Γεννήθηκε ως Βαγγέλης Λιάρος στην Κοκκινιά Θεσπρωτίας στις 23 Νοεμβρίου 1949 και η μοίρα του ήταν να γίνει ένας από τους μεγαλύτερους σύγχρονους Έλληνες στιχουργούς -ποιητές όπως επέμενε να τον χαρακτηρίζει ο Θάνος Μικρούτσικος.
Βαθιά ερωτικός με την πρώτη ανάγνωση, πολιτικοποιημένος με οξυδερκές σχόλιο πάνω στο κοινωνικό γίγνεσθαι και την ιστορία με τη δεύτερη, το αστέρι του ανέτειλε την εποχή που το πολιτικό τραγούδι έδυε καταφέρνοντας να το επαναφέρει και να μας συστήσει εαυτόν. Εδώ είναι δέκα αγαπημένα τραγούδια-ποιήματά του.
1. «Για το αδύνατο ικανοί»: Η Μαρία Δημητριάδη στον δίσκο «Αύριο» του 1996 τραγουδάει τους στίχους του, μελοποιημένους από τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου. Ένα ερωτικό τραγούδι γεμάτο νοσταλγία και λαχτάρα αλλά και με κοινωνικό σχόλιο.
Το ποιο ωραίο μου τραγούδι θα σου πω,
σαν ταξιδιώτης που δε γνώρισε σταθμό.
Σα μεθυσμένος σε μπαράκι,
σαν αλητάκι σε παγκάκι,
σαν ισοβίτης που κοιτά τον ουρανό.
Μια νύχτα έσπασε η βιτρίνα της γιορτής,
και οι εκπτώσεις μας αρχίσανε νωρίς.
Κι είπες δεν είμαι για πολλά,
ποτάμι η αγάπη και περνά.
2. «Ερωτικό» («Με μια πιρόγα»): Ένα τραγούδι που περιλαμβάνεται στο «Εμπάργκο», την πρώτη επίσημη συνεργασία του Αλκαίου με τον Θάνο Μικρούτσικο. Μοιάζει με ερωτικό τραγούδι αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Αναφέρεται και στην Ελλάδα που γίνεται ένα πεδίο βολής φτηνό / που ασκούνται βρίζοντας ξένοι φαντάροι, ψέγοντας τις εγκαταστάσεις Πυραυλικών Δοκιμών του ΝΑΤΟ στη Σούδα.
3. «Γαμμαγραφία»: Ο Αλκαίος εμπνέεται από τον εμφύλιο του Ελ Σαλβαδόρ,εδώ, και απευθύνεται στον γενναίο Μιγκελ Μάρμολ, γενικό γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος του Ελ Σαλβαδόρ. Το τραγούδι περιλαμβάνεται επίσης στο «Εμπάργκο».
Πού πας γυμνός καλέ μου Μιγκέλ
γέμισε ο τόπος με κηλίδες απουσίας
τις τεφροδόχους κλείσαν σε κρυφή σπηλιά
και μας πουλάν ενέσεις ευθυμίας.
4. «Ρόζα»: Ένα από τα γνωστότερα ζεϊμπέκικα της ελληνικής μουσικής σε σύνθεση Μικρούτσικου από τον δίσκο «Στου αιώνα την παράγκα» του 1996. Αναφέρεται στην Ρόζα Λούξεμπουργκ (Τι με κοιτάζεις Ρόζα μουδιασμένο;) και μάλλον στον εαυτό του που στέκεται μουδιασμένα απέναντι στην επανάσταση του 1919 στο Βερολίνο που συντρίφτηκε από τους σοσιαλδημοκράτες.
Αγάπη μου από κάρβουνο και θειάφι
πώς σ’ έχει αλλάξει έτσι ο καιρός
Η Ρόζα» ήταν το μόνο τραγούδι στο οποίο ο Δημήτρης Μητροπάνος «έσπαζε τη δωρική του παρουσία» πάνω στη σκηνή και χόρευε.
5. «Πόρτο Ρίκο»: Στον δίσκο «Δε σηκώνει» του Βασίλη Παπακωνσταντίνου, υπάρχει το περίφημο «Πόρτο Ρίκο» σε μουσική Σταμάτη Μεσημέρη. Σ’ αυτό κυριαρχούν οι μορφές του Γκεβάρα και του Καββαδία (Ερνέστο τον ελέγανε ή Νίκο). Ο τίτλος πιθανότατα σχετίζεται με την πύρινη ομιλία του Τσε Γκεβάρα στη γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 1964, όπου χαιρέτιζε τον αγώνα του λαού του Πουέρτο Ρίκο.
Αξίζει φίλε να υπάρχεις για ένα όνειρο
κι ας είναι η φωτιά του να σε κάψει.
6. «Κιφ»: Το τραγούδι ανήκει στον δίσκο «Εντελβάις» του 1999 και είναι μελοποιημένο από τον Μάριο Τόκα. Σ’ αυτό, ο Αλκαίος προτάσσει την ελπίδα σε αντίθεση με τη γενιά του που είναι μάλλον απογοητευμένη από τους ατελέσφορους κοινωνικούς αγώνες της: «Η παρτίδα μας δεν παίχτηκε ακόμα και μακάρι να μην παιχτεί για να έχουμε να ελπίζουμε σε κάτι» είχε πει σε τηλεοπτική συνέντευξη του 1990.
Στο πάρκο ένας μπατίρης μου ζάλιζε τ’ αυτιά
πως ήσουν τράπουλα σημαδεμένη
στους τέσσερις ανέμους σκορπίσαν τα χαρτιά
πού να σε ψάξω χώρα μου χαμένη
Στον ώμο το δισάκι μου σε σας ξαναγυρνώ
φωτιά νερό αέρα μου και χώμα
δε βγαίνουνε τα όνειρα σε πλειστηριασμό
δεν παίχτηκε η παρτίδα μας ακόμα
7. «Κακόηθες μελάνωμα»: Τραγούδι γραμμένο το 1980 στη μνήμη του Νίκου Πουλαντζά, έναν χρόνο αφότου ο μεγάλος διανοητής αυτοκτόνησε στο Παρίσι.
Στο μέτωπο τριγύρω στις ραβδώσεις
μια μύγα παίζει ως κορασίδα άπορη.
Οι φίλοι σ’ επισκέπτονται με δόσεις
παράφοροι, ανυπόφοροι κι αδιάφοροι.
8. «Στης Γοργόνας το φτερό»: Τραγούδι που περιλαμβάνεται στον δίσκο «Υπέροχα μονάχοι» του 2006 και παραπέμπει ευθέως στο ποίημα «Γυναίκα» του Καββαδία. Υποδηλώνει το αδύνατο που πρέπει να ζητάμε, αν είμαστε ρεαλιστές, σύμφωνα με το σύνθημα του Μάη του ’68.
Κι εγώ που ξέχασα ποιος είμαι που πηγαίνω,
λαθρεπιβάτης σʼ ένα πλοίο παροπλισμένο.
Απόψε σʼ άκουσα να λες απʼ τα ηχεία,
για να χαράξεις μες στο πουθενά πορεία,
χόρεψε πάνω στο φτερό του καρχαρία.
9. «Πάντα γελαστοί»: Ο Άλκης Αλκαίος εμπνεόταν από ανθρώπους. λάτρευε ανθρώπους, έγραφε για ανθρώπους. Μια ακόμα τέτοια περίπτωση είναι το «Πάντα γελαστοί» Η δολοφονία του Σολωμού Σολωμού στην Κύπρο και του αναρχικού Χριστόφορου Μαρίνου, τον ώθησαν να γράψει το «Πάντα Γελαστοί». Στο ένθετο του cd «Στου αιώνα της παράγκα» (1996), κάτω από τον τίτλο του τραγουδιού, ο ίδιος ο Αλκαίος σημειώνει: «Ισαάκ και Σολωμού και Μαρίνου Μαρτύρων».
Τα νιάτα μας διαδρομή Αθήνα Σαλονίκη
μια πόλη χτίσαμε μαζί κι ακόμα ζω στο νοίκι
έπεσα να σ’ ονειρευτώ σε ψάθα από φιλύρα
κι είδα πως βγάζει η νύχτα φως και τ’ όστρακο πορφύρα
10. «Πρωινό τσιγάρο»: Το τραγούδι γράφτηκε το 1980 και προοριζόταν να μελοποιήθει από τον Μάνο Λοϊζο, ο οποίος δέχτηκε κατενθουσιασμένος να το αναλάβει. Τον πρόλαβε ο θάνατος και το «πρωινό τσιγάρο» μελοποιήθηκε τελικά από τον Νότη Μαυρουδή χαρίζοντάς μας ένα από τα ωραιότερα τραγούδια που μιλάν για την αστική μοναξιά του ελληνικού πενταγράμμου.
Ερμηνεύτηκε από πληθώρα καλλιτεχνών όπως τη Χορωδία ομίλου Πατραϊκής Μαντολινάτας, τον Γιώργο Νταλάρα, τη Χαρούλα Αλεξίου, την παιδική χορωδία Δημήτρη Τυπάλδου, την Αρλέτα, τη Νένα Βενετσάνου, τον Σωκράτη Μάλαμα.
Άδειοι οι δρόμοι, δεν φάνηκε ψυχή
και το φεγγάρι μόλις χάθηκε στη Δύση
Κι εγώ σε γυρεύω σαν μοιραία λύση
και σαν ανατολή
