Η επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ φέρνει μια σειρά από προκλήσεις και ερωτήματα για την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Η στάση Τραμπ σε Ελλάδα και Τουρκία στην πρώτη του θητεία
Με δεδομένη την ένταση των προηγούμενων ετών στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και τον ρόλο των Ηνωμένων Πολιτειών σε αυτή την εύθραυστη ισορροπία, η επανεμφάνιση του Τραμπ προκαλέι διάχυτη διεθνή ανησυχία και πολλαπλά ερωτήματα.
Η πρώτη θητεία του Τραμπ υπήρξε χαρακτηριστική για τη στάση του προς την Τουρκία. Ο Τραμπ είχε προσωπικές σχέσεις με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, επιλέγοντας να μην ασκήσει σημαντική πίεση στην Άγκυρα για την αγορά των ρωσικών S-400 ή για τις στρατιωτικές της κινήσεις στην περιοχή. Επιπλέον, παρατηρήθηκε μία ανοχή στην τουρκική πλευρά, γεγονός που άφησε την Ελλάδα και άλλες γειτονικές χώρες να αισθάνονται εκτεθειμένες απέναντι στην επιθετική εξωτερική πολιτική της Τουρκίας.
Παράλληλα, η συνεργασία ΗΠΑ-Ελλάδας, παρότι ενισχύθηκε σε επίπεδο στρατιωτικών συμφωνιών, δεν συνοδεύτηκε από τη σαφή πολιτική στήριξη που η Αθήνα θα ήθελε απέναντι στις τουρκικές προκλήσεις. Οι σχέσεις ΗΠΑ-Ελλάδας βελτιώθηκαν στον τομέα της αμυντικής συνεργασίας, κυρίως μέσω των βάσεων και της παρουσίας αμερικανικών δυνάμεων στην ελληνική επικράτεια, αλλά η έλλειψη ουσιαστικής αποτρεπτικής στάσης προς την Τουρκία ήταν εμφανής.
Στρατηγική προσαρμογή και επιφυλακτικότητα για την Ελλάδα
Η επανεκλογή Τραμπ βάζει την Αθήνα σε μια διαρκή περίοδο στρατηγικού προβληματισμού. Η ελληνική κυβέρνηση όπως δήλωσε σήμερα και ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, θα επιδιώξει να ενισχύσει τις διπλωματικές της προσπάθειες τόσο προς την Ουάσιγκτον όσο και προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, με στόχο τη διασφάλιση ισχυρής υποστήριξης απέναντι στις τουρκικές πιέσεις στην περιοχή. Ήδη η Ελλάδα έχει κάνει σημαντικά βήματα για να ενισχύσει τις συμμαχίες της στην Ανατολική Μεσόγειο, με χώρες όπως η Γαλλία, το Ισραήλ και η Αίγυπτος, ενώ παράλληλα επιδιώκει την ενεργή παρουσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Δεδομένου ότι η Ουάσιγκτον αποτελεί κομβικό παίκτη στη διατήρηση σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο, η Ελλάδα θα αναζητήσει νέους διαύλους επικοινωνίας, ώστε να παραμείνει σε τροχιά αμερικανικής υποστήριξης παρά την αποδεδειγμένη επιφυλακτικότητα του Τραμπ προς την αυστηρή στάση κατά της Τουρκίας.
Η Ελλάδα αναμένεται να επιδιώξει να ενισχύσει την πίεση προς την Ε.Ε., ζητώντας σαφέστερη στήριξη από την Ευρώπη απέναντι στις όποιες τουρκικές παραβιάσεις. Η Αθήνα προσβλέπει σε μια πιο συντονισμένη ευρωπαϊκή απάντηση, με οικονομικές και πολιτικές κυρώσεις προς την Άγκυρα, εφόσον αυτή συνεχίσει τις προκλήσεις.
Σχέδια και προσδοκίες της Τουρκίας από την Ουάσιγκτον
Ο πρόεδρος Ερντογάν γνωρίζει ότι ο Τραμπ έχει δείξει τάσεις αποδέσμευσης των ΗΠΑ από άμεσες πιέσεις προς την Τουρκία και έχει επιλέξει να αντιμετωπίσει με χαλαρό τρόπο τις κρίσεις στην περιοχή στην προηγούμενη θητεία του.
Η Άγκυρα, επομένως, ίσως εκλάβει την επανεκλογή Τραμπ ως πράσινο φως για να προχωρήσει σε ακόμα πιο τολμηρές κινήσεις, όπως στη συνέχιση των γεωτρήσεων και των στρατιωτικών επιχειρήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο. Μια τέτοια στάση θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες εντάσεις με την Ελλάδα και την Κύπρο, με απρόβλεπτες συνέπειες για την περιφερειακή σταθερότητα.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, φέρνει μια νέα δυναμική στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και δημιουργεί προκλήσεις για τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Αθήνα βρίσκεται μπροστά σε κρίσιμες επιλογές, καθώς αναμένεται να ενισχύσει τις συμμαχίες της και να επιδιώξει ενεργότερη ευρωπαϊκή παρουσία, για να εξασφαλίσει την ασφάλεια και την κυριαρχία της σε μια περιοχή όπου η Τουρκία δείχνει να ενισχύει τις διεκδικήσεις της. Ο ρόλος των ΗΠΑ υπό τον Τραμπ θα είναι καθοριστικός, ενώ η στρατηγική της Ελλάδας θα κριθεί από την ευελιξία και την αποφασιστικότητά της να θωρακίσει τα συμφέροντά της σε μια περίοδο αυξημένης έντασης.
