συνέντευξη στην ΜΑΡΙΑ ΨΩΜΑ ΠΕΤΡΙΔΟΥ || mpsomapetridou@thessnews.gr
Η Μαρία Κουγιουμτζή είναι μια συγγραφέας σεμνή που δεν κάνει θόρυβο γύρω από τον εαυτό της, αφήνει τη γραφή της να μιλά για όσα έχει να εκφράσει. Γραφή λιτή, κοφτερή και ενδοσκοπική, με οξεία παρατηρητικότητα που χαράζει ανεξίτηλα στην ψυχή του αναγνώστη την αγριότητα αλλά και την τρυφερότητα της ανθρώπινης φύσης.
Η συγγραφέας γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου και ζει. Διηγήματα και ποιήματά της έχουν δημοσιευτεί στα λογοτεχνικά περιοδικά : Εντευκτήριο, Πάροδος, Πανδώρα, Παρέμβαση και Ένεκεν. Το βιβλίο της «Άγριο Βελούδο» τιμήθηκε με τα βραβεία διηγήματος του περιοδικού «Διαβάζω» το 2009 και του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών το 2010.
Κρατικό Βραβείο Διηγήματος. Τι σημαίνει για σένα και πώς πιστεύεις ότι μπορεί να βοηθήσει μια συγγραφέα;
Αισθάνομαι μεγάλη τιμή και ευχαριστώ πολύ την κριτική επιτροπή που με διάλεξε.
Βοηθάει η βράβευση. Δίνει ένα δυνατό σπρώξιμο στον συγγραφέα να προχωρήσει.
Εκδοτικά εμφανίστηκες σχετικά αργά, το 2008; Γιατί;
Πρώτον γιατί αισθανόμουν ατελής, ανώριμη, και δεύτερον γιατί διακατεχόμουν από τη ματαιότητα της φιλοδοξίας, κάτι που είναι ανασταλτικό της αγωνιστικότητας. Τελικά κάνοντας μερικές δειλές απόπειρες, βρήκα ενθουσιώδη ανταπόκριση από ανθρώπους που υπολόγιζα την κρίση τους και αποφάσισα να εκτεθώ, δηλαδή παρασύρθηκα κι εγώ από, μπορώ να πω, μια ήρεμη φιλοδοξία ή από τη διασκέδαση που αντλώ γράφοντας, από την αγάπη της γραφής.
Γιατί γράφεις κυρίως διηγήματα;
Μάλλον σ’ αυτά τα καταφέρνω καλύτερα. Και γενικά εκτός από τους μεγάλους κλασικούς και μερικούς σύγχρονους το μυθιστόρημα έχει πολλά στοιχεία της καθημερινότητας που μάλλον με πλήττουν. Είμαι υπέρ της μυθοπλασίας, γιατί η φύση μου είναι ονειροπόλα και με σκανδαλίζουν τα πρόσωπα με τις ασυνήθιστες συμπεριφορές που εμφανίζουν το υπόστρωμα της ανθρώπινης φύσης, την παντοδυναμία των ενστίκτων, την πάλη του ανθρώπου ανάμεσα στο δίπολο καλό – κακό, και στις προεκτάσεις που δίνουν στον ανθρώπινο χαρακτήρα. Η μέθη που καταλαμβάνει τα πρόσωπα όταν αφήνονται να ζήσουν όπου τους οδηγούν οι παρορμήσεις τους και το βαρύ τίμημα που πληρώνουν υποκύπτοντας σ’ αυτές κι όχι στην άνευρη λογική, που όμως κρατάει σε μια ισορροπία τον κόσμο. Πιστεύω πως στο διήγημα δίνονται πιο άμεσα όλα αυτά. οι υπερβάσεις, οι αποσιωπήσεις και οι συμβολισμοί, έχουν ποιητικότητα που υπερβαίνει του ρεαλισμού. Εγώ γράφω κατ’ έμπνευση, κάτι που είναι κοντά στην ποίηση και που αποκαλύπτει τον εσωτερικό ρυθμό και το άνοιγμα των ασυνείδητων έσω βιωμάτων. Η αισθητική απόλαυση που ορθώνεται μέσα απ’ τη γλώσσα. Αυτή είναι που δίνει μορφή και νόημα στις πράξεις μας. Αυτή που στην πραγματική ζωή μας παραπλανά, που ψεύδεται ασύστολα.. Στη λογοτεχνία σε ελευθερώνει, γίνεσαι τα πάντα, περιέχεις τα πάντα, πέρα από το καλό και το κακό. Πέρα από το δίκαιο και το άδικο. Υπερασπίζεται τη μοναδικότητα και το ανεπανάληπτο του προσώπου .
Ποια θέματα σε εμπνέουν στη συγγραφή;
Το ίδιο πάντα, η ανθρώπινη φύση, το ασυνείδητο, η σκλαβιά του ενστίκτου και η μέθη του μύθου με την οποία σε τυλίγει η ζωή για να την αντέξεις Η ανθρώπινη φύση είναι η πιο μεγάλη παγίδα. Ερωτική παγίδα. Γιατί ενώ βασανιζόμαστε, δεν παύει να μας αρέσει. Πιστεύω πως είμαστε ένα πλέγμα όλων αυτών. Οι άνθρωποι του περιθωρίου, οι καταπιεσμένοι, οι περιφρονημένοι, οι απροσάρμοστοι. Κατά βάθος η συμπεριφορά τους είναι μια ενδογενής αντίσταση στη βιαιότητα του Κόσμου. Αρνούνται το πρόσωπό του.
Η γραφή σου είναι εξαιρετικά δουλεμένη, συμπυκνωμένη και ανατρεπτική. Κάποιες φορές κόβει την ανάσα του αναγνώστη, ενώ τον παίρνει μαζί στις ιστορίες σου. Υπάρχουν κάποια μυστικά στον τρόπο που γράφεις;
Το μυστικό είναι πως τα διηγήματα βγαίνουν σχεδόν μια κι έξω, δεν είναι δουλεμένα, γι’ αυτό έχουν -όση έχουν- τη δύναμη του άμεσου και του αυθόρμητου. Όπως προείπα, γράφω κατ’ έμπνευσιν, κάτι που και μόνο αν αλλάξεις τη σειρά των λέξεων χάνεται η δύναμή τους. Οπότε δεν υπάρχουν περιθώρια ιδιαίτερου καλλωπισμού. Λίγα διηγήματά έχω επεξεργαστεί.
Τι είναι για σένα ο συγγραφέας σήμερα; Μπορεί να αφυπνίσει τους αναγνώστες;
Ένας άνθρωπος που σκαλίζει τον εαυτό του, τα όριά του και ίσως να βάλει και τους άλλους να σκεφτούν πάνω σ’ αυτό. Όμως κυρίως είναι ένας άνθρωπος που έχει το χάρισμα να γράφει ιστορίες, που σημαίνει πως δεν του φτάνει η ζωή που ζει και θέλει να ζήσει όσες παραλλαγές μπορεί και παρασύρει και άλλους μαζί του σ’ αυτό το παιχνίδι. Η λογοτεχνία δεν αναπαράγει την ζωή, την επεκτείνει, την ανασυνθέτει και εμφανίζει με τη γενεσιουργό δύναμη της φαντασίας τον εσωτερικό ρυθμό της.
Ποιοι συγγραφείς σε έχουν επηρεάσει στο παρελθόν και ποιους σύγχρονους διαβάζεις;
Ο Ντοστογιέφσκι, ο Κάφκα, ο Φώκνερ, ο Μούζιλ και ο Προύστ. Βαλτινός, Δημουλά, Ρίτσος, Μπόρχες, Σαραμάγκου, Γκρόσμαν, Γέλινεκ, Χέρτα Μύλερ.
Τι θα είχες να πεις σε έναν νέο άνθρωπο που επιθυμεί να γίνει συγγραφέας;
Να γίνει, ακόμα κι αν δεν γίνει ποτέ καλός. Η ζωή είναι καλύτερη όταν ονειρευόμαστε. Να ακολουθεί τον εαυτό του, να μη μιμείται άλλους, αλλά να εμπνέεται. Η ομορφιά, το «αισθητικόν», είναι από μόνα τους λυτρωτικά. Όπως είναι ένα δροσερό πρωινό που μέσα από το θρόισμα των φύλλων ενός δέντρου ακούς ένα κελάηδημα που δεν ανήκει μόνο σε σένα αλλά σε όλους, και δεν μπορείς ούτε να το πληρώσεις, ούτε να το αγοράσεις, ούτε να το πουλήσεις.
Έχεις εκδώσει ή πρόκειται να εκδώσεις κάτι άλλο μετά το «Όλα μπορούν να συμβούν μ’ ένα άγγιγμα»;
Γράφω ένα κυρίως ερωτικό μυθιστόρημα. Διηγούμαι τον έρωτα δύο ανθρώπων και του Κόσμου.
Από το φύλλο της THESSNEWS #140 (12/01/2019-13/01/2019)
