Δεν είναι τυχαίο ότι το τελευταίο διάστημα συζητιέται όλο και περισσότερο το θέμα της «μείωσης της βλάβης». Πρόκειται για το σύνολο εκείνων των στρατηγικών που μας επιτρέπουν να μειώσουμε τις αρνητικές συνέπειες στην υγεία, το περιβάλλον και σε πολλούς άλλους τομείς, οι οποίες προκύπτουν από συγκεκριμένες συμπεριφορές και βλαβερές επιλογές μας. Γιατί η αλήθεια είναι ότι δεν δρούμε πάντα με γνώμονα το τι είναι καλό για εμάς.
Αυτό που έχει αξία είναι το να συζητήσουμε, δημόσια και ανοιχτά, χωρίς δόγματα και προκαταλήψεις, το αν υπάρχει τρόπος να μειώσουμε αυτή τη βλάβη. Συγκεκριμένα, όσον αφορά το κάπνισμα, αφορμή για το κατά πόσο μπορεί η μείωση της βλάβης να συνεισφέρει ουσιαστικά ώστε να δοθούν επιπλέον λύσεις, υπήρξε η ανάπτυξη των επιστημονικώς τεκμηριωμένων εναλλακτικών προϊόντων νικοτίνης (ηλεκτρονικά τσιγάρα και προϊόντα θέρμανσης καπνού). Ήδη, έχουν επενδυθεί δισεκατομμύρια ευρώ σε έρευνα και ανάπτυξη, ώστε αυτά τα προϊόντα να αποκτήσουν την επιστημονική κατοχύρωση που θα πείσει τους καπνιστές να κάνουν τη στροφή σε αυτά και να αφήσουν πίσω τους το τσιγάρο. Επιπλέον, υπάρχουν χώρες που έχουν ήδη συμπεριλάβει στο νομοθετικό τους πλαίσιο ρυθμίσεις με στόχο να υποστηριχθεί η πολιτική της μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα, δίπλα στις προσπάθειες για τη διακοπή και την πρόληψη.
Στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, για παράδειγμα, η πολιτεία προωθεί και επιδοτεί την εκτεταμένη χρήση τους αφού οι «πράσινες» πηγές ενέργειας, όπως η ηλιακή και η αιολική, συνεχίζουν να παράγουν ηλεκτρισμό, αλλά είναι σαφώς καλύτερες για το περιβάλλον από τη χρήση ορυκτών καυσίμων. Στην αυτοκίνηση, με τη συμβολή της πολιτείας που έχει επιβάλλει όρια εκπομπών ρύπων, οι αυτοκινητοβιομηχανίες αναγκάζονται να συμμορφωθούν και να εστιάσουν τις δυνάμεις τους στην ανάπτυξη νέων τέτοιων μοντέλων. Για τον λόγο αυτόν βλέπουμε μια μεγάλη στροφή στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, που βλάπτουν λιγότερο το περιβάλλον σε σχέση τους βενζινοκίνητους ή πετρελαιοκίνητους προγόνους τους, περιορίζοντας έτσι τη βλάβη που προκαλείται από την οδήγηση. Αντίστοιχη περίπτωση αποτελούν οι λάμπες εξοικονόμησης ενέργειας που καταναλώνουν λιγότερη ενέργεια, τα κράνη που φοράνε οι ποδηλάτες και οι μοτοσικλετιστές για προστασία από ατυχήματα αλλά και η χρήση αντιηλιακών προκειμένου να μειωθεί η βλάβη στο δέρμα από την έκθεση στον ήλιο.
Ποια είναι η κοινή συνιστώσα όλων των παραπάνω; Η έγκαιρη αξιοποίηση της ραγδαίας προόδου της τεχνολογίας και της επιστήμης που πλέον μας παρέχουν λύσεις οι οποίες, μέχρι πριν από μερικά χρόνια, απλούστατα δεν υπήρχαν. Σε συνδυασμό πάντα με την επικαιροποίηση, εκ μέρους των ρυθμιστικών αρχών, του πλαισίου που αφορά κάθε συγκεκριμένο τομέα. Γιατί σε ό,τι αφορά το κοινό καλό, είναι απαραίτητη η συνεργασία του ιδιωτικού τομέα, που ερευνά και αναπτύσσει νέες καινοτόμες λύσεις, και της πολιτείας που αξιολογεί -με βάση επιστημονικά δεδομένα- την αποτελεσματικότητά τους και μας επιτρέπει στη συνέχεια, να ενσωματώσουμε στην καθημερινότητά μας πρακτικές και προϊόντα μειωμένου κινδύνου που μπορούν, συμπληρωματικά σε άλλες υφιστάμενες πολιτικές, να έχουν θετικό πρόσημο.
Στο τέλος της ημέρας η μείωση της βλάβης, όποιον τομέα και να αφορά, δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια σύγχρονη προσέγγιση σε προβλήματα που δεν μπορούν να λυθούν μόνο με απαγορεύσεις ή ευχολόγια. Προϋποθέτει διάλογο, συνεργασία και, πάνω από όλα ρεαλισμό.
