ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ ΚΑΚΑΣ – M.D. Πλαστικός Χειρουργός
Φυματίωση: Πόσο μεγάλη απειλή είναι για τη δημόσια υγεία; Τι γίνεται με τους πρόσφυγες;
Η φυματίωση αποτελούσε μέχρι και το 2002 μεγάλη απειλή για τη δημόσια υγεία στον πολιτισμένο δυτικό κόσμο και συνεχίζει να αποτελεί απειλή για τον αναπτυσσόμενο. Χαρακτηριστικά, περίπου 80% του πληθυσμού πολλών χωρών της Ασίας και της Αφρικής έχει θετική φυματινοαντίδραση, ενώ στις ΗΠΑ το ποσοστό ανέρχεται σε μόλις 5–10%. Για τον λόγο αυτό υπάρχει δικαιολογημένη ανησυχία για σοβαρό ενδεχόμενο αναζωπύρωσης της φυματίωσης στη χώρα μας, λόγω του προσφυγικού και μεταναστευτικού κύματος. H φυματίωση ενδημούσε και ενδημεί σε πολλές από τις χώρες προέλευσης των προσφυγικών ροών, μεταδίδεται σχετικά εύκολα, λόγω της φύσης του μικροβίου και των συνθηκών διαβίωσης και είναι ανθεκτική στα συνήθη αντιφυματικά φάρμακα.
Τι είναι η φυματίωση;
Η φυματίωση είναι µια λοιµώδης νόσος η οποία µπορεί να προσβάλλει οποιοδήποτε όργανο του σώµατος, αν και συνήθως προσβάλλει τους πνεύµονες και είναι γι’ αυτόν τον λόγο μεταδοτική. Το μυκοβακτηρίδιο αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου από λοιμώδη αίτια παγκοσμίως, μετά τον ιό HIV. Το 1993 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) συμπεριέλαβε τη φυματίωση στα νοσήματα που αποτελούν παγκόσμια απειλή για την υγεία.
Λέγεται χαρακτηριστικά ότι η φυματίωση είναι νόσος “κλόουν”, γιατί μπορεί να μιμηθεί πάρα πολλά συμπτώματα άλλων νόσων (παρατεταμένη δεκατική πυρετική κίνηση, νυχτερινές εφιδρώσεις, ενοχλητικός βήχας, αιμόπτυση κ.ά) Όχι σπάνια, η διάγνωση της φυματίωσης τίθεται από τυχαία ακτινολογική εξέταση, χωρίς ο άρρωστος να αναφέρει συμπτώματα.
Πώς μπορεί να ελέγχθεί κάποιος αν έχει μολυνθεί;
Η εξέταση Mantoux είναι ο πιο συνηθισμένος τρόπος για να δούμε αν κάποιος έχει μολυνθεί από το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης. Είναι ένα δερματικό τεστ που βασίζεται στην ενδοδερμική ένεση μικρής ποσότητας φυματινικής πρωτείνης και η αντίδραση στο τεστ διαβάζεται μετά από 2-3 ημέρες.
Θετική δερμοαντίδραση Mantoux σημαίνει ότι ο ασθενής έχει μολυνθεί με το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης σε κάποια φάση της ζωής του, δεν σημαίνει όμως ότι νοσεί. Μία θετική Mantoux μπορεί να οφείλεται και στο εμβόλιο BCG, όμως εάν η αντίδραση είναι μεγάλη, έχει εμβολιαστεί πριν από πολλά χρόνια ή έχει έρθει σε επαφή με άτομο που έχει μεταδοτική φυματίωση (πνευμονική), μπορεί να οφείλεται και σε μόλυνση από το μυκοβακτηρίδιο.
Οι μέθοδοι ανίχνευσης της απελευθέρωσης ιντερφερόνης-γ, (IGRAs) σε δείγμα αίματος, συνιστώνται σε ορισμένα άτομα στα οποία η δοκιμασία Mantoux είναι θετική, καθώς και σε παιδιά κάτω των 5 ετών. Οι μέθοδοι IGRA μπορούν να αυξήσουν τη διαγνωστική ευαισθησία, εάν εφαρμοστούν παράλληλα με τη δερμοαντίδραση.
Πώς µεταδίδεται η φυµατίωση και τι πιθανότητες υπάρχουν να μολυνθεί κανείς;
Ο µόνος τρόπος μετάδοσης της φυµατίωσης είναι άµεσα, από κάποιον που έχει λοιµώδη φυµατίωση στους πνεύµονες ή τον λαιµό. Αν και η φυµατίωση µεταδίδεται µέσω του αέρα, όταν τα άτοµα που έχουν την ασθένεια βήχουν ή φτερνίζονται, θα πρέπει να έχετε στενή και µακρόχρονη επαφή µε µολυσµένο άτοµο, για να κολλήσετε την ασθένεια. Εποµένως, η πιθανότητα να κολλήσετε φυµατίωση στο λεωφορείο ή στο µετρό, για παράδειγµα, είναι πολύ µικρή.
Αν και ο καθένας µπορεί να κολλήσει φυµατίωση, µερικές οµάδες ατόµων διατρέχουν µεγαλύτερο κίνδυνο από άλλες. Σε αυτές τις οµάδες περιλαµβάνονται άτοµα τα οποία:
- Είναι παιδιά γονέων των οποίων η χώρα καταγωγής έχει υψηλό ποσοστό φυµατίωσης
• Έχουν πάει φυλακή
• Είναι ανίκανοι να αντισταθούν στις µολύνσεις (ανοσοκαταστολή) λόγω ασθένειας (π.χ. HIV) ή λόγω θεραπείας
• Είναι εθισµένοι στα ναρκωτικά ή κάνουν κατάχρηση αλκοόλ
• ∆εν τρώνε αρκετά, ώστε να παραµείνουν υγιείς
• Έχουν ζήσει µέσα στο ίδιο σπίτι – ή είχαν µακρόχρονη και στενή επαφή – µε κάποιον που υπέφερε από την ενεργό µορφή (την κολλητική µορφή) της νόσου
• Ζουν σε ανθυγιεινές συνθήκες ή σε συνθήκες συνωστισµού, συµπεριλαµβανοµένων των περιπτώσεων των αστέγων και όσων κοιµούνται στον δρόµο
• Έχουν ζήσει, δουλέψει ή µείνει για µεγάλο χρονικό διάστηµα σε κάποια χώρα µε υψηλό ποσοστό φυµατίωσης, όπως η νοτιοανατολική Ασία, το τµήµα της Αφρικής κάτω από τη Σαχάρα και µερικές χώρες στην Ανατολική Ευρώπη
• Έχουν ίσως εκτεθεί στη φυµατίωση όταν ήταν νέοι, όταν η νόσος ήταν συχνότερη σε αυτήν τη χώρα
Οι περισσότεροι άνθρωποι που εισπνέουν τα μυκοβακτηρίδια μολύνονται αλλά δεν νοσούν, επειδή ο οργανισμός τους έχει την ικανότητα να αμυνθεί και να σταματήσει την ανάπτυξή τους. Τα μυκοβακτηρίδια της φυματίωσης γίνονται ενεργά, αν το αμυντικό σύστημα δεν μπορεί να εμποδίσει την ανάπτυξή τους. Έτσι αυτά πολλαπλασιάζονται μέσα στον οργανισμό και προκαλούν νόσο. Περισσότερο ευαίσθητα είναι τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, καρκίνο, λευχαιμία, λεμφώματα, αλκοολικοί, τοξικομανείς.
Υπάρχει εµβόλιο κατά της φυµατίωσης;
Υπάρχει ένα εµβόλιο (BCG), το οποίο χρησιµοποιείται εδώ και πολλά χρόνια για την προστασία εναντίον της φυµατίωσης. Το εµβόλιο αυτό συντελεί καλύτερα στην πρόληψη των πιο σοβαρών µορφών φυµατίωσης στα παιδιά. Ωστόσο το BCG δεν προστατεύει από τη φυµατίωση σε όλες τις περιπτώσεις κι εποµένως χρειάζεται να γνωρίζετε τα σηµεία και τα συµπτώµατα της ασθένειας.
Σε ποιους παρέχεται το εµβόλιο BCG;
Το εµβόλιο BCG παρέχεται:
• Σε όλα τα βρέφη/νήπια που γεννιούνται ή ζουν σε περιοχές όπου η συχνότητα εµφάνισης της φυµατίωσης είναι 40/100.000 του πληθυσµού ή µεγαλύτερη
• Στα βρέφη/νήπια των οποίων οι γονείς ή οι παππούδες και οι γιαγιάδες έχουν ζήσει σε χώρες όπου η συχνότητα εµφάνισης της φυµατίωσης είναι 40/100.000 του πληθυσµού ή µεγαλύτερη
• Σε νέους πρόσφυγες οι οποίοι δεν έχουν κάνει το εµβόλιο εναντίον της νόσου αυτής και οι οποίοι προέρχονται από χώρες όπου η φυµατίωση εµφανίζεται συχνά.
Είναι σημαντικό να τονισθεί ότι ακόμα και αν βρεθεί να νοσεί κάποιος, μετά από αγωγή 2-3 εβδομάδων ο ασθενής δεν μεταδίδει τη νόσο. Κατά την διάρκεια αυτών των 2-3 εβδομάδων όμως, για να μην μεταδίδει ο ασθενής τη νόσο θα πρέπει να γίνεται :
• Κανονική λήψη φαρμάκων που περιλαμβάνουν πολλαπλές και πολύμηνες αντιβιώσεις
• Νοσηλεία σε ιδιαίτερο δωμάτιο
• Κάλυψη του στόματος όταν ο πάσχων βήχει, φταρνίζεται, γελά ή μιλά έντονα
• Αποχή από σχολείο, εργασία για όσο χρόνο υπάρχει μεταδοτικότητα
• Καλός αερισμός χώρου διαμονής
Δεν πρέπει να δημιουργείται πανικός. Αν και ασθένειες που θεωρούσαμε ότι έχουν εκλείψει επανέρχονται στο προσκήνιο, υπάρχει γνώση και εμπειρία για την αποφυγή της διάδοσης, φτάνει να ακολουθούνται τα απαραίτητα βήματα τόσο από εμάς όσο και από την πολιτεία.
Από το φύλλο της THESSNEWS #21 (01-02/10/2016)
Comments are closed.