Γεννήθηκε τον Ιούλη του 1914 στο Αιτωλικό, στο νησάκι που ενώνουν δυο πέτρινες γέφυρες με τη στεριά. Οι ψαράδες στη λιμνοθάλασσα, τα ηλιοβασιλέματα, οι αγροτικές εργασίες ήταν εικόνες που θα ..χαράσσονταν μέσα της σε όλο το ταξίδι της ζωής και της δημιουργίας της.
Το 1936 την βρίσκει στην Αθήνα να σπουδάζει στην Ανώτατη σχολή Καλών Τεχνών με δασκάλους τον Κωνσταντίνο Παρθένη στη ζωγραφική, και τον Γιάννη Κεφαλληνό στη χαρακτική. Ως σπουδάστρια ακόμα, έλαβε τιμητικές διακρίσεις που προοιώνιζαν την λαμπρή πορεία που θα ακολουθούσε.
Η Βάσω Κατράκη του Αγώνα
Οι κοινωνικοί αγώνες και το όραμα για ελευθερία ήταν πάντα παρόντα στη ζωή και την τέχνη της. Το ζοφερό κλίμα που συνάντησε όταν πρωτοπήγε στην Αθήνα, παραμονές του Β’ παγκοσμίου πολέμου, την κάναν να ενταχθεί στην Αριστερά προσπαθώντας να βρει ανάσα στην ασφυξία που επέβαλλε η δικτατορία του Μεταξά.
Στην Κατοχή, παίρνει μέρος στην Αντίσταση. Η πείνα, οι διαδηλώσεις, οι εκτελέσεις, οι τρομαγμένες μανάδες με τα παιδιά στην αγκαλιά, είναι θέματα που αποτυπώνει με μοναδικό τρόπο και πόνο στο ξύλο.
Μέχρι αυτό το χρονικό σημείο, η Κατράκη, επηρεασμένη από τους δασκάλους της και την ευκολία στην παραγωγή αντιτύπων, ήταν αφοσιωμένη στην ξυλογραφία.
Από το ξύλο στην πέτρα
Την δεκαετίας του ’50 και έπειτα θα χαράζει σε πέτρα. Η λιθογραφία την απελευθέρωσε δίνοντάς της νέα καλλιτεχνική ώθηση. Με την πέτρα επεδίωξε την αναβίωση του αισθήματος του αρχαιοελληνικού παρελθόντος: Ίκαρος, Αντιγόνη, κυκλαδίτικα ειδώλια. Χάραζε πάνω σε Ψαμμίτη, ένα ιδιαίτερα απαιτητικό υλικό. «Προσπάθησα να κατακτήσω την άγνωστη γλώσσα του καινούριου αυτού υλικού και να του αποσπάσω τα μυστικά, που θα βοηθούσαν στην έκφραση των αναγκών μου» θα πει.
Το 1955 έκανε την πρώτη ατομική της Έκθεση και κατόπιν μια σειρά βραβεύσεων (στις Μπιενάλε της Αλεξάνδρειας, του Λουγκάνο, της Βενετίας) την τοποθέτησαν στο βάθρο που της άξιζε.
Η εξορία στη Γυάρο
Η χούντα των συνταγματαρχών θα την εξορίσει στη Γυάρο. Απελευθερώθηκε μετά από κινητοποίηση της διεθνούς κοινής γνώμης. «Όλες οι συνθέσεις μου από αυτή την περίοδο είναι μαρτυρίες της φασιστικής επιδρομής, είναι της φασιστικής πυρπόλησης και του φασιστικού τρόμου με αγκαθωτά συρματοπλέγματα και ακρωτηριασμούς της ανθρώπινης ομορφιάς» θα πει αργότερα.
Το Μουσείο «Βάσω Κατράκη»
Η 27η Δεκεμβρίου 1988, ημερομηνία θανάτου της, δεν ήταν το τέλος της. Το έργο και η μνήμη της είναι ολοζώντανα, υπερασπίζοντας τον άνθρωπο, τον αγώνα του και τα όνειρα για μια καλύτερη ζωή.
Στο Αιτωλικό, τη γενέτειρά της, λειτουργεί σήμερα μουσείο με την πολύτιμη συλλογή από τα πρώτα της έργα μέχρι και τα τελευταία· μήτρες πέτρας και ξύλου, αντίτυπα, ζωγραφισμένα βότσαλα από την περίοδο της εξορίας της. Είναι, να σημειωθεί, το μοναδικό αμιγώς μουσείο χαρακτικής που υπάρχει στην Ευρώπη.
(Ξενάγηση στο Μουσείο «Βάσω Κατράκη» από τον χαράκτη και μαθητή της, Απόστολο Κούστα)
Πρώτη δημοσίευση στη Thessnews.gr στις 27.12.2021
