Με “προίκα” 165 εκατ. ευρώ από το ΕΣΠΑ 2021-2027 της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας η Στρατηγική Ολοκληρωμένης Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης (ΣΒΑΑ) της Θεσσαλονίκης, η οποία ονομάζεται Μητροπολιτική Θεσσαλονίκη, είναι το ολοκληρωμένο σχέδιο για την αειφόρο αστική ανάπτυξη της Μητροπολιτικής Περιοχής Θεσσαλονίκης, το οποίο ξεκίνησε το 2017 και εφαρμόζεται μέχρι και σήμερα.
Η περιοχή εφαρμογής της ΣΒΑΑ Θεσσαλονίκης καλύπτει το σύνολο των Δήμων Αμπελοκήπων – Μενεμένης, Δέλτα, Θεσσαλονίκης, Θερμαϊκού, Θέρμης, Καλαμαριάς, Κορδελιού – Ευόσμου, Λαγκαδά, Νεάπολης – Συκεών, Παύλου Μελά, Πυλαίας – Χορτιάτη και Ωραιοκάστρου.
Στόχος του προγράμματος είναι η υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου δράσης με τη συνεργασία των δύο βαθμών αυτοδιοίκησης, των επαγγελματικών, κοινωνικών και επιστημονικών φορέων της πόλης και της κοινωνίας των πολιτών για τη βελτίωση των υποδομών και του φυσικού περιβάλλοντος, την τόνωση της επιχειρηματικότητας και την ενίσχυση του κοινωνικού ιστού της μητροπολιτικής περιοχής της Θεσσαλονίκης.
Το σχέδιο δράσης περιλαμβάνει 327 δράσεις και έργα αντιμετώπισης των οικονομικών, κοινωνικών, δημογραφικών, περιβαλλοντικών προκλήσεων και της κλιματικής αλλαγής στην περιοχή, δομημένες σε 4 Αξονες / στρατηγικούς στόχους: 1: Θεσσαλονίκη καινοτόμα και ανταγωνιστική 2: Θεσσαλονίκη συνεκτική 3: Θεσσαλονίκη ανθεκτική 4: Θεσσαλονίκη αποτελεσματική.
Στο νέο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Κ. Μακεδονίας 2021-2027 αξιολογήθηκε ως αναγκαία η συνέχιση και επαύξηση της χρηματοδότησης της Στρατηγικής, αποτιμώντας θετικά και τις ενέργειες υλοποίησής της και το μακροπρόθεσμο των αναγκών, που επέβαλαν την αρχική υιοθέτησή της και το ευρωπαϊκό πλαίσιο, που αποδίδει σημαντικό αναπτυξιακό ρόλο στις πόλεις (Urban Agenda).
Επικαιροποίηση του προγράμματος
Ωστόσο κρίθηκε σκόπιμο να επικαιροποιηθεί το πρόγραμμα Μητροπολιτική Θεσσαλονίκη, έτσι ώστε:
• Να επεκταθούν τα όρια της περιοχής εφαρμογής και να συμπεριληφθεί σ’ αυτήν το σύνολο της Λειτουργικής Μητροπολιτικής Περιοχής Θεσσαλονίκης.
• Να ληφθούν υπόψη οι επιπτώσεις της πανδημίας, οι παράλληλες δράσεις ανάκαμψης (συνέργεια με το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας), οι νέοι εθνικοί στόχοι για την ενέργεια και το κλίμα, τα σχεδιαζόμενα Σχέδια Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας, οι επιπτώσεις της μεταναστευτικής κρίσης, οι νέες ευρωπαϊκές και εθνικές πολιτικές για την Κυκλική Οικονομία, τη Γαλάζια Ανάπτυξη (Blue Growth) και τη διαμόρφωση πιο όμορφων, διατηρήσιμων και συμπεριληπτικών μορφών συμβίωσης στις πόλεις (Πρωτοβουλία New European Bauhaus).
• Να δοθεί ισχυρή έμφαση στις παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής (σε ύψος τουλάχιστον 30% του συνολικού προϋπολογισμού).
• Να συνεχιστούν στη νέα περίοδο όσες παρεμβάσεις έχουν ξεκινήσει αλλά για αντικειμενικούς λόγους δεν θα είναι εφικτή η ολοκλήρωσή τους έως 31/12/2023.
• Να περιληφθούν έργα και δράσεις χωροταξικής ρύθμισης και εξυγίανσης παραγωγικής εγκατάστασης, προστασίας, ανάδειξης και προβολής πολιτισμού, δημιουργικής βιομηχανίας και τουρισμού, ενίσχυσης κοινωνικής συνοχής, ευαισθητοποίησης των πολιτών, ενίσχυσης της ανθεκτικότητας στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, βελτίωσης συνθηκών διαβίωσης, ενίσχυσης της πρόσβασης όλων σε δημόσιες κοινωνικές και περιβαλλοντικές υποδομές και υπηρεσίες.
Ακόμη προβλέπονται δράσεις μείωσης του ανθρακικού αποτυπώματος, αξιοποίησης των ΣΒΑΚ για ενίσχυση της μικρο-κινητικότητας και πολυτροπικότητας (ενόψει και της έναρξης λειτουργίας του Μετρό), βελτίωσης αστικών οδικών αξόνων με έντονα προβλήματα συμφόρησης ή ασφάλειας, υποστήριξης της ανταγωνιστικότητας και της απασχόλησης, οι οποίες επιπλέον έχουν πληγεί από τις επιπτώσεις της πανδημίας.
Ο αρχικός ορισμός της περιοχής εφαρμογής του προγράμματος υπάκουε σε ένα σύνολο κριτηρίων με βασικότερο αυτό της συνέχειας του αστικού ιστού και της σχετικά υψηλής πληθυσμιακής πυκνότητας, έτσι ώστε (α) να εξασφαλίζεται ότι σε όλη την περιοχή ισχύουν σε σχετικά παρόμοια ένταση παρόμοια προβλήματα και άρα υπάρχουν παρόμοιες ανάγκες για την αντιμετώπισή τους και (β) να δοθεί προτεραιότητα, ως πρώτο βήμα, στις πιο έντονες προκλήσεις, δεδομένου και του συγκεκριμένου προϋπολογισμού που ήταν μεν υψηλός, αλλά προφανώς δεν μπορούσε να ανταποκριθεί σε συσσωρευμένες ανάγκες ετών ή και δεκαετιών.
Το πρόγραμμα καλείται στη νέα περίοδο να συμπεριλάβει όλη την ευρύτερη περιοχή επιρροής της μητροπολιτικής περιοχής της Θεσσαλονίκης.
