Από γεννησιμιού του ταξιδευτής. Πρωτοείδε το φως του ήλιου κάπου στη Ματζουρία, σε μια περιοχή κοντά στο σημερινό Βλαδιβοστόκ της Ρωσίας, το 1910. Οι γονείς του ήταν Κεφαλλονίτες και με το που γεννήθηκε, επέστρεψαν στον τόπο τους και κατόπιν μετακόμισαν στον Πειραιά.
Στα 18 του ο θάνατος του πατέρα του θα τον αναγκάσει να πιάσει δουλειά σε ναυτικό γραφείο και έπειτα να μπαρκάρει ως ναύτης σε φορτηγά πλοία. Κατόπιν θα γινόταν ασυρματιστής και έκτοτε θα ταξίδευε σε όλες τις θάλασσες του κόσμου.
Ξεμπάρκαρε στα 65 και «πέθανε στην στεριά έχοντας έναν θάνατο κοινό σαν των πολλών ανθρώπων» σαν σήμερα: 10 Φεβρουαρίου 1910.
Η μεγάλη αναγνώριση του έργου του Νίκου Καββαδία ήρθε μετά θάνατον και καθοριστική γι’ αυτό στάθηκε η μελοποίηση του.
Το Μαραμπού
Το 1933 θα εκδώσει την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο «Μαραμπού». Διόλου τυχαία επιλεγμένο το όνομα αφού «Μαραμπού» ήταν το παρωνύμιο που έδινε ο ίδιος στον εαυτό του -οι άλλοι τον φώναζαν «Κόλλια».
Η συλλογή σχεδόν στο σύνολό της είναι γνωστή και έχει μελοποιηθεί. Η προμετωπίδα του βιβλίου είναι σχέδιο του Γιάννη Τσαρούχη με τον οποίο ο ποιητής ήταν φίλος και συμμαθητής στο δημοτικό.
Κάποια απ’ τα ποιήματα που περιλαμβάνονται σ’ αυτήν είναι: «Το μαχαίρι», «Γράμμα στον ποιητή Καίσαρα Εμμανουήλ», «Ο πιλότος Νάγκελ», «ένας νέγρος θερμαστής από το Τζιμπουτί», «Mal du depart», «William George Allum», «Παραλληλισμοί», κ.α.
Το ποίημα «Μαραμπού» μελοποιήθηκε μεταξύ άλλων και από το συγκρότημα «Ευδαίμονες»:
Αριστοκρατική, λεπτή και μελαγχολική,
κόρη ενός πλούσιου Αιγύπτιου οπού ‘χε αυτοκτονήσει,
ταξίδευε τη λύπη της σε χώρες μακρινές,
μήπως εκεί γινότανε να τήνε λησμονήσει.
Το «Γράμμα στον ποιητή Καίσαρα Εμμανουήλ» τιτλοφορημένο ως «Γράμμα σ’ έναν ποιητή» μελοποιήθηκε από τον Δημήτρη Ζερβουδάκη:
Το «Ιδανικός και ανάξιος εραστής» με τη φωνή του Kώστα Καράλη μελοποιήθηκε από τον Γιάννη Σπανό:
Ο «πιλότος Nagel» τραγουδήθηκε από τους αδερφούς Κατσιμίχα αλλά και από τον Λαυρέντη Μαχαιρίτσα:
Ο Θάνος Ανεστόπουλος μελοποίησε το «Γράμμα ενός αρρώστου»:
Το Πούσι
Την περίοδο του ελληνοϊταλικού πολέμου η υποχρεωτική στράτευση γυρνάει τον Καββαδία πίσω στην Ελλάδα. Ξεκινά η Γερμανική Κατοχή, ο ποιητής παίρνει μέρος στην Αντίσταση. Η δολοφονία του Λόρκα από τους φρανκιστές, η εκτέλεση των 200 του Χαϊδαρίου, η σφαγή στο Δίστομο από ναζί και ταγματασφαλίτες είναι συγκλονιστικά παρόντα στα ποιήματα της περιόδου.
Στον εμφύλιο εντάχθηκε στο ΕΑΜ, αρχικά στο ΕΑΜ Ναυτικών και αργότερα στο ΕΑΜ Λογοτεχνών. Στάθηκε αλληλέγγυος σε πολλούς λογοτέχνες που διώκονταν και βρίσκονταν στην εξορία. Ξαναμπάρκαρε.
Τον Ιανουάριο του 1947 κυκλοφόρησε τη δεύτερη ποιητική συλλογή του με τίτλο «Πούσι», ενώ επανεκδόθηκε και το «Μαραμπού». Η προμετωπίδα της συλλογής ήταν πάλι σχέδιο του Τσαρούχη.
«Cambay’s Water» «Kuro siwo», «Θεσσαλονίκη», «Σταυρός του Νότου», «Εσμεράλδα» είναι μόνο κάποια από τα ποιήματα της συλλογής που έγιναν τραγούδια.
Στίχοι από το ποίημα «Πούσι» και η μελοποίησή του από τους «Ξέμπαρκους»:
Φύγε! Εσέ σου πρέπει στέρεα γη.
Ήρθες να με δεις κι όμως δε μ᾿ είδες
έχω απ᾿ τα μεσάνυχτα πνιγεί
χίλια μίλια πέρ᾿ απ᾿ τις Εβρίδες.
Ο Θάνος Μικρούτσικος ασχολήθηκε ίσως όσο κανείς άλλος με το έργο του Καββαδία. Στον θρυλικό δίσκο του, το 1979, «Σταυρός του Νότου» υπάρχει η μελοποίηση του ποιήματος «Cambay’s Water» με τη φωνή του Γιάννη Κούτρα:
Τη νύχτα σου ‘πα στο καμπούνι μια ιστορία,
την ίδια που όλοι οι ναυτικοί λένε στη ράδα,
τα μάτια σου τα κυβερνούσε σοροκάδα
κι όλο μουρμούριζες βραχνά: “Φάλτσο η πορεία…”
Το ποίημα «Εσμεράλδα» παρομοίως:
Τρεις μέρες σπάγαν τα καρφιά και τρεις που σε καρφώναν
και συ με τις παλάμες σου πεισματικά κλειστές
στερνή φορά κι ανώφελα ξορκίζεις τον τυφώνα
που μας τραβάει για τη στεριά με τους ναυαγιστές.
Το τραβέρσο
Το τραβέρσο είναι η τρίτη ποιητική συλλογή του Καββαδία, με έτος έκδοσης το 1975. Το εξώφυλλο κοσμείται με προμετωπίδα του Γιάννη Μόραλη και στο σύνολο της τα ποιήματα της συλλογής έχουν ντυθεί με νότες. Κάποια εμβληματικά είναι: «Fata Morgana», «Πικρία», «Αντινομία», «Guevara», «Γυναίκα», «Marco Polo», «Οι εφτά νάνοι στο s/s Cyrenia», «Yara Yara», κ.ά.
Η Μαρίζα Κωχ μελοποίησε και τραγούδησε τους θαυμάσιους στίχους της «Fata Morgana»:
Θα μεταλάβω με νερό θαλασσινό
στάλα τη στάλα συναγμένο απ’ το κορμί σου
σε τάσι αρχαίο, μπακιρένιο αλγερινό
που κοινωνούσαν πειρατές πριν πολεμήσουν.
Το ποίημα «Οι εφτά νάνοι στο s/s Cyrenia» είναι ένα ποίημα που αφιέρωσε ο Καββαδίας στην ανιψιά του Έλγκα. Εδώ, η καθηλωτική ερμηνεία του Θάνου Μικρούτσικου:
Στο ποίημα «Πικρία», οι στίχοι του ποιητή μελοποιήθηκαν τραγουδισμένοι από τους αδερφούς Κατσιμίχα:
Τι να σου τάξω, ατίθασο παιδί, να σε κρατήσω;
Παρηγοριά μου ο σάκος μου, σ’ Αμερική κι Ασία.
Σύρμα που εκόπηκε στα δυο και πως να το ματίσω;
Κατακαημένε, η θάλασσα μισάει τη προδοσία.
Το «Γυναίκα» ήταν το αγαπημένο ποίημα του Θάνου Μικρούτσικου, ιδίως ο στίχος «χόρεψε πάνω στο φτερό του καρχαρία» τον συγκλόνισε όταν τον πρωτοδιάβασε είχε πει ο μουσικοσυνθέτης σε συνέντευξή του.
Οι στίχοι του «Μουσώνα» μελοποιήθηκαν, μεταξύ άλλων, και από τον Χάρη Παπαδόπουλο και τραγουδήθηκαν από τον Βασίλη Λέκκα:
Τέσσεροι κάμανε καιροί τα ρούχα σου κουρέλια.
Να σε σκεπάσω θέλησα, γλιστράς και δε μπορώ.
Πρωτοδημοσιεύτηκε στη Thessnews.gr στις 2/10/2022
