Τα πιο σημαντικά εκθέματα του Μουσείου του Λούβρου, η Αφροδίτη της Μήλου και η Νίκη της Σαμοθράκης, προσελκύουν περισσότερους από 10 εκατομμύρια επισκέπτες ετησίως.
Οι εθνικοί μας θησαυροί λεηλατήθηκαν κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα από αρχαιοκάπηλους, που, με το ανάλογο «μπαξίσι» στην Υψηλή Πύλη, έκλεψαν και μετέφεραν τα δύο αγάλματα στη Γαλλία.
Τα τελευταία δύο χρόνια γίνεται μια προσπάθεια επιστροφής της Αφροδίτης της Μήλου στο σπίτι της έπειτα από 200 χρόνια από τον δήμαρχο της Μήλου, Γεράσιμο Δαμουλάκη.
«Με βασάνιζε πολλά χρόνια η ιδέα να γίνουν ενέργειες για να επιστραφεί η Αφροδίτη στο σπίτι της. Στις 8 Απριλίου 2016 ξεκινήσαμε την πρώτη προσπάθεια για να επαναπατριστεί με τη βοήθεια όλων των δήμων της Ελλάδας και των επιμελητηρίων.
Στην αρχή ξεκινήσαμε τη συλλογή υπογραφών, μετά όμως τη σχετική οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ότι τα κράτη μέλη μπορούν να διεκδικήσουν τους εθνικούς θησαυρούς τους, ότι δηλαδή πλέον αν έχουν κλαπεί ή ακόμα και αν υπήρξε αγοραπωλησία, μπορούν να τους διεκδικήσουν, η συλλογή υπογραφών δεν ήταν απαραίτητη. Τα κράτη μελή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εφόσον τους ζητηθεί, μπορούν να επιστρέψουν τους εθνικούς θησαυρούς πίσω. Στηριζόμαστε σε αυτό το στοιχείο και σε διμερείς υπογραφές σχετικά με τον εθνικό θησαυρό της κάθε χώρας».
Η οδηγία της Ε.Ε για τους εθνικούς θησαυρούς
Η οδηγία 2014/60/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 15ης Μαΐου 2014 σχετικά με την επιστροφή πολιτιστικών αγαθών που έχουν απομακρυνθεί παράνομα από το έδαφος κράτους – μέλους ορίζει ότι «πολιτιστικό αγαθό» είναι ένα αγαθό το οποίο, πριν ή μετά την παράνομη απομάκρυνσή του από το έδαφος κράτους μέλους, έχει χαρακτηριστεί ή οριστεί από κράτος μέλος ως «εθνικός θησαυρός καλλιτεχνικής, ιστορικής ή αρχαιολογικής αξίας» κατ’ εφαρμογή της εθνικής νομοθεσίας ή των εθνικών διοικητικών διαδικασιών κατά την έννοια του άρθρου 36 ΣΛΕΕ.
Οι διατάξεις σύμφωνα με το ΦΕΚ (178) 4355/2015 εφαρμόζονται για τα πολιτιστικά αγαθά που απομακρύνθηκαν παράνομα από το έδαφος της Ελλάδας μετά την 1η Ιανουαρίου 1993, καθώς και στις αιτήσεις επιστροφής πολιτιστικών αγαθών, που απομακρύνθηκαν παράνομα από το έδαφος άλλων κρατών − μελών πριν από την 1η Ιανουαρίου 1993.
Νέο μουσείο για την Αφροδίτη
«Πριν από ενάμιση μήνα συναντήθηκα με τον διευθυντή του μουσείου του Λούβρου και του είπα ότι θέλω να το ακούσετε από τα δικά μου χείλη ότι εμείς ζητάμε την Αφροδίτη πίσω στη Μήλο. Στις 8 Απριλίου του 2019 θα εγκαινιαστεί νέος χώρος για την Αφροδίτη, το παλιό σχολείο θηλέων του Τσίλερ, το οποίο ανακατασκευάστηκε με ευρωπαϊκό πρόγραμμα, θα γίνει μουσείο για να την στεγάσει. Τότε θα γίνει και η επίσημη έγγραφη αίτηση για την επιστροφή της Αφροδίτης, η οποία θα σταλεί στην Ευρώπη και στη Γαλλία. Το υπουργείο Πολιτισμού ακόμα δεν έχει πάρει θέση στο θέμα, μας υποστηρίζει όμως όλη ελληνική ομογένεια και οι άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών. Κάνω πολύ μικρά και σταθερά βήματα, γιατί όλη αυτή η προσπάθεια θέλει πολλή προσοχή. Μπροστά στην Ιστορία και στον πολιτισμό μας μπορούμε να πετύχουμε πολλά» συμπληρώνει στην ThessNews o δήμαρχος της Μήλου.
Η κλοπή της Αφροδίτης
Το υπέροχο άγαλμα της Αφροδίτης της Μήλου βρέθηκε το 1820 σε ένα χωράφι. Ο ιδιοκτήτης του χωραφιού με το όνομα Κεντρωτάς καθώς έσκαβε βρήκε το άγαλμα και προσπάθησε να το κρύψει, διότι στην περιοχή Γάλλοι αξιωματικοί έκαναν ανασκαφές και φοβήθηκε ότι θα το «άρπαζαν».
Παρ’ όλα αυτά οι Γάλλοι τον πίεσαν να σκάψουν όλοι μαζί και τότε βρέθηκε και δεύτερο τμήμα του αγάλματος. Ο Κεντρωτάς το μετέφερε στη στάνη του για να το διαφυλάξει από τους Γάλλους και τότε άρχισαν οι διαπραγματεύσεις για την αγοραπωλησία της Αφροδίτης. Επικεφαλής των Γάλλων που έκαναν ανασκαφές ήταν ο αξιωματικός Ολιβιέ Βουτιέ, ο οποίος ειδοποίησε τους Γάλλους ότι μαζί με το άγαλμα βρέθηκαν δύο αφιερώσεις, μία ενός ηλικιωμένου και μία ενός νέου, όπως και βάση με επιγραφή που ανέφερε το όνομα του γλύπτη. Το άγαλμα βρέθηκε πιθανόν σε έξι κομμάτια μαζί με τις αφιερώσεις, κατά τη διάρκεια όμως της μεταφοράς κάποια κομμάτια καταστράφηκαν.
Η περιζήτητη Αφροδίτη γίνεται αντικείμενο διαπραγματεύσεων και σκληρών παζαριών μεταξύ του σουλτάνου, των Γάλλων και των δημογερόντων του νησιού. Η Υψηλή Πύλη έδωσε εντολή να πάει το άγαλμα και τα άλλα ευρήματα στην Κωνσταντινούπολη, οι Γάλλοι πρόσφεραν 1.000 γρόσια και οι κάτοικοι του νησιού έπρεπε να αποφασίσουν αν θα το δώσουν ή αν θα το πουλήσουν.
Τότε παρουσιάστηκε ο Νικόλαος Μουρούζης, διερμηνέας και αξιωματικός του οθωμανικού στόλου, και πείθει του Μηλίους να το πουλήσουν στον ίδιο. Οι Γάλλοι όμως δεν θα άφηναν έτσι εύκολα τη μάχη και ο εκπρόσωπός τους, υποκόμης Ντε Μαρκέλους, τελικά καταφέρνει να τους πάρει με το μέρος του, με το ανάλογο τίμημα.
Τελικά το γλυπτό, ταλαιπωρημένο, βρέθηκε στο γαλλικό καράβι. Κάποιοι λένε ότι ήταν φορτωμένο στο πλοίο για Κωνσταντινούπολη και οι Γάλλοι ναύτες έκαναν γιουρούσι, δημιουργήθηκε έντονη συμπλοκή και κάποια κομμάτια έπεσαν στον βυθό της θάλασσας. Εν τέλει το άγαλμα της Αφροδίτης προσφέρθηκε στον βασιλιά Λουδοβίκο τον ΙΗ’, ο οποίος το δώρισε στο μουσείο του Λούβρου, όπου υπάρχει μέχρι σήμερα.
Το γλυπτό
Η Αφροδίτη της Μήλου είναι ένα μαρμάρινο άγαλμα ύψους 2,11 μέτρων και βάρους περίπου 900 κιλών. Το έργο αναπαριστά μια νεαρή γυναικεία μορφή. Ο κορμός της είναι γυμνός, ενώ το ένδυμα καλύπτει τους γοφούς και τα πόδια της. Η μορφή στηρίζεται στο δεξί της πόδι, ενώ το αριστερό κάμπτεται προς τα εμπρός και αριστερά.
Ο κορμός κάμπτεται και συστρέφεται, δίνοντας την εντύπωση της κίνησης, παρά τον στατικό χαρακτήρα του αγάλματος. Το πρόσωπο είναι απαθές, αυστηρό και ευγενικό. Το άγαλμα φιλοτεχνήθηκε στα τέλη του 2ου αι. π.Χ., ίσως από Μικρασιάτη γλύπτη, και εγγράφεται στο κίνημα της αναβίωσης των αξιών της κλασικής τέχνης στα τέλη της ελληνιστικής εποχής. Εικάζεται ότι στο αριστερό της χέρι κρατούσε μήλο ή καθρέπτη και μια σύγχρονη μελέτη σε αναπαράσταση 3D αναφέρει ότι κρατούσε αδράχτι, έκλωθε και ήταν εταίρα. Σήμερα ένα γύψινο αντίγραφο της Αφροδίτης βρίσκεται στην είσοδο του Αρχαιολογικού Μουσείου της Μήλου, ενώ το σημείο εύρεσης του αγάλματος μνημονεύεται από μια μαρμάρινη επιγραφή.
Δήμαρχος Μήλου
«Αφήστε την Αφροδίτη να έρθει στο νησί της, να ζήσει κάτω από τον ήλιο και τον χώρο που κοσμούσε και έδινε λάμψη σε όλο τον κόσμο».
