συνέντευξη στην ΜΑΡΙΑ ΨΩΜΑ ΠΕΤΡΙΔΟΥ || mpsomapetridou@thessnews.gr
Τον Αύγουστο του 2015, όταν ανατέθηκε στον Γιάννη Αναστασάκη η καλλιτεχνική διεύθυνση του ΚΘΒΕ, ήταν μια δύσκολη συγκυρία, με τον Οργανισμό ταυτόχρονα να έχει μεγάλα οικονομικά και εσωτερικά προβλήματα.
Παρ’ όλα αυτά ο Γ. Αναστασάκης επέστρεψε από την Αθήνα στην πατρίδα του αποφασισμένος να προσπαθήσει με όλες του τις δυνάμεις να βελτιώσει την κατάσταση. Σήμερα, 3 χρόνια μετά, με το χρέος να έχει μειωθεί από 9 εκατομμύρια ευρώ σε 1 και να τείνει να μηδενιστεί και με την εντυπωσιακή αύξηση των εισπράξεων και των θεατών, η ανάθεση της συνέχισης του έργου του για άλλα τρία χρόνια τον βοηθά να νιώθει ακόμη πιο αισιόδοξος και δυναμικός για το μέλλον του Κρατικού Θεάτρου.
Συναντήσαμε τον κ. Αναστασάκη στο γραφείο του, πνιγμένο στα βιβλία και στα χαρτιά, όπου μας μίλησε για την πορεία του ΚΘΒΕ αυτά τα χρόνια, αλλά και για το τι μέλλει γενέσθαι από εδώ και πέρα. Άνετος, φιλικός, χαμογελαστός, ανοιχτός σε κάθε ερώτηση και σε κάθε απορία. Αυτό που περισσότερο έβγαινε στη διάρκεια της συζήτησης ήταν το μέλημά του πως ό,τι κάνει το Κρατικό Θέατρο θα πρέπει να απευθύνεται και να αγκαλιάζει όλο και μεγαλύτερο κοινό.
Δεύτερη θητεία ως καλλιτεχνικός διευθυντής του ΚΘΒΕ. Αισθάνεστε δικαιωμένοςΔεν ξέρω αν η λέξη είναι δικαιωμένος, σίγουρα όμως χάρηκα γιατί μια δουλειά που έγινε όχι μόνο από εμένα, αλλά από όλους τους ανθρώπους του Κρατικού και τη Μαρία Τζιμά (αναπληρώτρια διευθύντρια) και τον πρόεδρο του ΔΣ, εκτιμήθηκε και από τη νέα υπουργό, κ. Μυρσίνη Ζορμπά . Η μεγαλύτερη όμως χαρά είναι όταν απλοί άνθρωποι με συναντάνε στον δρόμο και αυθόρμητα σπεύδουν να μου πούνε καλά λόγια για τις παραστάσεις μας.
Όταν αναλάβατε το 2015, τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα. Τι σας έκανε να δεχτείτε αυτή τη θέση;
Όταν με κάλεσε στο γραφείο του ο τότε αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού κ. Ν. Ξυδάκης, τον οποίο γνώριζα μέχρι τότε ως δημοσιογράφο της Καθημερινής και υπεύθυνο για τα πολιτιστικά, δεν είχα ιδέα τι επρόκειτο να μου προτείνει. Τότε, μου έκανε την πρόταση και μου έθεσε το θέμα «πατριωτικά», μου είπε «είναι η πατρίδα σου η Θεσσαλονίκη, το θέατρο κινδυνεύει ..». Ειλικρινά δεν το σκέφτηκα καθόλου. Η μόνη φράση που είπα ήταν «έχει πολλά χρέη» και μου υποσχέθηκε ότι θα βοηθήσουν. Και πράγματι στην πορεία βοήθησαν.
Εγώ είμαι Θεσσαλονικιός αλλά έλειπα 25 χρόνια από την πόλη, στην Αθήνα ζούσα κι εργαζόμουν. Ερχόμουν μόνο περιστασιακά με διάφορες δουλειές. Εδώ όμως πρωτοείδα θέατρο, εδώ τελείωσα τη Σχολή του Κρατικού. Αυτό το θέατρο ήταν σε μια πολύ δύσκολη στιγμή, γιατί λοιπόν να μην ερχόμουν να προσπαθήσω για το καλύτερο; Και με αυτή τη λογική ανέβηκα.
Όντως στη συνέχεια βοήθησε πολύ η κυβέρνηση, η πολιτεία, το Υπουργείο Οικονομικών και Πολιτισμού και συνεχίζουν να τηρούν μέχρι σήμερα την ίδια στάση και τώρα που μιλάμε φτάσαμε να χρωστάμε λιγότερο από 1 εκατομμύριο και μάλλον σε λίγες μέρες δεν θα χρωστάμε τίποτα. Αυτό είναι πολύ σπουδαίο, γιατί χωρίς αυτήν την υποστήριξη δεν θα μπορούσαμε να τα καταφέρουμε.
Έτσι σιγά-σιγά πάμε προς μια κανονική λειτουργία. Ακόμη βέβαια υπάρχουν προβλήματα, αρτηριοσκληρώσεις, εμπόδια, αλλά μάλλον συνειδητοποιήσαμε ότι πρέπει να προσπαθούμε όλοι μαζί να τα λύσουμε. Σημαντικό ρόλο έπαιξε η δημιουργία θέσης Οικονομικού Διευθυντή, με έναν νόμο του Μπαλτά, που πραγματικά μου έλυσε τα χέρια, διότι τα πρώτα 2,5 χρόνια η θέση μου είχε και αυτήν την αρμοδιότητα και ήταν πάρα πολύ δύσκολο.
Το ποσό της χρηματοδότησης από το Δημόσιο τι καλύπτει;
Καλύπτει ακριβώς τη μισθοδοσία και τις ασφαλιστικές εισφορές των εργαζομένων. Από κει και πέρα θεωρητικά πρέπει να πηγαίνουν τόσο καλά οι παραγωγές του θεάτρου, ώστε να καλύπτονται αυτές οι παραγωγές αλλά και τα ενοίκια των διάφορων χώρων και όλα τα άλλα έξοδα (ΔΕΗ, τηλέφωνα, κλπ). Αυτό γίνεται ως έναν βαθμό. Κανονικά η επιχορήγηση είναι 5.800.000, πρέπει να φτάσει λίγο πάνω από τα 7εκατομμύρια, τότε θα ήμασταν ήσυχοι ότι και σε μια κακή χρονιά δεν θα υπάρξει χρέος.
Αυτό που έχει γίνει ως τώρα είναι ότι και αυτό το έλλειμμα του 1εκατομμυρίου της τρέχουσας χρονιάς το Υπουργείο Πολιτισμού πάντα βοηθάει και το καλύπτει. Σίγουρα η επιχορήγηση θα πρέπει να αυξηθεί όπως ήταν πριν την κρίση. Μέχρι στιγμής όμως δεν δημιουργήσαμε καινούργιο χρέος, γιατί είχαμε πολύ κόσμο στα θέατρα και άρα και μεγαλύτερες εισπράξεις.
Έχει υπάρξει λοιπόν μια μεγάλη προσπάθεια εξωστρέφειας του θεάτρου;
Ναι, ξαναβρήκαμε λίγο την επαφή μας με την κοινωνία. Συνεργαστήκαμε και συνεργαζόμαστε με όλους τους φορείς, χωρίς προσκόμματα. Από την αρχή της θητείας μου εκείνο που χάρηκα είναι ότι όλοι, Τοπική Αυτοδιοίκηση, Περιφέρεια, Κρατική Ορχήστρα, Φεστιβάλ Κινηματογράφου, είναι πρόθυμοι και ανοιχτοί σε κάθε συνεργασία. Αυτό χρειάζεται γιατί πρέπει να κάνουμε τις παραστάσεις μας, να πάμε στους Δήμους, στα σχολεία, στα πανεπιστήμια, στις φυλακές… Όλοι είχαν συνειδητοποιήσει ότι ο μόνος τρόπος για να παραγάγουμε πολιτισμό είναι η συνεργασία.
Το κοινό ανταποκρίθηκε θετικά σε αυτήν τη δυναμική;
Το δεύτερο κομμάτι της όλης προσπάθειας είναι η σύνδεση με την κοινωνία. Είναι να καταλάβεις ότι η κρίση δεν χτύπησε μόνο το Κρατικό Θέατρο αλλά και όλο τον κόσμο. Τι κάνεις λοιπόν για να φέρεις τους ανθρώπους στο θέατρο; Το εισιτήριο ήταν στα 12-13ευρώ. Βάζεις λοιπόν ημέρες παραστάσεων με χαμηλό εισιτήριο (Τετάρτη & Πέμπτη) στα 5ευρώ- ποσό που μπορούσαν να διαθέσουν πολλοί περισσότεροι, δίνεις δωρεάν εισιτήρια για ανέργους (πάνω από 18.000 είδαν δωρεάν θέατρο αυτή την τριετία). Με αυτή την πολιτική πέρασε στον κόσμο ότι αυτό που φτιάχνουμε τόσο για τη Θεσσαλονίκη όσο και για τη Βόρεια Ελλάδα, όπου μπορούμε να πάμε τις παραστάσεις μας, δεν είναι μόνο για ένα περιορισμένο θεατρόφιλο κοινό που μπορεί να εξοικονομήσει τα 12-13 ευρώ, αλλά για όλους. Το θέατρο ακουμπάει θέματα που αφορούν τον Έλληνα πολίτη, ενώ ταυτόχρονα του προσφέρει καλές παραστάσεις. Γι’ αυτούς λοιπόν τους λόγους ο κόσμος ήρθε. Ήρθαν ακόμη και άνθρωποι που έβλεπαν για πρώτη φορά θέατρο. Έτσι έχουμε σε 3 χρόνια 600χιλιάδες θεατές, δηλαδή πάνω από 200χιλιάδες τον χρόνο, ενώ παλιά ήταν γύρω στους 100-130χιλιάδες. Αυτό μου δίνει την αισιοδοξία ότι μπορούμε και ακόμη καλύτερα.
Η επιλογή του ρεπερτορίου και του συνόλου των κινήσεων φέρουν το δικό σας στίγμα;
Ναι. Έχω βέβαια βοηθό και συμπαραστάτη τη Μαρία Τζιμά, η οποία είναι φιλόλογος και φίλη 35 χρόνια, στην πραγματικότητα όμως εγώ παίρνω τις αποφάσεις κι επιλέγω τα έργα, προσπαθώντας πάντα να υπάρχει ένας χαλαρός ιστός που να δένει τα κείμενα κάθε χρονιά. Πρέπει ακόμη να σκεφτώ ποιοι μπορεί να είναι οι κατάλληλοι σκηνοθέτες και συνεργάτες γενικότερα για να αναλάβουν κάθε έργο, κι επίσης πώς ν’ ανοίξουμε δρόμο σε νεώτερους καλλιτέχνες, κάτι που το έχει ανάγκη αυτή η πόλη. Η διπλή λοιπόν δουλειά είναι να παρακολουθώ τι γίνεται εκτός του Κρατικού, σε μικρές θεατρικές ομάδες που υπάρχουν και να τους καλούμε ή να τους φιλοξενούμε να δουλέψουνε στο Κρατικό.
Τι έχει γίνει σχετικά με τη διεθνή παρουσία του ΚΘΒΕ;
Εκεί, λόγω της οικονομικής κρίσης είχαμε αποβληθεί από την Ένωση Θεάτρων Ευρώπης, που είναι ένας διεθνής φορέας στον οποίο ανήκε και το Κρατικό τα τελευταία χρόνια. Συνδεθήκαμε ξανά όμως και κάναμε προγράμματα με τα θέατρα της Ευρώπης, κάναμε επί 2 χρόνια το Διεθνές Φεστιβάλ, που ήταν κομμάτι του Θεάτρου Δάσους τον Ιούνιο, κάναμε επίσης μια συνάντηση νέων καλλιτεχνών πάνω στο αρχαίο δράμα τον Σεπτέμβρη-ενταγμένη στο δίκτυο αρχαίου δράματος που ξεκίνησε πριν από 2 χρόνια με τη Λυδία Κονιόρδου και προσπαθούμε παραστάσεις μας να πάνε και στο εξωτερικό. Παράλληλα, προσπαθούμε να καλούμε ξένους καλλιτέχνες να δουλέψουν εδώ.
Μιλήστε μας λίγο και για τα θεατρικά εργαστήρια που έχουν δημιουργηθεί.
Είμαι πολύ υπερήφανος για τη δημιουργία αυτών των εργαστηρίων, κάτι που καταφέραμε κυρίως με τη δουλειά της Κωνσταντίνας Μαντζίδη, στελέχους του θεάτρου μας. Ξεκινήσαμε από ένα χειμερινό θεατρικό εργαστήριο για παιδιά, εξελίχθηκε μετά σε ένα θερινό εργαστήρι για παιδιά μέχρι 12 ετών, που γίνεται κάθε καλοκαίρι στο Βασιλικό Θέατρο. Κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου αυτού τα παιδιά κάνουν θέατρο, πηγαίνουν στα μουσεία, μαθαίνουν κίνηση, τρώνε στο θέατρο και μαθαίνουν αυτή καθ’ εαυτήν τη λειτουργία του, με τη βοήθεια ειδικών ψυχοπαιδαγωγών και ηθοποιών.
Από πέρυσι έχουμε εργαστήρια για ΑΜΕΑ και από φέτος έχουμε ακόμη και για βρέφη.
Όλο αυτό μου δίνει μεγάλη χαρά, γιατί δημιουργούμε γύρω από το θέατρο μια μεγαλύτερη κοινότητα που όχι μόνο το αποδέχτηκε, αλλά το ζητάει πια μήνες πριν.
Πιστεύετε ότι ένας κρατικός θεατρικός φορέας μπορεί να προσφέρει πιο ποιοτικό θέατρο;
Καλό θέατρο γίνεται και στο ελεύθερο θέατρο και στα κρατικά. Η ειδοποιός διαφορά είναι ότι τα κρατικά θέατρα διαθέτουν τους χώρους, την οργάνωση, τη δομή και το προσωπικό για να λειτουργούν όλα πιο άμεσα. Άρα σε ένα κρατικό θέατρο είναι πιο εύκολο ν’ ανθήσει κάτι, αρκεί να μην κλείνεται στον εαυτό του και να νοιάζεται για τον κόσμο.
Έχετε πει ότι η τέχνη μάς βοηθά να κρατάμε τα μάτια και τα αυτιά μας ανοιχτά.
Εάν δεν το πίστευα αυτό, δεν θα έκανα θέατρο. Στο κέντρο της σκέψης μας όταν ανεβάζουμε ένα έργο είναι οι ανάγκες του κόσμου. Πρέπει και να τον βοηθήσουμε να αντιμετωπίσει την καθημερινότητά του και να του ανοίξουμε δρόμους στη φαντασία του και να υπάρξουμε κι εμείς μέσα από αυτή τη δουλειά.
Πόσες ώρες δουλεύετε για να γίνονται όλα αυτά;
Δουλεύω πάρα πολλές ώρες, μέχρι τα χαράματα συνήθως, και επιστρέφω και πάλι στο γραφείο μετά από λίγες ώρες ύπνου. Δεν έχω μόνο να σχεδιάσω ή να παρακολουθήσω την καθημερινή λειτουργία του θεάτρου , έχω να πάω και στις πρόβες, να λύσω κάποιο θέμα που μπορεί να προκύψει σε ένα θέατρο, να δω πώς πηγαίνει μια παράσταση, να ρίξω μια ματιά στην κατάσταση των χώρων, να δω τα βιβλιοπωλεία των θεάτρων, όπως και να επιλέξω τα έργα.
Όταν λήξει η θητεία μου, θα ήθελα να με θυμούνται σαν έναν άνθρωπο που νοιάστηκε για αυτό το θέατρο όχι από εγωισμό, αλλά γιατί αυτή ήταν η αντίληψή του για τον κόσμο γενικά. Είμαι από τη φύση μου αισιόδοξος και πιστεύω ότι ο κόσμος μπορεί να γίνει καλύτερος.
Πάντως σε κάθε παράσταση που ετοιμάζουμε η αγωνία μου είναι η ίδια, εάν αυτό που ονειρευτήκαμε τελικά αφορά κάποιον κι εάν αυτό θα ακουμπήσει την ψυχή και τα μάτια των ανθρώπων στους οποίους απευθύνεται.
Τι σκέφτεστε για τα επόμενα τρία χρόνια;
Να υπάρχει σταθερή πορεία προς τα εμπρός με κανονικότητα και ποιότητα, να έρθουνε κι άλλοι άνθρωποι από το εξωτερικό να δουλέψουν μαζί μας και να συνεχίσει το θέατρο να είναι ανοιχτό στον κόσμο και στους ηθοποιούς. Να συνεχίσουμε με πείσμα και αισιοδοξία τη δουλειά μας.
Το θέατρο πρέπει να προχωρήσει και να πάμε παραστάσεις σε κάθε γωνιά της Βόρειας Ελλάδας και θεατρικά προγράμματα σε σχολεία και των πιο απομακρυσμένων περιοχών.
