Συνέντευξη στον ΓΙΑΝΝΗ ΚΕΣΣΟΠΟΥΛΟ || gkessopoulos@gmail.com
Ο Π. Βούλγαρης κάνει πρεμιέρα με τη νέα του ταινία «Το τελευταίο σημείωμα» στη Θεσσαλονίκη και μιλά στην ThessNews
Τέσσερα χρόνια μετά τη «Μικρά Αγγλία», ίσως μία από τις κορυφαίες ελληνικές ταινίες, ο Παντελής Βούλγαρης είναι έτοιμος για την πανελλήνια πρεμιέρα της νέας του ταινίας, σήμερα Δευτέρα 16 Οκτωβρίου, στις 8.00 μ.μ. στη Θεσσαλονίκη (Ολύμπιον), προσκεκλημένος του 58ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου.
Το φιλμ θα βγει στις αίθουσες στις 26 Οκτωβρίου 2017. «Το τελευταίο σημείωμα» είναι η ιστορία (διά χειρός της συγγραφέως, σεναριογράφου και συζύγου του σκηνοθέτη, Ιωάννας Καρυστιάνη) του Ναπολέοντα Σουκατζίδη, ενός από τους 200 της Καισαριανής, που εκτελέστηκαν την 1η Μαΐου 1944 από τη γερμανική κατοχή, ως αντίποινα για τη δράση της ελληνικής αντίστασης.
Με αυτή την αφορμή, ο Παντελής Βούλγαρης –προσηνής όπως πάντα- μίλησε στην ΤhessΝews: «Εδώ και 52 χρόνια που έρχομαι στη Θεσσαλονίκη, από το 1965 με τον «Κλέφτη», είναι για μένα ένα ξαναγέννημα, έχω το ίδιο τρακ που είχα πριν 52 χρόνια!»
Κύριε Βούλγαρη, επιστροφή στην ελληνική ιστορία, σε μια περίοδο ιδιαίτερα δύσκολη για τον ελληνικό λαό. Τι ήταν αυτό που σας ώθησε να ασχοληθείτε με το συγκεκριμένο θέμα;
Η εσωτερική μου ανάγκη να επιστρέφω σαν αναγνώστης στη νεότερη ελληνική ιστορία. Έχω την αίσθηση ότι σημαντικά πρόσωπα και στιγμές που έχουν σημαδέψει τον τόπο, με ενδιαφέρουν σαν κινηματογραφιστή να αναμετρηθώ μαζί τους και να τα αναδείξω όσο μπορώ.
Βλέπατε αναλογίες με το σήμερα φτιάχνοντας «Το τελευταίο σημείωμα»; Τις είχατε κατά νου;
Φυσικά τις είχα! Η άνοδος του νεοναζισμού είναι πραγματικά κάτι τρομακτικό. Νομίζω ότι μέσα από την ιστορία που αφηγούμαι, οι αναφορές και τα συμπεράσματα θα κάνουν τον θεατή να σκεφτεί.
Εσείς περιμένατε να έχουμε επανάληψη αυτών των φαινομένων
Όχι, ομολογώ πως όχι, αλλά είναι αποτέλεσμα της πολιτικής της Ευρώπης που ενεργοποιεί όλα αυτά τα κέντρα.
Βλέπετε διέξοδο;
Αν δεν ενεργοποιηθεί ο πολίτης, οι άνθρωποι οι σκεπτόμενοι και κυρίως οι νέοι, φοβάμαι πολλά.
Ένα εντυπωσιακό στοιχείο της ταινίας είναι ότι μας θυμίζει πως οι λεπτομέρειες της μεγάλης Ιστορίας έχουν να μας δώσουν πολλά θετικά παραδείγματα…
Έχουμε άπειρο θησαυρό τέτοιων ιστοριών, όχι μόνο από την περίοδο της Κατοχής.
Έχει πρόσθετες δυσκολίες η δημιουργία μιας ταινίας εποχής;
Μια ταινία εποχής είναι πάρα πολύ δύσκολο να γίνει στην Ελλάδα. Αντιμετωπίσαμε προβλήματα για να φτιάξουμε σωστές στολές Γερμανών στρατιωτών ή για να δείξουμε τον χώρο της φυλακής. Δεν μπορούσαμε να βρούμε κανένα κτίριο στην Αθήνα και ταξιδέψαμε στα Χανιά, στις παλιές φυλακές του Ιτζεδίν, που τις είχε ανακαλύψει ο Αγγελόπουλος στις «Μέρες του ‘36» κι εγώ μετά στα «Πέτρινα χρόνια». Αλλά όταν φεύγεις από την Αθήνα, τα έξοδα είναι πολλαπλάσια… Είναι πάρα πολύ δύσκολο να φτάσεις σε ένα ικανοποιητικό σημείο αναπαράστασης της εποχής. Να σκεφτείτε ότι είχα κάνει το Ακροπόλ στη Βουλγαρία και σήμερα τα πλατώ εκεί δουλεύουν συνεχώς και ανακαλύψαμε ότι έχουν 1,8 εκατ. κοστούμια.
Η ιστορία του Σουκατζίδη, που δεν δέχθηκε να σώσει τη ζωή του για να χαθεί κάποιος άλλος, μοιάζει με ιστορία σπάνιας ανιδιοτέλειας.
Εκτός από τον Σουκατζίδη ήταν ένας ολόκληρος θάλαμος κρατουμένων. Οι ιστορίες τους μέσα από την ταινία φτιάχνουν όλο το τοπίο των ανθρώπινων αντιδράσεων. Και οι 200 πέρα από την προσωπική τους επιλογή, γιατί ήταν κομμουνιστές από το ’36 φυλακισμένοι στην Ακροναυπλία, κράτησαν μια στάση αξιοπρέπειας, πίστης στα ανθρώπινα. Ήταν ανιδιοτελείς και αξιοπρεπείς.
Το αίσθημα του μελλοθάνατου το πιάνει ο σκηνοθέτης;
Εγώ δεν ήμουν μελλοθάνατος, αν και κρατήθηκα στη Χούντα για 8 μήνες, στη Γυάρο το τελευταίο διάστημα! Έχω την αίσθηση της κράτησης αλλά μέχρι εκεί. Ωστόσο, έκανα μεγάλη έρευνα διαβάζοντας πολλά βιβλία: ημερολόγια κρατουμένων, μαρτυρία κρατουμένου στις φυλακές του Παύλου Μελά, τις σημειώσεις ιερέων που εξομολογούσαν μελλοθάνατους στις φυλακές Αβέρωφ, αλλά και το συναρπαστικό βιβλίο του Αντώνη Φλούντζη, που ήταν από το 36 στις φυλακές και ήταν κρατούμενος στο Χαϊδάρι, βιβλία για τη Λέλα Καραγιάννη, τις συμβουλές από τον Μανώλη Γλέζο προς τον αδερφό του που κρατήθηκε στις φυλακές κι εκτελέστηκε 5 μέρες μετά από την εκτέλεση των 200.
Πώς έγινε η επιλογή του καστ;
Όταν φτιάχνω μια ταινία πιστεύω ότι φτιάχνω έναν κόσμο που δημιουργείται από την αρχή. Και το καστ πραγματικά είναι μια χρονοβόρα διαδικασία, αλλά σ’ αυτό με βοήθησε η Κωνσταντίνα, η κόρη μου, που ξέρει και τους νεότερους ηθοποιούς… Στα Χανιά, μέσα από τους ηθοποιούς που συνεργάστηκα, ανακάλυψα έναν κόσμο με ταλέντο αλλά και με αυτοθυσία, επιβεβαιώνοντας την άποψή μου ότι η δουλειά του σκηνοθέτη δεν είναι μία αφ’ υψηλού κατάσταση, είναι μία εμπειρία ζωής που τη συναντάς, τη δουλεύεις, την αξιοποιείς.
Σε ποιες περιοχές έγιναν τα γυρίσματα;
Στα Χανιά όλα και η εκτέλεση. Το Χαϊδάρι έγινε τώρα ένα μνημείο με πλάκες και πολυκατοικίες γύρω… Τα γυρίσματα κράτησαν 8 εβδομάδες, με πολύ καλή προετοιμασία. Ξεκινήσαμε από πέρσι τον Οκτώβρη και χωρίς να έχουμε τη χρηματοδότηση! Αν περιμέναμε τις διαδικασίες του ΕΚΚ και της Ελληνικής Τηλεόρασης, θα έπρεπε να ξεκινήσουμε την ερχόμενη άνοιξη…
Ιωάννα Καρυστιάνη, εγγύηση για το σενάριο;
Είμαστε 40 χρόνια μαζί! Υπάρχει ένας διάλογος, και αυστηρός και συναισθηματικός…
Για την κραυγή της Όρσας!
Τη σκηνή αυτή τη χρωστώ στην Πηνελόπη Τσιλίκα. Γιατί είχαμε κάνει κουβέντες ειδικά γι’ αυτή τη σκηνή, αλλά επειδή εγώ φοβάμαι τις πρόβες, εκείνο το βράδυ είχαμε ξεκινήσει νωρίς. Γύρω στις 3 το πρωί που ήρθε η ώρα της, ρίγησα και τρόμαξα… Το επαναλάβαμε 3 φορές, αλλά αυτό που βλέπει ο θεατής είναι η πρώτη της λήψη.
Οι Έλληνες ηθοποιοί είναι άξιοι, ειδικά αυτές τις εποχές που δουλεύουν με 3,5 ευρώ την ώρα μεροκάματο και παίζουν όλες τις μέρες. Προσφέρουν και στο θέατρο και στο σινεμά. Σ’ αυτούς εξάλλου έχω ακουμπήσει όλα αυτά τα 56 χρόνια που δουλεύω: στον Βέγγο, στη Βαγενά, στον Τζώρτζογλου! Όλους αυτούς που τους συνάντησα και με βοηθήσανε… Σ’ αυτούς χρωστώ!
Από το φύλλο της THESSNEWS #75 (14/10/2017-15/10/2017)
