Ιστορίες για το πώς έζησε η Θεσσαλονίκη και η Βόρεια Ελλάδα τα μαύρα χρόνια της χιτλερικής σκλαβιάς, την περίοδο 1941 – 1944, «μαρτυρούν» μέσα από τις σελίδες τους δεκάδες αντιστασιακές εφημερίδες που εκδίδονταν σε υπόγεια και καλά κρυμμένους χώρους, χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα και στη συνέχεια μοιράζονταν με ιδιαίτερες προφυλάξεις, χέρι χέρι, σε μια προσπάθεια για να μην πάρει «μυρωδιά» ο εχθρός.
Ακόμη και η ανάγνωσή τους μπορούσε να οδηγήσει κάποιον στο εκτελεστικό απόσπασμα. Ένα μεγάλο μέρος των αντιστασιακών εφημερίδων που κυκλοφόρησαν σε Θεσσαλονίκη, Μακεδονία και Θράκη, 160 από τις περίπου 220 που κυκλοφόρησαν εκείνη την περίοδο, διασώθηκαν από τον δημοσιογράφο και ιστορικό ερευνητή, Σπύρο Κουζινόπουλο, και παρουσιάζονται στο κοινό της Θεσσαλονίκης στο πλαίσιο σημαντικής έκθεσης.
Έως και την Παρασκευή 8 Νοεμβρίου θα λειτουργεί στον εκθεσιακό χώρο του κτιρίου Αρχιτεκτονικής του Δήμου Θεσσαλονίκης η έκθεση μυστικών εφημερίδων της Εθνικής Αντίστασης, που οργανώθηκε από την Εταιρεία Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων Μακεδονίας-ΕΔΙΑ, με αφορμή την 80η απελευθέρωση της πόλης από τη ναζιστική Κατοχή.
Οι επισκέπτες της έκθεσης έχουν τη δυνατότητα να μάθουν με λεπτομέρειες για την αντίσταση στη Θεσσαλονίκη, όπως επίσης να δουν φύλλα της «Ελευθερίας» που υπήρξε δημοσιογραφικό όργανο της εθνικοαπελευθερωτικής οργάνωσης Ελευθερία, η οποία δημιουργήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 15 Μαΐου 1941 και υπήρξε η πρώτη οργάνωση της αντίστασης κατά των Γερμανών σε όλη την κατεχόμενη από τους Ναζί Ευρώπη.
«Οι εφημερίδες εκείνης της εποχής προσπάθησαν, κυρίως, να εξυψώσουν το φρόνημα του υπόδουλου λαού και να αντικρούσουν τα ψέματα που έριχνε η προπαγάνδα των κατακτητών. Ήταν μια εποχή που δεν υπήρχε τηλεόραση, δεν υπήρχαν ελεύθερα ραδιόφωνα. Ο μοναδικός ραδιοφωνικός σταθμός ήταν στα χέρια των Γερμανών, ενώ και οι δύο μοναδικές εκδιδόμενες εφημερίδες “Νέα Ευρώπη” και “Απογευματινή” ελέγχονταν απολύτως. Επίσης, υπήρχε ένα αυτοκίνητο με μεγάφωνα που περιέτρεχε τους δρόμους της Θεσσαλονίκης μεταδίδοντας προπαγανδιστικές ανακοινώσεις και αναφέροντας τις επιτυχίες των Γερμανών στα πολεμικά μέτωπα», δήλωσε ο δημοσιογράφος και συλλέκτης των εφημερίδων κ. Κουζινόπουλος.
Πέρα από όσους εξέδιδαν εφημερίδες και ρίσκαραν τη σύλληψη και τον θάνατο, στο εκτελεστικό απόσπασμα οδηγήθηκαν και πολίτες που πιάστηκαν να τις διαβάζουν.
Για τον λόγο αυτό, τόσο η εκτύπωση όσο και η διανομή τους γίνονταν με χίλιες δυο προφυλάξεις. «Στην περιοχή της Ξηροκρήνης, που ήταν το μυστικό τυπογραφείο της Ελευθερίας, κάτω από ένα σπιτάκι είχε σκαφτεί ένα λαγούμι και εκεί είχε εγκατασταθεί το παράνομο τυπογραφείο. Ο επάνω χώρος ήταν ένας ανθόκηπος ενός ανθοπώλη που καλλιεργούσε λουλούδια και στη συνέχεια τα πουλούσε στα ανθοπωλεία της Θεσσαλονίκης. Και κάθε πρωί στο κάρο επάνω ήταν τα λουλούδια και κάτω οι εφημερίδες για να μη φαίνονται», εξιστορεί ο κ. Κουζινόπουλος.
Η έρευνα του δημοσιογράφου για τη συλλογή των 160 αντιστασιακών εφημερίδων κράτησε πάνω από μισό αιώνα. Ήταν το 1970, όταν τυχαία έπεσαν στα χέρια του κάποιες πρώτες εφημερίδες. Από τότε με κόπο και αναζήτηση ακόμη και στο εξωτερικό άρχισε να τις συγκεντρώνει, συμπληρώνοντας ένα μεγάλο κεφάλαιο της ιστορίας.
Η έκθεση θα είναι ανοιχτή για το κοινό δωρεάν τις εργάσιμες ημέρες, από τις 10 το πρωί έως τις 2 το μεσημέρι και από τις 5 το απόγευμα έως τις 8 το βράδυ, και πραγματοποιείται με την ευγενική χορηγία του Οργανισμού Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης.
