Η Αψίδα του Γαλερίου, ή αλλιώς Καμάρα είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά μνημεία της Θεσσαλονίκης.
Η Καμάρα είναι σημείο συνάντησης σε ένα από τα πιο κεντρικά σημεία της πόλης, στην καρδιά της Θεσσαλονίκης.
Η Καμάρα αποτελεί σύμβολο θριάμβου, χτίστηκε μετά το 297/298 μ.χ για να τιμηθεί ο Ρωμαίο Αυτοκράτορας Γαλέριος, όταν επέστρεψε νικητής από τον πόλεμο κατά των Περσών.
Η αψίδα βρίσκεται στο πάνω μέρος της Εγνατία και αποτελεί τμήμα του Γαλεριανού συγκροτήματος, δηλαδή των Ρωμαϊκών ανακτόρων, που συνέδεε την Ροτόντα με τον Ιππόδρομο. Από την αψίδα διερχόταν η πομπική οδός με κιονοστοιχίες η οποία ξεκινούσε από την βόρεια όψη και κατέληγε στη νότια πύλη της περιβόλου της Ροτόντας αλλά από εκεί διερχόταν και ο σημαντικός άξονας της Εγνατία που περνούσε ανάμεσα από τους κεντρικούς πεσσούς και κατέληγε στο ύψος της πλατείας σιντριβανίου.
Το μνημείο
Η Καμάρα αποτελούνταν από οχτώ πύλες με τέσσερις κεντρικούς πεσσούς, τέσσερις δευτερεύοντες πλαϊνοί και τέσσερα τόξα με χαμηλό σφαιροειδή θόλο.
Σήμερα σώζεται το δυτικό τμήμα του μνημείου που αποτελείται από δύο μεγάλους κεντρικούς πεσσούς και ένα μικρότερο καθώς και τα δύο ανοίγματά του. Το μεγάλο κεντρικό τόξο έχει ύψος 12,5 μέτρα και πλάτος 9,6 μέτρα. Από το ΝΔ μέρος, διακρίνεται η αρχή της καμπύλης του τόξου, και λείπει ο τέταρτος πεσσός που εφάπτονταν πάνω στην σημερινή Εγνατία.
Αφιέρωμα στις νίκες του Γαλερίου
Η διακόσμηση της Αψίδας αποτελεί ένα αφήγημα της νίκης του Γαλερίου εναντίον των Περσών.
Οι μεγάλες μαρμάρινες πλάκες που καλύπτουν τους δυο πεσσούς και σώζονται μέχρι σήμερα, είναι διακοσμημένες με ανάγλυφες παραστάσεις και χωρίζονται σε τέσσερις ζώνες. Στον βορειοδυτικό πεσσό παριστάνονται σκηνές από μάχες ενώ στον βορειοανατολικό παριστάνονται σκηνές μετά την μάχη.
Η κάθε ζώνη έχει διαφορετικό πλάτος και χωρίζεται από ζωνάρια με ανάγλυφα κοσμήματα από φύλλα άκανθας, ρόδακες, δαφνόφυλλα και αστραγάλους και στο επάνω μέρος τελειώνει με «κοσμήτη» (γείσο).
Διασώζονται συνολικά 28 ζώνες, στις οποίες αποδίδονται τόσο ιστορικά γεγονότα, όσο και συμβολικές σκηνές, χαρακτηριστικές στις θριαμβικές παραστάσεις της ρωμαικής τέχνης: μάχες ανάμεσα σε Ρωμαίους και Πέρσες, η πορεία του Γαλέριου με το στρατό του, δήλωση υποταγής των αιχμαλώτων μπροστά στον Καίσαρα και λάφυρα φορτωμένα σε καμήλες, η άφιξη της πρεσβείας των Περσών με δώρα στον Γαλέριο.
Τα ανάγλυφα – Η θυσία
Από τα ανάγλυφα του νοτιοδυτικού πεσσού, παρουσιάζει ξεχωριστό ενδιαφέρον η δεύτερη ζώνη της νοτιοανατολικής πλευράς που είναι η σκηνή της θυσίας (προς Συντριβάνι). Στο κέντρο της σκηνής υπάρχει ένας βωμός στον οποίο ο αυτοκράτορας Δοκλητιανός, με πολιτική ενδυμασία και ο Γαλέριος, με στρατιωτική στολή, προσφέρουν θυσία. Διακρίνεται κεφάλι ταύρου που προσφέρεται για την θυσία ενώ δεξιά και αριστερά τους διακρίνονται θεοί και άλλες αλληγορικές μορφές.
Η δημηγορία του Καίσαρα
Στον ίδιο πεσσό στο πάνω μέρος, είναι η σκηνή της δημηγορίας του Καίσαρα Γαλέριου προς τους στρατιώτες του. Ο Καίσαρας παριστάνεται στο κέντρο πάνω σε ένα χαμηλό βάθρο και πολύ μεγαλύτερος από τους συγκεντρωμένους στρατιώτες γύρω του. Το βάθρο κοσμείται με ανάγλυφους Έρωτες που πετούν κρατώντας γιρλάντες. Αριστερά στη σκηνή διακρίνεται η πύλη της πόλης και πίσω από την πόλη αποδίδεται ορεινό τοπίο, μέσα στο οποίο απεικονίζεται μια Νύμφη του βουνού. Δεξιά τη σκηνή κλείνει η μορφή μιας φτερωτής Νίκης.
Θρίαμβος των Τετραρχών
Στην βόρια όψη του νότιου πεσσού έχουμε σκηνή από την θριαμβική παράσταση των Τετραρχών. Οι δύο Αύγουστοι, ο Διοκλητιανός και ο Μαξιμιανός παριστάνονται καθιστοί, πάνω σε «αψίδες ουράνιες», σύμβολο της παντοκρατορίας τους. Οι δύο Καίσαρες, ο Γαλέριος και ο Κωνσταντίνος, όρθιοι δίπλα στους Αυγούστους λειτουργούν ως βοηθοί τους, καθώς εκείνοι δέχονται τα στεφάνια από τις Νίκες, σε εκείνους ανήκει ο θρίαμβος.
Η μάχη των Ρωμαίων με τους Πέρσες
Χαρακτηριστική σκηνή του βόρειου πεσσού είναι η μάχη ανάμεσα σε Ρωμαίους και Πέρσες. Ο Γαλέριος απεικονίζεται με την μεγάλη του χλαμύδα να ανεμίζει στο κέντρο με τους στρατιώτες του να τον πλαισιώνουν. Κάτω από τα άλογα των Ρωμαίων το έδαφος καλύπτεται από νεκρούς και τραυματισμένους αντιπάλους και κάτω από το άλογο του ίδιου του Καίσαρα στοιβάζονται οι κατατροπωμένοι Πέρσες. Δεξιά στη σκηνή τέσσερις ελέφαντες, πάνω στους οποίους είναι ανεβασμένοι Πέρσες, σέρνουν ένα δίτροχο άρμα, ηνίοχος του οποίου είναι μια γυναικεία μορφή.
Από το φύλλο της THESSNEWS #91 (03/02/2018-04/02/2018)
