Ο Εγκέλαδος είναι γνωστός ως η ποιητική αναφορά για το σεισμό από τα πανάρχαια χρόνια, όταν η γνώση του ανθρώπου ήταν περιορισμένη και η φαντασία του οργιώδης.
Οι Γίγαντες
Κατά την ελληνική Μυθολογία, ο Εγκέλαδος ήταν ένας από τους Γίγαντες, γιος του Τάρταρου και της Γης. Ο Απολλόδωρος περιγράφει του Γίγαντες ως υπερμεγέθη ανθρωπόμορφα όντα εξαιρετικής δύναμης, με πυκνά μαλλιά και μούσια, και λέπια φιδιού στα πόδια.
Ήταν θνητοί, και αριθμητικά πολλοί περισσότεροι από τους Τιτάνες, τους Κύκλωπες και τους Εκατόγχειρες. Η μυθολογία αναφέρει γύρω στους εκατό Γίγαντες με γνωστότερους τον Ευρυμέδοντα, τον Ιαπετό, τον Τυφώνα, τον Κλυτίο, τον Έμφυτο, τον Πολυβότη, κ.α
Γιγαντομαχία
Κατά τη Γιγαντομαχία, τη μάχη δηλαδή μεταξύ των Ολύμπιων θεών και των Γιγάντων για την απόλυτη εξουσία, επικράτησαν οι Ολύμπιοι θεοί. Η μάχη ήταν σφοδρότατη- ξεριζώνονταν και εκσφενδονίζονταν ολόκληρα βουνά και κομμάτια γης εκατέρωθεν, περιγράφει ο Απολλόδωρος. Ομόφωνα οι αρχαίοι συγγραφείς τοποθετούν ως πεδίο μάχης το δυτικό τμήμα της Χαλκιδικής, τη σημερινή Κασσάνδρα.
Ο θάνατος του Εγκέλαδου
Για τον θάνατό του Εγκέλαδου σώζονται διάφορες παραδόσεις. Μια απ’ αυτές θέλει τον Δία να τον κατακεραυνώνει, και τον Γίγαντα να σωριάζεται στη γη τραντάζοντάς την συθέμελα.
Μια άλλη παράδοση μας έρχεται από τον Παυσανία που αναφέρει ότι η Αθηνά τον σκότωσε ρίχνοντας κατά πάνω του το τέθριππο άρμα της
Άλλοι αρχαίοι μυθογράφοι βάζουν μεν την Αθηνά να τον φονεύει κατά την Γιγαντομαχία, με άλλον τρόπο δε. Πέταξε καταπάνω του την Σικελία και ο Γίγαντας καταπλακώθηκε από την Αίτνα.
Οι αρχαίοι πίστευαν ότι το βουνό έτρεμε και από τον κρατήρα του ανέβλυζε καπνός και λάβα, κάθε φορά που ο Γίγαντας ψυχορραγούσε και αναστέναζε. Κατ’ αντιστοιχία κάθε φορά που προσπαθεί να αποτινάξει από πάνω του το βουνό και να ελευθερωθεί, η γη τρέμει και προκαλούνται οι σεισμοί. Η ετυμολογία του ονόματός του εξάλλου είναι αποκαλυπτική: ρ. έγκειμαι+ λας, δηλαδή «αυτός που είναι εγκατεστημένος στα πετρώματα».