Το μέλλον της Θεσσαλονίκης περνάει μέσα από την ανάπλαση της δυτικής εισόδου της πόλης, η οποία παρήκμασε επί δεκαετίες, αλλά έχει πλέον μία νέα ευκαιρία ανάπτυξης.
Το project ανακατασκευής της ιστορικής ζυθοποιίας ΦΙΞ δημιουργεί καινούργια δεδομένα στη δυτική είσοδο και αποτελεί ένα από τα αρκετά επενδυτικά σχέδια, τα οποία εξελίσσονται στην περιοχή.
Η μεγάλη επένδυση της εταιρείας Dimand για την ανάπλαση του ακινήτου του ΦΙΞ θα φτάσει σε κόστος τα 180 εκατ. ευρώ και πραγματοποιείται σε συνεργασία με τη βιομηχανία αλουμινίου Elvial.
Το έργο βρίσκεται στο στάδιο των πρόδρομων εργασιών και εκτιμάται από τη διοίκηση της Dimand ότι σε περίπου 12 μήνες θα έχει τεθεί σε πλήρη ανάπτυξη. Στόχος είναι η λειτουργία σε φάσεις, με την ολοκλήρωση της ανάπλασης να δρομολογείται για το δεύτερο τρίμηνο του 2027.
Στον χώρο του ιστορικού ακινήτου, έκτασης 23 στρεμμάτων, πρόκειται να δημιουργηθεί ένας πολυχώρος φιλοξενίας και διαμονής, συνολικής επιφανείας 46.500 τ.μ. Εξ αυτών, 15.500 τ.μ. θα αφορούν την αξιοποίηση των υφιστάμενων διατηρητέων κτισμάτων του ακινήτου, όπου προβλέπονται χρήσεις κατοικίας, εστίασης, μερικών εμπορικών καταστημάτων, κυρίως για είδη πρώτης ανάγκης, αλλά και ένα ξενοδοχείο. Στο ακίνητο του ΦΙΞ θα δημιουργηθεί κι ένας χώρος μουσείου, ενώ εξετάζεται και η ανάπτυξη μιας μικρής ζυθοποιίας, ώστε να υπάρξει και η σχετική σύνδεση με την ιστορία του ακινήτου.
Παράλληλα δρομολογούνται και περίπου 30.000 τ.μ. μέσω δύο νέων «πράσινων» κτισμάτων, στα οποία σχεδιάζεται η ανάπτυξη κατοικιών, οι οποίες θα στεγάζουν κυρίως διαμερίσματα (υπολογίζονται τουλάχιστον 200 μονάδες).
2027 η αποπεράτωση
Ο χρονικός ορίζοντας ολοκλήρωσης της επένδυσης στο ακίνητο του ΦΙΞ είναι το 2027.
Επίσης στη δυτική είσοδο και ακριβώς απέναντι από το ΦΙΞ η Dimand σε κοινοπραξία με την Prodea Investments κατασκευάζουν αυτή την περίοδο το πρώτο, μεγάλης κλίμακας, βιοκλιματικό επιχειρηματικό πάρκο της Βόρειας Ελλάδας. Πρόκειται για το HUB 26, το οποίο αφορά ένα συγκρότημα τεσσάρων κτηρίων γραφείων, συνολικής επιφάνειας ανωδομής 20.200 τ.μ. Μάλιστα, στην ίδια περιοχή, σε έκταση εννέα στρεμμάτων, η Dimand θα αναπτύξει και το κτήριο γραφείων Citrus, επιφάνειας 4.600 τ.μ., για το οποίο υφίσταται συμφωνία για τη στέγαση της Παρευξείνιας Τράπεζας. Στα κτήρια αυτά αναμένεται να εργάζονται 2.000 άνθρωποι.
Το συνολικό επενδυτικό πρόγραμμα της Dimand στη Θεσσαλονίκη ανέρχεται σε 400 εκατ. ευρώ, καθώς εκτός από τα παραπάνω έργα προωθεί και την ανάπτυξη της έκτασης της πρώην «Βαλκάν Εξπόρτ», όπου σχεδιάζεται η δημιουργία εμπορευματικού κέντρου logistics μεγάλης κλίμακας.
Η ιστορία του ΦΙΞ
Το βιομηχανικό συγκρότημα «ΦΙΞ» έχει έκταση 28.000 τ.μ. και κάποτε το νότιο άκρο του ήταν η θάλασσα, διαρρύθμιση που έπαψε να ισχύει αφότου φτιάχτηκε η 5η προβλήτα του λιμανιού. Το κτήριο του εργοστασίου είναι σχεδιασμένο με βάση τα ευρωπαϊκά βιομηχανικά κτήρια του 20ού αιώνα, ενώ στα ίδια πρότυπα έχουν κατασκευαστεί και τα υπόλοιπα κτήρια της γύρω περιοχής. Μύλος, Βίλκα, Σφαγεία και Μουσείο Ύδρευσης παρουσιάζουν τα ίδια μορφολογικά στοιχεία και μαζί με το «ΦΙΞ» αποτέλεσαν την πρώτη βιομηχανική ζώνη της Θεσσαλονίκης.
Όπως σημειώνεται και σε σχετικό ρεπορτάζ του ΑΠΕ-ΜΠΕ, το έτος 1882 αρχίζει να ανεγείρεται στο συγκεκριμένο ακίνητο το οινοπνευματοποιείο Μισραχή, ένα από τα πρώτα βιομηχανικά κτήρια στην περιοχή του Μπες Τσινάρ.
Το 1892, στο ιδιοκτησιακό σχήμα του οινοπνευματοποιείου των Μισραχή εισέρχονται άλλες δύο εβραϊκές οικογένειες, οι Αλλατίνη και Φερνάντεζ. Η μονάδα -που μέχρι τότε παρήγε υψηλού βαθμού επεξεργασμένο οινόπνευμα, με τη χρήση γαλλικού εξοπλισμού- αλλάζει χρήση και μετατρέπεται σε ζυθοποιία, η οποία το 1912 λαμβάνει την επωνυμία «Ζυθοποιείον Όλυμπος». Το νέο βιομηχανικό συγκρότημα -που έπειτα από διαδοχικές οικοδομικές φάσεις θα μετατραπεί σταδιακά σε αυτό που σήμερα είναι γνωστό στους Θεσσαλονικείς απλά ως «το ΦΙΞ»- αρχίζει να λειτουργεί με τέσσερα τμήματα, το βυνοποιείο (μοναδικό στην Ελλάδα εκείνη την εποχή), το ζυθοποιείο, το εμφιαλωτήριο και το παγοποιείο.
Ο ανταγωνισμός αρχίζει να γίνεται μεγάλος και οι συνθήκες απαιτούν συνένωση δυνάμεων: κατά τον Μεσοπόλεμο και συγκεκριμένα το 1920, οι ζυθοποιίες «Όλυμπος Α.Ε.» και «Νάουσα Γεωργιάδης & Σία» συγχωνεύονται και το 1925 η ετήσια παραγωγή της εταιρείας σε μπίρα φτάνει τα 60.000 εκατόλιτρα και σε πάγο τις 350.000 παγοκολόνες, σύμφωνα με τα Βιομηχανικά Δελτία Απογραφής.
Απορρόφηση από την “Κάρολος Φιξ ΑΕ”
Στις 28 Ιουνίου του 1926, γυρίζει μια ακόμα σελίδα. Η «Κάρολος Φιξ ΑΕ», που εκπροσωπείται από τα αδέρφια Ιωάννη και Αντώνη Φιξ, απορροφά την «Όλυμπος- Νάουσα», στους μετόχους της οποίας δίδονται μετοχές της ΦΙΞ, ήδη κραταιάς ζυθοποιίας στην Αθήνα.
Το 1926 σηματοδοτεί και την έναρξη μιας ακόμα οικοδομικής φάσης του βιομηχανικού συγκροτήματος: το βυνοποιείο επεκτείνεται, όπως και το ζυθοποιείο, ενώ προστίθενται βοηθητικά κτήρια (αποθήκες και γραφεία).
Η πέμπτη και τελευταία οικοδομική φάση λαμβάνει χώρα από το 1950 έως το 1983, με την περαιτέρω επέκταση της ζυθοποιίας ΦΙΞ.
Το κτήριο αποτελεί έναν ενιαίο χώρο με ορθογωνική κάτοψη και είναι κτισμένο έτσι ώστε να ακολουθεί τα στάδια παραγωγής για να είναι λειτουργικό, καθιστώντας το ολόκληρο μία μηχανή 11.000 τ.μ. Στο συγκρότημα έχουν ανεγερθεί μεταγενέστερα επιπλέον κτίσματα από οπλισμένο σκυρόδεμα, με το πιο σημαντικό από αυτά να είναι το εμφιαλωτήριο, στα αριστερά της εισόδου του συγκροτήματος. Ο εν λόγω χώρος οικοδομήθηκε το 1959 με βάση τον σχεδιασμό του αρχιτέκτονα Τάκη Ζενέτου. Αξιοσημείωτο είναι πως από την πλευρά του δρόμου το κτίσμα είχε τζαμαρία, προκειμένου οι περαστικοί να βλέπουν τη διαδικασία της εμφιάλωσης. Μέχρι και σήμερα μέρος των μηχανημάτων βρίσκονται ακόμη στον χώρο και είναι ορατά κατά τη διάσχιση του πεζοδρομίου.
Η αρχή του τέλους για τη μικρή βιομηχανική αυτοκρατορία που δημιουργήθηκε κτήριο-κτήριο στο Μπες Τσινάρ της Θεσσαλονίκης ήρθε το 1963 με την εμφάνιση στην αγορά της μπίρας Αmstel (της “Αθηναϊκής Ζυθοποιίας”), που τερμάτισε το μονοπώλιο της ΦΙΞ.
Για ένα διάστημα, το εργοστάσιο της Θεσσαλονίκης λειτουργούσε απλά ως εμφιαλωτήριο, μέχρι που το καλοκαίρι του 1983 διεκόπη κάθε επιχειρηματική δραστηριότητα.
Για χρόνια ολόκληρα, τα κτήρια του βιομηχανικού συγκροτήματος αφέθηκαν να καταρρεύσουν, ενώ στα μέσα της δεκαετίας του ’80 ορισμένα εξ αυτών παρ’ ολίγον να κατεδαφιστούν.
Το 1993 με παρέμβαση της τότε 4ης Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων έγινε αναστολή της κατεδάφισης και απεστάλησαν συμπληρωματικά στοιχεία στο υπουργείο Πολιτισμού για τον χαρακτηρισμό του μεγαλύτερου μέρους του συγκροτήματος ως διατηρητέου, κάτι που έγινε το 1994.
Κατά την περίοδο 1995-2002 παρατηρήθηκαν αρκετοί βανδαλισμοί, αυθαίρετες επεμβάσεις και αφαίρεση σημαντικών οικοδομικών στοιχείων του διατηρητέου βιομηχανικού συγκροτήματος, με πιο σημαντική απώλεια ως προς τον μηχανολογικό εξοπλισμό την κλοπή των τεσσάρων χάλκινων λεβητών της βρασσαρίας του ζυθοποιείου.
