Η Θεσσαλονίκη, όπου η εβραϊκή κοινότητα είχε βαθιές ρίζες πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, υπέστη μεγάλες απώλειες με την εξόντωση σχεδόν του 90% των Εβραίων της πόλης στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Το μουσείο θα αναδεικνύει την ιστορία της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης καθώς και των υπόλοιπων κοινοτήτων της Ελλάδας και θα εκπαιδεύει το κοινό για τις φρικαλεότητες του Ολοκαυτώματος, με στόχο την προώθηση της μνήμης, της δικαιοσύνης και της ειρήνης. Στόχος είναι να γίνει σημείο αναφοράς για την ιστορική και πολιτισμική κληρονομιά των Εβραίων της Ελλάδας.
Το Μουσείο Ολοκαυτώματος Ελλάδος στη Θεσσαλονίκη θα βρίσκεται σε ένα συμβολικό σημείο, στον Παλιό Σιδηροδρομικό Σταθμό, απ’ όπου αναχωρούσαν τα τρένα για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Την εκπόνηση της Αρχιτεκτονικής μελέτης συνυπογράφουν τα αρχιτεκτονικά γραφεία EK A Efrat Kowalsky Architects από το Ισραήλ, Heide & von Beckerath από τη Γερμανία και Π. Μακρίδης & Συνεργάτες Α.Ε. από τη Θεσσαλονίκη. Το project management έχουν αναλάβει οι εταιρείες Hill International και Σαμαράς & Συνεργάτες.
Η έμπνευση του σχεδιασμού
Το κτίριο έχει σχεδιαστεί ως ένα περίοπτο μνημείο με έμπνευση από τα οκταγωνικά μνημεία της Θεσσαλονίκης, το οποίο κατά τη διάρκεια της νύχτας θα διαχέει φως από μέσα προς τα έξω μεταμορφώνοντας το σε έναν ζωντανό καμβά που μιμείται το φωτισμό των φάρων. Χρησιμοποιήθηκε μοντέρνα αρχιτεκτονική προσέγγιση, που συνδυάζει την αισθητική της μνήμης με σύγχρονα στοιχεία. Το Μουσείο Ολοκαυτώματος Ελλάδος φιλοδοξεί να αποτελέσει έναν σημαντικό πολιτιστικό και εκπαιδευτικό κόμβο, όχι μόνο για την πόλη της Θεσσαλονίκης, αλλά και για την ευρύτερη περιοχή, αναδεικνύοντας την ιστορική και πολιτισμική κληρονομιά των Εβραίων της Ελλάδας και διατηρώντας ζωντανή τη μνήμη των θυμάτων.
Θα καλύπτει επιφάνεια 9.000 τμ., σε έξι υπέργειους και δύο υπόγειους ορόφους και θα αναπτύσσεται γύρω από ένα μικρό αστικό άλσος. Πέρα από τους χώρους της μόνιμης έκθεσης, θα περιλαμβάνει χώρους περιοδικών εκθέσεων, αρχείων, εκπαίδευσης και έρευνας, χώρους πολλαπλών χρήσεων και αναψυχής και γραφεία διοίκησης, ενώ στο διπλανό ακίνητο θα δημιουργηθεί ο υπαίθριος χώρος στάθμευσης. Ο σχεδιασμός βασίζεται στις αρχές της βιωσιμότητας και της αειφορίας και κοινό στόχο όλων των εμπλεκόμενων μερών αποτελεί η πιστοποίησή του έργου από το διεθνώς αναγνωρισμένο σύστημα αειφόρου ανάπτυξης LEED.
Η έκδοση της άδειας και τα θεμέλια
Η οικοδομική άδεια ανέγερσης του Μουσείου εκδόθηκε στα τέλη Δεκεμβρίου 2023 από τη Διεύθυνση Δόμησης και Πολεοδομικών Εφαρμογών του Δήμου Θεσσαλονίκης. Ανάδοχος για την εκτέλεση των πρόδρομων εργασιών του έργου είναι η κοινοπραξία των εταιρειών ΓΕΩΕΡΕΥΝΑ – OFS και ήδη έχουν ολοκληρωθεί οι πρώτες εργασίες εκσκαφών και κατασκευής πασσάλων για τη δημιουργία διαφράγματος.
Ιδρυτικοί δωρητές του Μουσείου είναι η Ελληνική κυβέρνηση, η οποία θα συνεισφέρει στο έργο 18 εκατομμύρια ευρώ, η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, που χρηματοδοτεί την ανέγερση του Μουσείου Ολοκαυτώματος Ελλάδος με 10 εκατομμύρια ευρώ και το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος με 10 εκατομμύρια ευρώ. Επιπλέον, ο Dr. Αλμπερτ Μπουρλά δώρισε το ποσό του 1 εκατομμυρίου δολαρίων μέσω του ιδρύματος Genesis Prize.
Η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης, ως κύριος του έργου παίζει καθοριστικό ρόλο στην υλοποίηση του οράματος ενώ η συνεργασία όλων αυτών των σημαντικών φορέων καθιστά το Μουσείο Ολοκαυτώματος Ελλάδος ένα διεθνές έργο μνήμης και συμφιλίωσης.
