ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΕΣΣΟΠΟΥΛΟΣ || gkessopoulos@gmail.com
O διακεκριμένος γάλλος συγγραφέας και στοχαστής Πασκάλ Mπρικνέρ μιλά στην ΤhessNews με αφορμή την παρουσία του στη 14η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης
Πώς σχολιάζει το Brexit, τι λέει για την τρομοκρατία και τον φονταμενταλισμό, για τη σχέση Ερντογάν – Ατατούρκ, για τον Μακρόν και τη Λεπέν, για την Ευρώπη και τη Γερμανία, για την ένωση των χωρών του ευρωπαϊκού νότου, για το προσφυγικό, για τη λογοτεχνία και την τεχνολογία, για τη Θεσσαλονίκη και τη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου
Ο Πασκάλ Μπρικνέρ δεν είναι απλός συγγραφέας – λογοτέχνης, είναι ένας διακεκριμένος Γάλλος στοχαστής που μιλά ανοιχτά και παίρνει θέση στα πολιτικά και κοινωνικά που συμβαίνουν γύρω μας. Αυτό τον κάνει ξεχωριστό. Δεν είναι τυχαίο ότι το θέμα του χθεσινοβραδινού πάνελ, στο οποίο συμμετείχε ως βασικός σχολιαστής στη 14η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου, ήταν η περίφημη φράση του προέδρου της Κομισιόν, Γερούν Ντάισελμπλουμ, «Δεν μπορείτε να ξοδεύετε όλα τα λεφτά σε ποτά και γυναίκες και μετά να ζητάτε βοήθεια». Όσοι πάντως δεν καταφέρατε να είστε χθες εκεί, μπορείτε να τον απολαύσετε σήμερα στις 5 το απόγευμα, στην αίθουσα «Ν. Kαζαντζάκης» (περίπτερο 13), σε μια συζήτηση με την κριτικό λογοτεχνίας Μικέλα Χαρτουλάρη.
Είναι ο συγγραφέας, μεταξύ άλλων,του μυθιστορήματος «Τα μαύρα φεγγάρια του έρωτα» (έγινε ταινία από τον Ρομάν Πολάνσκι). Από το 1992 υπήρξε υποστηρικτής των Κροατών, των Βόσνιων και των Κοσοβάρων και επικρότησε τους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ κατά της Σερβίας. Τάχθηκε υπέρ της ανατροπής του Σαντάμ Χουσεΐν το 2003, κατέκρινε τους Αμερικανούς για το Γκουαντάναμο. Το τελευταίο βιβλίο του που κυκλοφόρησε στα ελληνικά ήταν από τις εκδόσεις Πατάκη «Ένας καλός γιος», αυτοβιογραφικό και σκληρό. Μίλησε στην ΤhessΝews λίγες μέρες πριν τις γαλλικές εκλογές και ενόψει της έλευσής του στη Θεσσαλονίκη για τη 14η ΔΕΒΘ.
Ζούμε σε μια εποχή με την τρομοκρατία σε πρωτοφανή έξαρση. Μέχρι πού πιστεύετε ότι μπορεί να φτάσει η αντιμετώπισή της από τον Δυτικό κόσμο;
Η αντιπαράθεση με την ισλαμιστική τρομοκρατία, γιατί περί αυτού πρόκειται, θα πάψει με την απάλειψη των ίδιων των τρομοκρατών. Είναι ένας πόλεμος που θα κερδίσουμε με τον καιρό και στον οποίο δεν πρέπει να συμβιβαστούμε. Τα διαφορετικά κύτταρα πρέπει να διαλυθούν και οι εντεταλμένοι δολοφόνοι να εξουδετερωθούν μέχρι τον τελευταίο. Κι όπως σε κάθε πόλεμο, υπάρχουν άνθρωποι που, εφόσον μετανοήσουν, μπορεί να ρίξουν ολόκληρα τα δίκτυα.
Η τρομοκρατία δεν θα κερδίσει ποτέ, αλλά αυτή αποτελεί το δέντρο που κρύβει το δάσος του φονταμενταλισμού, ο οποίος θέλει να κατακτήσει τις καρδιές και το πνεύμα των ανθρώπων μέσω του κηρύγματος. Επομένως, πόλεμο στον τρόπο, αλλά κυρίως στον φανατισμό των γενειοφόρων που ανήκουν στους ουαχάμπι της Σαουδικής Αραβίας, στους σαλαφιστές ή στους μουσουλμάνους αδελφούς, τρομερή μηχανή προπαγάνδας που είναι κάθετα αντίθετη στις αξίες του Δυτικού κόσμου.
Έχει δικαίωμα ο Δυτικός πολιτισμός να παρεμβαίνει στον πολιτισμό της Ανατολής, στα πολιτικά και κοινωνικά ήθη της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής;
Οι Δυτικές χώρες έχουν το δικαίωμα να επεμβαίνουν όταν καλούνται από τις τοπικές κυβερνήσεις και όταν η παρέμβαση έχει εγκριθεί από τον ΟΗΕ. Η Γαλλία έχει σώσει το Μάλι από τον καρκίνο της τζιχάντ και την Υποσαχάρια Αφρική. Παρά το γεγονός ότι η κατάσταση δεν έχει σταθεροποιηθεί, είναι προτιμότερη από ένα ισλαμικό χαλιφάτο στο Μπαμακό. Τα πάντα είναι θέμα εκτίμησης και ευκαιριών. Έχουμε κάθε λόγο να παρεμβαίνουμε στο Ιράκ μαζί με τους Κούρδους, Ιρακινούς και Αμερικανούς, για να κυνηγήσουμε το ισλαμικό κράτος της Μοσούλης.
Τα Βαλκάνια βιώνουν μια νέα έξαρση του εθνικισμού των Αλβανών, ενώ στις υπόλοιπες χώρες επικρατεί πολιτική ή οικονομική αστάθεια. Πιστεύετε ότι μπορεί να υπάρξει μια νέα πολεμική σύρραξη στην περιοχή;
Υπάρχουν δύο σταθερές χώρες στα Βαλκάνια, η Κροατία και η Σερβία, οι οποίες υπέγραψαν για την ειρήνη (η Σλοβενία είναι εκτός). Οι υπόλοιπες χώρες βρίσκονται σε μια πιο αβέβαιη κατάσταση. Ίσως υπάρξει ακόμη ένας πόλεμος στα επόμενα είκοσι χρόνια αν οι διαφορές οξύνονται, αλλά ελπίζω ότι η Ευρώπη θα έχει αρκετή εξουσία για την επίλυση των εντάσεων μέσω της διπλωματικής οδού. Αυτό είναι κάτι στο οποίο μπορεί να φανεί χρήσιμη.
Ποια είναι η άποψή σας για το θέμα των Σκοπίων που, κατά τη δική μας άποψη, σφετερίζονται το όνομα της Μακεδονίας; Κάποιοι υποστηρίζουν ότι για μία ακόμη φορά η ΠΓΔΜ κινδυνεύει με διάλυση, μιας και ο δικός της εθνικισμός έρχεται σε κόντρα με τον αλβανικό.
Δεν είμαι αρμόδιος όσον αφορά αυτό το θέμα, επομένως δεν μπορώ να σας διαφωτίσω. Καταλαβαίνω όμως την ευαισθησία σας πάνω σε αυτό το ζήτημα.
Μπορεί η Ευρώπη να πείσει την Τουρκία να σταματήσει τις προσφυγικές ροές ή οι πρόσφυγες θα χρησιμοποιηθούν πάλι ως εργαλείο πολιτικής πίεσης;
Ο Ερντογάν κήρυξε τον πόλεμο κατά της Δύσης. Θέλει να επιβληθεί ξανά ως ένας σουλτάνος μιας καινούριας οθωμανικής αυτοκρατορίας, «οπλισμένος» με το Ισλάμ. Νομίζω ότι θα πέσει θύμα της ύβρης του και δεν θα εκπλαγώ εάν ένα νέο πραξικόπημα τον ανατρέψει σε λίγα χρόνια. Ο Ερντογάν σκότωσε την κοσμική κληρονομιά του Ατατούρκ και αυτό είναι ένα τεράστιο πισωγύρισμα.
Πριν από έναν χρόνο περίπου είδαμε χώρες της Ευρώπης να κλείνουν τα σύνορά τους και τον ευρωπαϊκό Νότο να υποδέχεται τεράστιες προσφυγικές ροές. Είδαμε και άλλες χώρες να διαχειρίζονται το θέμα, αλλά την Ελλάδα να δέχεται τη μεγαλύτερη πίεση. Πιστεύετε ότι το φαινόμενο μπορεί να επαναληφθεί;
Δυστυχώς ναι, όσο η Ευρώπη δεν θα έχει μια σαφή πολιτική για τους μετανάστες και μια πραγματική αστυνομία των συνόρων. Μέχρι να γίνει αυτό, η Ιταλία και η Ελλάδα δέχονται το μεγαλύτερο βάρος των προσφυγικών ροών.
Γαλλικές εκλογές. Μακρόν ή Λεπέν;
Ασφαλώς Εμμανουέλ Μακρόν, ειδάλλως όλεθρος. Η Μαρίν Λεπέν, εκτός από τις ακραίες της καταβολές, έχει και ένα πρόγραμμα παρόμοιο με αυτό της Βενεζουέλας του Τσάβες ή της Κούβας του Κάστρο: καταστροφή, μιζέρια, εμφύλιος πόλεμος.
Συμφωνείτε ή όχι με την άποψη ότι οι πολιτικές της ΕΕ και οι πολιτικές της πολιτικής ελίτ, καθώς και η οικονομική κρίση που έχει οδηγήσει μεγάλα τμήματα των Ευρωπαίων πολιτών στην αγωνία της επιβίωσης είναι που ευθύνονται για την άνοδο της άκρας δεξιάς;
Φυσικά, πληρώνουμε το γεγονός ότι οι πολιτικοί δεν άκουσαν τους λαούς και παραμέλησαν τα προβλήματα της πολιτισμικής ανασφάλειας, τα προβλήματα ταυτότητας και τον φόβο της παγκοσμιοποίησης.
Σε ποιο σενάριο πιστεύετε για την κρίση; Υπάρχει οικονομικό πρόβλημα, έχουμε αναδιάταξη των οικονομικών δυνάμεων, έχουμε Γ’ Ράιχ, δηλαδή προσπάθεια της Γερμανίας για οικονομική κυριαρχία επί της Ευρώπης ή κάτι άλλο;
Η Γερμανία δεν μπορεί να θεωρηθεί αποκλειστικά υπεύθυνη για την ευρωπαϊκή κρίση, ακόμη κι αν αυτή οφείλει να λάβει υπόψη της διεκδικήσεις των γειτόνων – εταίρων της. Εύχομαι μία δυνατή κυβέρνηση στο Παρίσι να εξισορροπήσει τη σχέση της με το Βερολίνο. Θυμηθείτε ότι ο Μακρόν και ο Ολάντ είχαν υποστηρίξει την Ελλάδα απέναντι στη Μέρκελ πριν μερικά χρόνια. Γι’ αυτόν τον λόγο και ο Βαρουφάκης στήριξε τον Μακρόν σε αυτή την εκλογή.
Έχουμε να κάνουμε με μια Ευρώπη που μοιάζει να οδηγείται για μία ακόμη φορά στο τέλος ενός μεσοπολέμου, μια Ευρώπη που παραδίδεται στα άκρα. Υπάρχει αντίδοτο στην Ιστορία;
Όχι, δεν υπάρχει αντίδοτο. Οι λαοί έχουν αμνησία και ξεχνούν τις δύο καταστροφές που υπήρξαν, τον φασισμό και τον μπολσεβικισμό. Όπως είπε ο Γκαίτε, «Η εμπειρία είναι ένα φανάρι που φωτίζει μόνο αυτόν που το κουβαλά». Εξ ου και η σημασία της παιδείας για την εκπαίδευση των εθνών που μπαίνουν στον πειρασμό να κάνουν το άλμα προς την άβυσσο!
Θα είναι χρήσιμος για την Ευρώπη ένας συνασπισμός των χωρών της Νότιας Ευρώπης, μία Μεσογειακή Ένωση –όπως είχε προτείνει παλαιότερα ο Σαρκοζί- αντί για μια Ευρώπη δύο ταχυτήτων;
Αυτή η Ένωση υπάρχει ήδη πολιτιστικά και νομίζω ότι η κουλτούρα είναι ένας δεσμός πιο ισχυρός από την πολιτική. Οι σχέσεις ανάμεσα στους λαούς είναι σαρκικές σχέσεις, που αντιστέκονται στις θύελλες της ιστορίας. Το Erasmus έχει κάνει για την Ευρώπη περισσότερα από ό,τι όλες οι συνθήκες των Βρυξελλών και του Μάαστριχτ. Η Ευρώπη του Νότου ανοίγει τη λεκάνη της Μεσογείου, της Βόρειας Αφρικής, της Μέσης Ανατολής, δηλαδή προς έναν μοναδικό πολιτισμό.
Τι σκέφτεστε για το Brexit; Πιστεύετε σε μια Ελλάδα εκτός ευρώ;
Το Brexit, κατά τη γνώμη μου, δεν θα πραγματοποιηθεί ποτέ. Οι Άγγλοι έχουν πάρα πολλά να χάσουν και η επιλογή του σοβινισμού δεν μπορεί παρά να τους στήσει στον τοίχο. Εάν βγουν από την Ευρώπη, σε πέντε χρόνια θα επιστρέψουν ικετεύοντας την Ευρώπη να τους δεχθεί ξανά στους κόλπους της. Πιστεύετε ότι η ιδιαίτερα ευπρεπής Τερέζα Μέι θα ήθελε να κάνει πόλεμο στην Ισπανία για να κρατήσει το Γιβραλτάρ; Βοήθεια!!!
Όσο για την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ, αυτό είναι ένα θέμα των οικονομολόγων οι οποίοι θα μας πουν εάν αυτή είναι η επιθυμητή επιλογή ώστε να ανακάμψει η Ελλάδα. Το κλειδί πιστεύω ότι είναι η επιμήκυνση αποπληρωμής του ελληνικού χρέους για τουλάχιστον έναν αιώνα.
Η λογοτεχνία πρέπει να φοβάται την τεχνολογία; Οι εφημερίδες;
Οι εφημερίδες πεθαίνουν λόγω έλλειψης αναγνωστών εκτός από τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ έσωσε τη Washington Post και τους New York Times. Ουδέν κακόν αμιγές καλού. Υπάρχει μια πραγματική κρίση στον γραπτό Τύπο, η οποία οφείλεται στην εισβολή της οθόνης στους διαύλους πληροφόρησης. Η απλή ανάγνωση της εφημερίδας, για την οποία ο Χέγκελ έλεγε ότι είναι η πρωινή προσευχή του σύγχρονου ανθρώπου, χάνεται χρόνο με τον χρόνο.
Είμαι απαισιόδοξος για τις εφημερίδες, λιγότερο για τη λογοτεχνία. Ευτυχώς οι άνθρωποι διαβάζουν πάντα βιβλία, τα τάμπλετ δεν υποσκέλισαν το χαρτί και μου προκαλεί χαρά όταν παίρνω το μετρό ή το λεωφορείο, όπου βλέπω τόσο πολλούς άνδρες και γυναίκες να διαβάζουν ακόμη μυθιστορήματα ή δοκίμια. Προτιμάμε Gutenberg παρά Zukerberg!!!
Πώς σας φαίνεται η Θεσσαλονίκη και η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου;
Αρχικά πολύ συμπαθητική και ενδιαφέρουσα. Είμαι ενθουσιασμένος που επιστρέφω σε αυτή την πόλη από την οποία έχω κρατήσει μια υπέροχη ανάμνηση!
ΤΟ ΙΣΛΑΜ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ: Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΜΑΧΗ
«Δημοκρατική αφομοίωση ή πολυπολιτισμικός κοινοτισμός;»
Κύριε Μπρικνέρ, έχετε δηλώσει ότι «Το ζήτημα δεν είναι ο εξισλαμισμός της Ευρώπης, αλλά ο εξευρωπαϊσμός του Ισλάμ». Πιστεύετε ότι υπάρχει διαδικασία γι’ αυτό; Ή απλώς είναι ουτοπία;
Είναι σε όλες τις περιπτώσεις ο στόχος μιας ευφυούς πολιτικής, η οποία αφορά την ένταξη του Ισλάμ (σ.σ. στις Δυτικές κοινωνίες) ως θρησκεία. Πρέπει να επωφεληθούμε από τους μουσουλμάνους του πνεύματος, της μεταρρύθμισης και της κριτικής, που αποτελούν το σήμα κατατεθέν μας ως Ευρωπαίων. Οι μουσουλμάνοι θα πρέπει να έχουν τα ίδια δικαιώματα αλλά και τις ίδιες υποχρεώσεις, όπως οι Χριστιανοί και οι Εβραίοι. Τίποτα λιγότερο, τίποτα περισσότερο. Χωρίς εξαιρέσεις, χωρίς απαλλαγές.
Θεωρείτε ότι η λεγόμενη πολυπολιτισμικότητα είχε θετική ή αρνητική επίδραση στην Ευρώπη;
Παραδοσιακά, η Γαλλία είναι εχθρική προς την πολυπολιτισμικότητα: αφομοιώνει άτομα, αλλά όχι κοινότητες. Η πραγματική μάχη στην Ευρώπη είναι η εξής: δημοκρατική αφομοίωση και ένταξη κατά πολυπολιτισμικού κοινοτισμού, όπως η Μεγάλη Βρετανία της αποδοχής της διαφορετικότητας έναντι στη Γαλλία του λαϊκού κράτους.
Από το φύλλο της THESSNEWS #53 (13/05/2017-14/05/2017)
