Οι αιρετοί και οι διορισμένοι – Το έντονο προεκλογικό κλίμα και οι αναμετρήσεις στην κάλπη
Η Θεσσαλονίκη μετά την γερμανική κατοχή προσπαθεί να σταθεί στα πόδια της και να αντιμετωπίσει την πείνα, τις αρρώστιες και όλα τα δεινά που έφερε μαζί του ο πόλεμος. Μετά την απελευθέρωση της 30 Οκτώβριου 1944, μια τριμελής επιτροπή, η «Επιτροπή πόλης», αναλαμβάνει την διοίκηση του δήμου. Η νέα διοίκηση ορίσθηκε από το ΕΑΜ με πρόεδρο τον κερκυραίο καθηγητή Πανεπιστημίου Δημήτριο Καβάδα ο οποίος σε σύντομο χρονικό διάστημα αντικαταστάθηκε από τον πρόσφυγα γιατρό Λεωνίδα Καραμαούνα. Η νέα δημοτική αρχή έχει να αντιμετωπίσει το σοβαρό πρόβλημα επισιτισμού και την ιατρική περίθαλψη των πολιτών σε μια περίοδο που επικρατεί πολιτική αστάθεια και δεν υπάρχει κρατική επιχορήγηση.
Κατά την διάρκεια του Εμφυλίου τους επόμενους μήνες αναλαμβάνουν για σύντομο χρονικό διάστημα την δημαρχία της πόλης οι Παναγιώτης Σταθακόπουλος από την Πελοπόννησο, στις 4 Μαρτίου 1945 ο έτερος συντοπίτης του, ο δικηγόρος Πέτρος Λεβής στέλεχος των Φιλελευθέρων ο οποίος διορίστηκε από την κυβέρνηση Πλαστήρα και τον Ιούλιο του 1946, η κυβέρνηση Τσαλδάρη διορίζει δήμαρχο Θεσσαλονίκης τον δικηγόρο Χρήστο Κωνσταντίνου ο οποίος παρέμεινε στην θέση του ως τις 23 Αυγούστου 1950.
Οι πρώτες μεταπολεμικές εκλογές
Οι πρώτες μεταπολεμικές εκλογές διενεργούνται στις 15 Απριλίου 1951 επί κυβερνήσεως των συνεργαζόμενων κομμάτων ΕΠΕΚ και Φιλελευθέρων. Η κυβέρνηση του Σοφοκλή Βενιζέλου μερικούς μήνες πριν διορίζει τον εφέτη Ιωάννη Μάνεση στην δημαρχία για να προετοιμάσει τις εκλογές. Τότε το εκλογικό σύστημα προβλέπει την έμμεση εκλογή δημάρχου από τους δημοτικούς συμβούλους σε πόλεις με πληθυσμό άνω των 60.000 κατοίκων και εφαρμόζεται το πλειοψηφικό και αναλογικό σύστημα.
Στις εκλογές του 1951 στην Θεσσαλονίκη υπάρχουν 88.000 εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι σε σύνολο 82 εκλογικών τμημάτων και για πρώτη φορά έχουν το δικαίωμα του «εκλέγεσθαι» οι γυναίκες, όχι όμως για την θέση του δημάρχου αλλά του δημοτικού συμβούλου. Αν και τους περισσότερους ψήφους τους συγκέντρωσε ο Αθανάσιος Καζινάρης, αναλογικά την πρώτη θέση καταλαμβάνει η Αρίστη Παγιατάκη ωστόσο βάση νόμου δεν μπορεί να αναδειχθεί δήμαρχος.
Η εκλογική αναμέτρηση αναδεικνύει νικητή τον συνδυασμό «Ηνωμένη Εθνική Παράταξις» (Φιλελεύθεροι) με ποσοστό 51% έναντι της «Προοδευτικής Δημοκρατικής Παράταξης» (ΛαΪκοί με υποψήφιο τον Μηνά Πατρίκιο) με 22% και της «Δημοκρατικής Συνεργασίας» με 27% (Αριστεροί με υποψήφιο τον Θεοφύλακτο Θεοφύλακτο).
Μετά από επανειλημμένες συνεδριάσεις των 60 εκλεγμένων δημοτικών συμβούλων και έντονες διαβουλεύσεις, εκλέγεται Δήμαρχος ο κρητικός ποτοποιός στο επάγγελμα, Παντελής Πετρακάκης ο οποίος ορκίστηκε στις 8 Ιουνίου 1951 και άσκησε τα καθήκοντά του ως τον Ιανουάριο 1955.
Οι εκλογές του 1954
Οι εκλογές που θα ακολουθήσουν γίνονται επί κυβερνήσεως Αλέξανδρου Παπάγου και σύμφωνα με το νέο Δημοτικό και Κοινοτικό Κώδικα η εκλογή δημάρχου γίνεται άμεσα αρκεί να συγκεντρώσει το ποσοστό 40% των ψήφων αλλιώς επαναλαμβάνονται οι εκλογές την επόμενη Κυριακή με την εκλογή δημοτικών συμβούλων με ποσοστό κατά ¾ της νικήτρια παράταξης έναντι ¼ της ηττημένης.
Οι εκλογές ορίζονται για την Κυριακή 21 Νοεμβρίου 1954 όπου συμμετέχουν τέσσερις υποψήφιοι δήμαρχοι, ο Μηνάς Πετρακάκης, ο δικηγόρος Ονούφριος Παπαβασιλείου (Φιλελεύθεροι), ο υπουργός των διορισμένων κατοχικών κυβερνήσεων, γιατρός Σωτήρης Γκοτζαμάνης και ο πρώην δήμαρχος Μηνάς Πατρίκιος (ΕΔΑ- ΔΗΚΕΛ).
Κανείς δεν συγκεντρώνει το απαιτούμενο ποσοστό και οι εκλογές επαναλαμβάνονται στις 28/11/1954. Νικητής είναι ο Μηνάς Πατρίκιος με ποσοστό 56.62% και 41.310 ψήφους έναντι του Σωτήρη Γκοτζαμάνη ο οποίος συγκέντρωσε ποσοστό 43,38%.
Φλέγον ζήτημα για την νέα διοίκηση είναι τα οικονομικά, διοικητικά και διαχειριστικά προβλήματα του δήμου. Παρά τα οικονομικά προβλήματα, η νέα διοίκηση προχωρά στην κατασκευή βασικών έργων υποδομής με έργα οδοποιίας, κατασκευή αποχετευτικού δικτύου και ηλεκτροδότησης, έργα πρασίνου και ανανέωση του μηχανικού εξοπλισμού καθαριότητας. Δημιουργείται η Δημοτική Συμφωνική Ορχήστρα του δήμου με μόνιμη χορωδία, η δημοτική πινακοθήκη, αναβαθμίζεται η δημοτική βιβλιοθήκη και διαμορφώνεται το Θερινό Θέατρο Κήπου. Κατά την διάρκεια της ίδιας διοίκησης, το 1958 γίνεται και η εγκατάσταση των δημοτικών υπηρεσιών στο κτήριο του «Καραβάν Σαράι», Εγνατία με Βενιζέλου, όπου παραμένει εκεί το Δημαρχείο για περισσότερο από 50 χρόνια.
Oι δημοτικές εκλογές του 1959
Η ανάδειξη της αριστεράς σε δεύτερο κόμμα στις πρόωρες βουλευτικές εκλογές το Μάιο 1958, δημιουργεί έντονο πολιτικό κλίμα. Με προεδρικό διάταγμα ορίζονται οι δημοτικές εκλογές στις 5 Απριλίου 1959.
Επανέρχεται το εκλογικό σύστημα που επιβάλλει την ανάδειξη δημάρχου από το δημοτικό συμβούλιο αλλά σε βάση απλής αναλογικής. Στην εκλογική αναμέτρηση των τριών υποψήφιων παρατάξεων που γίνεται σε οξυμένο πολιτικά κλίμα, νικητής στην κάλπη σε σύνολο 135.855 εγγεγραμμένων ψηφοφόρων και με ποσοστό 48,89% αναδεικνύεται ο συνδυασμός «Ανεξάρτητη Εθνική Παράταξη» έναντι ποσοστού 46,25% που συγκέντρωσε η κεντρώα «Φιλελεύθερη Δημοκρατική Παράταξη και 4,84% το αριστερό «Εθνικό Κίνημα Αλλαγής». Μέχρι την εκλογή νέου δημάρχου από τους 31 εκλεγμένους δημοτικούς συμβούλους, αναλαμβάνει «Δημαρχών» ο Αθανάσιος Καζινάρης ο οποίος αναδείχτηκε πρώτος σε ψήφους δημοτικός σύμβουλος. Ακολουθούν δραματικές συνεδριάσεις για την εκλογή δημάρχου όπου απαιτείται η εξασφάλιση 16 ψήφων. Έπειτα από δυσαρέσκειες, αντιδικίες και εσωτερικές αντιπαλότητες, ο υποψήφιος Ευάγγελος Καναβός δίνει την ψήφο του σε συνυποψήφιο αντίπαλης παράταξης, εκφράζοντας δυσαρέσκεια για την μη τήρηση του πρωτοκόλλου και αναδεικνύεται δήμαρχος ο δικηγόρος Ιωάννης Παπαηλιάκης με καταγωγή από την Κρήτη.
Επικράτηση της κεντροαριστεράς
Οι βουλευτικές «εκλογές βίας και νοθείας» όπως χαρακτηρίστηκαν το 1961 αλλά και οι άλλες δύο που ακολούθησαν το 1962 και το 1964 δημιούργησαν ριζικές μεταβολές στη πολιτική κατάσταση της χώρας. Πρωθυπουργός της χώρας εκλέγεται τον Φεβρουάριο του 1964 ο Γεώργιος Παπανδρέου με την Ένωση Κέντρου και η Θεσσαλονίκη αποτελεί βαρόμετρο για τον πολιτικό χάρτη της χώρας. Στη Θεσσαλονίκη αυτήν την περίοδο δρά πολύ έντονα το παρακράτος, παρ όλα αυτά η εκλογική αναμέτρηση για ανάδειξη δημάρχου που προκηρύχθηκε στις 5 Ιουλίου 1964 έγινε σε ήρεμο κλίμα. Ισχύει το απλό σύστημα αναλογικής και διεκδικούν την δημαρχία τέσσερις παρατάξεις. Πρώτος αναδεικνύεται ο συνδυασμός «Δημοκρατική Αλλαγή» με επικεφαλής τον Πατρινό χημικό–μηχανικό Κωνσταντίνο Τσίρο ο οποίος στηρίχτηκε από την κεντροαριστερά πτέρυγα της Ε.Κ και την ΕΔΑ λαμβάνοντας ποσοστό 49,7% (56.853 ψήφοι) έναντι του συνδυασμού «Πανθεσσαλονίκειος Παράταξις» (υποστηριζόμενος από την ΕΡΕ) με επικεφαλής τον γιατρό Αθανάσιο Καζινάρη που έλαβε ποσοστό 33.6%(38.464 ψήφοι). Ακολούθησαν με ποσοστό 14.7% ο πρώην δήμαρχος Παπαηλιάκης στηριζόμενος από την κεντροδεξιά και 2% ο συνδυασμός «Νέα Γενεά».
Περίοδος της Χούντας
Η δημαρχία του Κωνσταντίνου Τσιρού διήρκεσε μόλις τρία χρόνια διότι διεκόπη οριστικά στις 21 Αυγούστου 1967, λίγους μήνες μετά από το στρατιωτικό πραξικόπημα της Χούντας στις 21 Απριλίου 1967.
Κατά την διάρκεια της επταετίας 1967-1974 στην θέση δημάρχου διορίζονται οι Βύρων Αντωνιάδης, βιομήχανος ο οποίος παραιτήθηκε στις 30 Απριλίου 1968, ο Θεσσαλονικιός Αλέκος Κωνσταντινίδης, αντιδήμαρχος και πρώην διευθυντής οικονομικών υπηρεσιών του δήμου και ο Χρήστος Φλωρίδης, απόστρατος στρατιωτικός ο οποίος ανέλαβε την δημαρχία την Κυριακή 8 Φεβρουαρίου 1970 και παρέμεινε ως την πτώση της Χούντας.
Από το φύλλο της THESSNEWS #158 (18/05/2019-19/05/2019)
