train κατήγγειλε ότι, στη συγκεκριμένη διαδρομή, δε λειτουργούσαν τα συστήματα σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης, τα οποία θα μπορούσαν να είχαν διαδραματίσει τον ζωτικό τους ρόλο, αυτόν της δράσης ως δικλείδες ασφαλείας για την αποφυγή συγκρούσεων.
Παρότι μόλις στις 7 Φεβρουαρίου, συνδικαλιστική οργάνωση των εργαζομένων είχε εκδώσει σχετική ανακοίνωση όπου αναφερόταν το ενδεχόμενο δυστυχήματος ως απόρροια των παραλείψεων στο σιδηροδρομικό δίκτυο και παρότι το Νοέμβριο 2022 είχαν στείλει εξώδικο προς το Υπουργείο Μεταφορών και Υποδομών, τον ΟΣΕ, τη Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων και την Hellenic Train, όλοι κώφευσαν.
Πραγματογνώμονες που διερεύνησαν το συμβάν για λογαριασμό των οικογενειών των θυμάτων συνέταξαν το δικό τους πόρισμα. Σε συμπληρωματικό πόρισμα που παραδόθηκε στον Εισαγγελέα Λάρισας στις 9 Φεβρουαρίου 2024, αναφέρεται ότι σε δείγματα που εξετάστηκαν από το Γενικό Χημείο του Κράτους βρέθηκαν μεταξύ άλλων και οι ουσίες ξυλόλιο, τολουόλιο και βενζόλιο, οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν στιγμιαία ανάφλεξη μετά από σπινθήρα. Οι ουσίες αυτές χρησιμοποιούνται παρανόμως για τη νοθεία της βενζίνης.
Πανελλαδική οργή και πόνος
Οι αποκαλύψεις για τις δολοφονικές παραλείψεις, ολιγωρίες αλλά και οι διαβεβαιώσεις του Υπουργού Μεταφορών Κώστα Καραμανλή για την ασφάλεια του σιδηρόδρομου λίγους μήνες πριν, προκάλεσαν κύμα οργής στη χώρα.
Ακολούθησαν μαζικές διαδηλώσεις από φοιτητικούς και μαθητικούς συλλόγους, ενώ στο δρόμο κατέβηκαν από εργατικά σωματεία μέχρι σύλλογοι καθηγητών και συνταξιούχων αλλά και απλοί πολίτες στις μαζικότερες διαδηλώσεις των τελευταίων χρόνων.
Η φράση «Στείλε όταν φτάσεις» έγινε πικρό σύνθημα στα χείλη των διαδηλωτών, ενώ το σύνθημα «Τα κέρδη τους για τις ζωές μας» εμπνεύστηκε από τα συνεχή δημοσιεύματα που έφερναν στο φως αποκαλύψεις για την κατάσταση που επικρατούσε στο σιδηροδρομικό δίκτυο…
Ένα μήνα μετά το δυστύχημα, φοιτητικοί σύλλογοι τοποθέτησαν πλακέτα στη μνήμη των θυμάτων στο προαύλιο του ΑΠΘ, καθώς πολλά από τα θύματα φοιτούσαν στην Θεσσαλονίκη και το μοιραίο βράδυ επέστρεφαν από το τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας.
Ο πόνος και ο αγώνας των συγγενών
Έναν χρόνο μετά, τίποτε δε φαίνεται να έχει αλλάξει στο θέμα της ασφάλειας του σιδηρόδρομου. Σύμφωνα με καταγγελίες εργαζόμενων η κατάσταση παραμένει ίδια και χειρότερη ενώ συνεχείς είναι οι αναβολές και οι καθυστερήσεις δρομολογίων.
Πριν λίγες ημέρες, ολοκληρώθηκαν οι εργασίες της Εξεταστικής Επιτροπής της Βουλής που διενήργησε έρευνα και πήρε καταθέσεις από πρώην Υπουργούς και αρμόδιους φορείς διαχείρισης και διοίκησης του σιδηροδρομικού δικτύου στην Ελλάδα.
Αλγεινή εντύπωση στην κοινή γνώμη προκαλεί η δήλωση του Κώστα Αχ. Καραμανλή, στην Εξεταστική Επιτροπή, που μετατρέπει τον πόνο σε αγανάκτηση αφού υπεραμύνεται της θέσης του για τις προειδοποιήσεις που είχε δεχτεί για την επικινδυνότητα του δικτύου πριν το δυστύχημα.
Από την πλευρά των συγγενών των θυμάτων συγκινεί ο αγώνας της Μαρία Καρυστιανού που έχασε την κόρη της και πρωτοστατεί στον αγώνα της επιτροπής των συγγενών για δικαιοσύνη που θα φέρει και την δικαίωση της μνήμης των ψυχών που χάθηκαν με τον πιο τραγικό τρόπο.
