Η δημιουργία ενός σύγχρονου μέσου σταθερής τροχιάς στη Θεσσαλονίκη αποτέλεσε όνειρο πολλών δεκαετιών για την πόλη, λόγω των χρόνιων προβλημάτων κίνησης και μποτιλιαρίσματος.
Ωστόσο, η πορεία του πολύπαθου μετρό Θεσσαλονίκης από το 1986 μέχρι το 2024, μόνο απλή δεν ήταν. Οι καθυστερήσεις, οι τεχνικές δυσκολίες, η οικονομική κρίση και τα αρχαιολογικά ευρήματα διαμόρφωσαν ένα συνεχές πλαίσιο καθυστερήσεων και αναβολών. Ωστόσο, σε περίπου 20 ημέρες «ένα όνειρο απατηλό γίνεται πραγματικότητα».
Η αφετηρία του οράματος: Η δεκαετία του 1980 και η πρώτη εξαγγελία
Η πρώτη μεγάλη εξαγγελία για την κατασκευή μετρό στη Θεσσαλονίκη έγινε από τον Πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Μητσοτάκη στα τέλη της δεκαετίας του 1980. Το 1986, ανακοίνωσε ότι η Θεσσαλονίκη χρειάζεται ένα σύγχρονο δίκτυο μέσων σταθερής τροχιάς για την αντιμετώπιση των κυκλοφοριακών προβλημάτων της. Οι πρώτες μελέτες και σχέδια ξεκίνησαν, αλλά η πρόοδος ήταν αργή λόγω προβλημάτων χρηματοδότησης και ασαφούς σχεδιασμού. Έτσι, η πρωτοβουλία έμεινε στη θεωρία και το έργο στάσιμο για πολλά χρόνια.
Οι πρώτες ανασκαφές και οι αναβολές (1990-2006)
Η προσπάθεια για το μετρό Θεσσαλονίκης επανεκκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του 1990 επί πρωθυπουργίας Κώστα Σημίτη. Το 1996, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ έθεσε ως προτεραιότητα τα μεγάλα έργα υποδομής και έδωσε νέα ώθηση στην προοπτική υλοποίησης του μετρό.
Γρήγορα, όμως, ανακαλύφθηκαν αρχαιολογικά ευρήματα που έμελλε να καθορίσουν τη μετέπειτα πορεία του έργου. Ειδικότερα, αποκαλύφθηκαν κατασκευές από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, την ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδο και το βυζαντινό σταυροδρόμι στην περιοχή Βενιζέλου, ένα μοναδικό εύρημα που περιλάμβανε ολόκληρη τη ρωμαϊκή λεωφόρο Decumanus Maximus.
Τα ευρήματα απαιτούσαν επιπλέον χρηματοδότηση και λεπτούς χειρισμούς για την εξασφάλιση της διατήρησης και ανάδειξής τους. Η αρχαιολογική υπηρεσία, οι τοπικές αρχές και οι κατασκευαστές έπρεπε να διαπραγματευτούν τον τρόπο διατήρησης των αρχαίων καταλοίπων, χωρίς να αναβληθεί το έργο επ’ αόριστον. Έτσι, αν και η κατασκευή επανεκκίνησε το 2003, οι αναβολές συνεχίστηκαν έως το 2006.
Εμπρός – πίσω: Η περίοδος 2006-2012
Η σύγχρονη πορεία του μετρό Θεσσαλονίκης ξεκίνησε το 2006 επί πρωθυπουργίας Κώστα Καραμανλή, όταν υπεγράφη νέα σύμβαση με την κοινοπραξία κατασκευαστικών εταιρειών, με το έργο να στοχεύει να παραδοθεί το 2012.
Ωστόσο, οι τεχνικές δυσκολίες αποδείχθηκαν μεγαλύτερες από τις αρχικές εκτιμήσεις. Οι ανασκαφές συνεχίστηκαν με αμείωτο ρυθμό και οι δυσκολίες κατασκευής σηράγγων κάτω από τα ιστορικά στρώματα της πόλης απαιτούσαν συνεχείς τροποποιήσεις στον σχεδιασμό.
Η περίοδος αυτή χαρακτηρίστηκε από συνεχείς διαμάχες και καθυστερήσεις, που είχαν ως αποτέλεσμα να παγώσει η πρόοδος σε αρκετά σημεία του έργου. Παράλληλα, εντάθηκε η δημόσια συζήτηση για τη βιωσιμότητα του έργου και τη δυνατότητα ολοκλήρωσής του σε λογικό χρονικό διάστημα, καθώς η Θεσσαλονίκη παρέμενε ακόμα χωρίς ένα λειτουργικό μέσο σταθερής τροχιάς.
Η οικονομική κρίση και η προσπάθεια εξεύρεσης λύσεων (2012-2018)
Το έργο του μετρό Θεσσαλονίκης ήρθε αντιμέτωπο με τη βαθιά οικονομική κρίση του 2010-2018, που επηρέασε το σύνολο των δημοσίων έργων στην Ελλάδα. Οι διαθέσιμοι πόροι μειώθηκαν και η καθυστέρηση στις πληρωμές προς τους εργολάβους προκάλεσε νέες καθυστερήσεις. Παρά τις διακοπές και τις δυσκολίες, οι εργολάβοι συνέχισαν τις εργασίες, όποτε ήταν δυνατό, προκειμένου να μην αδρανήσει τελείως το έργο.
Ένα ακόμα ζήτημα ήταν η διαχείριση των αρχαιοτήτων στον σταθμό Βενιζέλου, με την αρχαιολογική κοινότητα να επιδιώκει τη διατήρησή τους στο σημείο, ενώ οι υποστηρικτές του έργου πρότειναν τη μετακίνησή τους. Το ζήτημα λύθηκε τελικά το 2018, όταν αποφασίστηκε η μερική απόσπαση και επανατοποθέτηση κάποιων ευρημάτων, εξασφαλίζοντας έτσι τόσο τη συνέχιση του έργου όσο και την προστασία των αρχαίων.
Το έργο στην τελική ευθεία υλοποίησής του (2018-2024)
Το έργο έλαβε νέα ώθηση με την κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα, καθώς το 2018 αποφασίστηκε να λυθεί το ζήτημα των αρχαιοτήτων. Παράλληλα, η κυβέρνηση Τσίπρα έθεσε εκ νέου στόχους για την ολοκλήρωση του έργου, με αυξημένη χρηματοδότηση. Ωστόσο, πάλι προέκυψαν νέες καθυστερήσεις λόγω τεχνικών δυσκολιών. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, από την ανάληψη της πρωθυπουργίας του το 2019, δήλωσε επανειλημμένα τη δέσμευσή του για την ολοκλήρωση του έργου, στοχεύοντας στην πλήρη παράδοση του μετρό Θεσσαλονίκης έως το 2024.
Το 2020 ξεκίνησαν οι δοκιμαστικές λειτουργίες στα τμήματα των σταθμών που έχουν ολοκληρωθεί, ενώ το 2023 τα πρώτα τρένα του μετρό άρχισαν να κινούνται σε πιλοτικό επίπεδο στις γραμμές. Και ερχόμαστε στο 2024, όπου το όνειρο γίνεται πραγματικότητα σε λιγότερο από 20 ημέρες. Στις 30 Νοεμβρίου 2024 «θα είμαστε έτοιμοι» για την παράδοση του μετρό Θεσσαλονίκης στους πολίτες της πόλης δήλωσε ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστος Σταϊκούρας.
Η σημασία του έργου για τη Θεσσαλονίκη
Οι εξαγγελίες διαδοχικών πρωθυπουργών, όπως ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ο Κώστας Σημίτης, ο Κώστας Καραμανλής,ο Γιώργος Παπανδρέου, ο Αντώνης Σαμαράς, ο Αλέξης Τσίπρας και ο Κυριάκος Μητσοτάκης, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην πορεία του έργου, παρά τις αμέτρητες καθυστερήσεις και τα εμπόδια.
Το μετρό Θεσσαλονίκης αναμένεται να αλλάξει ριζικά την καθημερινή ζωή της πόλης, εξασφαλίζοντας άνετες, ταχείες και περιβαλλοντικά φιλικές μετακινήσεις για δεκάδες χιλιάδες κατοίκους και επισκέπτες. Υπολογίζεται ότι η κυκλοφοριακή συμφόρηση θα μειωθεί σημαντικά, καθώς ένα μεγάλο μέρος των κατοίκων θα επιλέξει το μετρό για τις καθημερινές μετακινήσεις του.
Επιπλέον, η ενσωμάτωση των αρχαιοτήτων στους σταθμούς θα αναδείξει την ιστορία της Θεσσαλονίκης, επιτρέποντας στους επιβάτες να βιώσουν το μοναδικό «πάντρεμα» αρχαίας και σύγχρονης πόλης. Το μετρό, επομένως, θα είναι όχι μόνο μέσο μεταφοράς, αλλά και ζωντανό μουσείο κάτω από τη γη, αναδεικνύοντας τον πολιτιστικό πλούτο της Θεσσαλονίκης.
Το μετρό είναι κάτι παραπάνω από ένα απλό συγκοινωνιακό έργο. Αποτελεί σύμβολο της επιμονής, της διαχρονικότητας και της σημασίας της συνεργασίας μεταξύ πολιτείας, αρχαιολογίας και τεχνολογίας, με στόχο να προσφέρει στους πολίτες ένα βιώσιμο, αποδοτικό και σύγχρονο μέσο μεταφοράς.
Comments are closed.