Οι ιστορικές αγορές της παλιάς Θεσσαλονίκης

Καπάνι, Στοά Μοδιάνο, Άγιος Μηνάς, Βενιζέλου, Φραγκομαχαλάς – Τα καταστήματα, τα εργαστήρια, τα παζάρια  – Η πυρκαγιά του 1917 και η διαμόρφωση της εμπορικής ζώνης

Η κεντρική αγορά της Θεσσαλονίκης, κατά το τέλος του 19ου αιώνα άρχιζε από την Εγνατία και έφθανε ως την εκκλησία του Αγία Μηνά. Ανατολικά ξεκινούσε από την Παναγία Χαλκέων ως το λουτρό της Αγοράς και δυτικά έφθανε ως τη λεωφόρο Μ. Αλεξάνδρου. Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας το εμπόριο ήταν συγκεντρωμένο σε οργανωμένες γειτονιές ανάλογα με τις συντεχνίες, χαρακτηριστικό των μουσουλμανικών παζαριών.

Μετά την κατεδάφιση των τειχών (1866) και το άνοιγμα της παραλίας, στα πλαίσια ενός γενικότερου πλαισίου εκσυγχρονισμού της πόλης, γίνεται η διάνοιξη της οδού Σαμπρή Πασά, η σημερινή Βενιζέλου, από το Διοικητήριο ως τη θάλασσα.

Η οδός Βενιζέλου

Με κεντρικό άξονα τη Βενιζέλου, μεταξύ Εγνατίας και λιμανιού, συγκεντρώνονται όλα τα εμπορικά καταστήματα της πόλης, χάνια, εργαστήρια, καταστήματα, ξενοδοχεία και τράπεζες, όπου ο κεντρικός άξονας χωρίζει την αγορά σε δυο τμήματα. Ανατολικά της Βενιζέλου ήταν η αγορά των Εβραίων και δυτικά η αγορά των Τούρκων. Η αγορά ήταν στεγασμένη και ακολουθούσε τα πρότυπα των μουσουλμανικών παζαριών.

Όλα σχεδόν τα κτίσματα της Βενιζέλου (λεωφόρος Sabri Pasa) ήταν εργαστήρια που ανήκαν στους Εβραίους. Το μπεζεστένι που ανήκε στη σχολή Hamidiye, είχε στο εσωτερικό του 27 καταστήματα και η λεωφόρος συνέχιζε ως το Χανι (Χάνι Μοδιάνο) με καφενεία, γραφεία, αποθήκες και  96 εργαστήρια που ανήκαν στα παιδιά του Σαούλ Μοδιάνο.

Νότια του άξονα, η παλιά Ιωάννη Τσιμισκή, σημερινή οδός Αγίου Μηνά, ως και τα μέσα του 19ου αιώνα ήταν η ψαραγορά της πόλης (Balik Pazar).

Οι αγορές

Η Αλευραγορά (Un Capan), το σημερινό Kαπάνι (Kaban=Ζυγαριά) από τη Βενιζέλου ως και την Άθωνος και από την Εγνατία ως την Ερμού, ήταν και αγορά πουλερικών και μικρών ζώων. Στη θέση του σημερινού σιντριβανιού υπήρχε στέρνα για να ξεδιψάνε τα ζώα.

Ο Φραγκομαχαλάς που βρισκόταν στη φράγκικη συνοικία, στα δυτικά της αγοράς, ήταν επίσης εμπορική περιοχή με αρκετά χάνια, εργαστήρια, καταστήματα, ξενοδοχεία, ποτοπωλεία, τυπογραφία και τράπεζες.

Τότε οι μεγάλες αγορές, όπως η Αιγυπτιακή αγορά που ήταν στα Λαδάδικα (Istira), η Αλευραγορά (Un Capan) και ο Φραγκομαχαλάς, αποτελούν τον κύριο ιστό της εμπορικής δραστηριότητας της πολιτισμικής Θεσσαλονίκης.

Η πυρκαγιά αλλάζει το εμπορικό κέντρο

Με τη φωτιά του 1917 αλλάζει σημαντικά όλη η περιοχή του εμπορικού κέντρου. Καταστράφηκαν τα παλιά  σκεπαστά της οδού Βενιζέλου μεταξύ των οδών Εγνατίας και Ερμού, το Καπάνι (Αλευραγορά), το μεγαλύτερο μέρος της στοάς Μοδιάνο και ό,τι έχει απομείνει από τα δυτικά, κατεδαφίζεται υποχρεωτικά για να εφαρμοστεί το νέο ρυμοτομικό σχέδιο της πόλης.

Το Καπάνι

Με τις νέες αλλαγές στο ρυμοτομικό σχέδιο, το Καπάνι ή αλλιώς αγορά Βλάλη, κρατάει τον χαρακτήρα της αγοράς και πλέον φιλοξενεί μικρά μαγαζάκια που διαμορφώνονται σύμφωνα με το σχέδιο Εμπράρ στο στυλ του παραδοσιακού παζαριού. Μικρά καταστήματα, στοές, διώροφα κτήρια και ισόγεια μαγαζιά αλλάζουν την αρχική μορφή της και παραμένει ως σήμερα μια από τις μεγαλύτερες και πολυσύχναστες αγορές της πόλης.

Στοά Μοδιάνο

Το 1925 η στοά Μοδιάνο, που το μεγαλύτερο μέρος της είχε καταστραφεί από την πυρκαγιά του ’17, ξαναχτίζεται και διαμορφώνεται σε κλειστή αγορά με βάση τα ευρωπαϊκά πρότυπα με δύο εισόδους από τη Βασιλέως Ηρακλείου και την Ερμού. Τα εγκαίνια της κεντρικής αγοράς έγιναν το 1925 και για περισσότερο από 80 χρόνια στέγαζε 144 καταστήματα όπως κρεοπωλεία, παντοπωλεία, ιχθυοπωλεία, μεζεδοπωλεία, καφέ,  στο πρότυπο των Bazars της εποχής. Δυστυχώς η εγκατάλειψη οδήγησε στην απαξίωση της ιστορικής αγοράς Μοδιάνο και σύντομα αναμένεται να μεταμορφωθεί σε mall.

Από το φύλλο της THESSNEWS #100 (06/04/2018-08/04/2018)