Ο ναός Ryoanji στο Kyoto της Ιαπωνίας, αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία αναστοχασμού για τους επισκέπτες του, χάρη στην παραδοσιακή ιαπωνική αισθητική του. Βρίσκεται μόλις 30 λεπτά από τον σιδηροδρομικό σταθμό του Kyoto και αποτελεί ένα Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, αναγνωρισμένο από την UNESCO.
Φημισμένος για το «sekitei» design του, ο ναός του Ζεν αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό δείγμα ιαπωνικής τεχνικής ξηρού κήπου. Τα χαλίκια είναι προσεκτικά τοποθετημένα, ώστε να σχηματίζουν μοτίβα που μοιάζουν με τρεχούμενο νερό, ενώ η ψευδαίσθηση ολοκληρώνεται με τους 15 στρατηγικά τοποθετημένους λίθους, που φαίνεται να επιπλέουν στην επιφάνεια. Το παράδοξο του σχεδιασμού είναι πως ανεξάρτητα από τη γωνία από την οποία βλέπει κανείς τον κήπο, δεν δύναται να δει και τους δεκαπέντε λίθους ταυτόχρονα.
ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΣΕ ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΜΟ
«Ο σχεδιασμός του ναού Ryoanji, τόσο των κτηρίων όσο και των κήπων του, μας προτρέπει να σταματήσουμε και να σκεφτούμε για λίγο, να βιώσουμε κάτι ισχυρό έξω από την καθημερινή μας ρουτίνα», λέει ο Azby Brown, αρχιτέκτονας, καλλιτέχνης και συγγραφέας του «Just Enough: Lessons from Japan for sustainable living, architecture, and design». Ενώ, προσθέτει: «το νόημα της απλότητας στην εμφάνιση της ιαπωνικής αρχιτεκτονικής- και του ναού- μας διδάσκει να παρατηρούμε τον πλούτο και την πολυπλοκότητα του φυσικού κόσμου».
Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟ DESIGN
Αυτές οι έννοιες της βαθύτερης παρατήρησης ξεπερνούν τα διεθνή όρια και εμπνέουν τους σύγχρονους σχεδιαστές – συμπεριλαμβανομένων εκείνων που βρίσκονται πίσω από τα αυτοκίνητα της Mazda. Ο Ikuo Maeda σύστησε το επαναστατικό design στα αυτοκίνητα της αντισυμβατικής ιαπωνικής μάρκας όταν ανέλαβε το ρόλο του Γενικού Διευθυντή Σχεδίασης το 2009. Αναζητώντας την ιδέα που θα καθοδηγούσε το μέλλον της εταιρείας, ανέφερε σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Japan Journal: «Όταν μιλάμε για την ιαπωνική αισθητική, οι άνθρωποι συνήθως σκέφτονται τα shoji, τις συρόμενες χάρτινες πόρτες και το μπαμπού. Αλλά μια τέτοια απλοϊκότητα καταστρέφει την ουσία τους. Σκεφτήκαμε ότι έπρεπε να φτάσουμε στην πνευματικότητα».
ΠΩΣ ΤΟ ΛΙΓΟΤΕΡΟ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ
Ο Maeda αναγνωρίζει τη γοητεία του απόλυτου κενού στο Ζεν και τον κήπο του Ryoanji, που βασίζεται στις παραδοσιακές ιαπωνικές έννοιες του “ma” (διάστημα ή χώρος) και του “yohaku” (κενός χώρος). Έννοιες που έρχονται σε σύγκρουση με τη δυτική αισθητική, η οποία συνήθως αναζητά να γεμίσει τους χώρους και τη σιωπή, ενώ το Ζεν στοχεύει το ακριβώς αντίθετο.
Τα όρια μεταξύ εκείνου που υπάρχει και εκείνου που δεν υπάρχει θολώνουν και ενσωματώνονται στη διεθνή αρχιτεκτονική και διακόσμηση εσωτερικών χώρων, προσφέροντας τη χαρακτηριστική ιαπωνική αισθητική. Σε παρόμοιο ύφος, η φιλοσοφία της Mazda βασίζεται στην ομορφιά της αφαίρεσης, τοποθετώντας στο επίκεντρο το design, όπου “ma” και το “yohaku” είναι αναπόσπαστα μέρη του σχεδιασμού των αυτοκινήτων.
ΤO DESIGN ΜΕ ΜΙΑ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ ΜΑΤΙΑ
«Βασιζόμενοι σε αυτές τις έννοιες, ο σχεδιασμός μπορεί να διεγείρει τη φαντασία του θεατή και να εκμεταλλεύεται τις αισθήσεις, επιτρέποντας στα χαρακτηριστικά που ο σχεδιαστής θέλει να τονίσει να ξεχωρίζουν περισσότερο», λέει ο Akira Tamatani, κύριος σχεδιαστής του Mazda CX-60. «Η εξωτερική επιφάνεια του αυτοκινήτου, όπου έχουν εξαλειφθεί όλα τα περιττά στοιχεία, είναι σαν την απόλυτη έκφραση του “yohaku”, του κενού χώρου, με το περιβάλλον να αντανακλάται στην επιφάνειά του». Με αυτόν τον τρόπο, η συνολική έκφραση της ομορφιάς υπερβαίνει το αυτοκίνητο, επιβάλλοντας την ενσωμάτωσή του στο ευρύτερο πλαίσιο του περιβάλλοντός του.
«Στο εσωτερικό, τα στοιχεία του αυτοκινήτου είναι διατεταγμένα με απόλυτη ακρίβεια, ώστε να δημιουργούν το “ma”, τον χώρο, όπου αξιοποιείται στο έπακρο το εξωτερικό φως». Ο Tamatani, φέροντας ως παράδειγμα της Ιαπωνικής αισθητικής και της έκφρασης του φωτός αναφέρει: «Το φως είναι συνοδοιπόρος στο πέρασμα του χρόνου και την αλλαγή των εποχών στον κήπο. Παρομοίως, ο χαρακτηριστικός σχεδιασμός των Mazda αυτοκινήτων χρησιμοποιεί το φως όχι μόνο για να δώσει έμφαση στο εσωτερικό και εξωτερικό του οχήματος, αλλά κυρίως για να αποτελέσει την έκφραση του χρόνου που κυλάει, μέσα από το φως που περιβάλλει το αυτοκίνητο και αντικατοπτρίζεται στην επιφάνειά του ή φωτίζει το εσωτερικό σαλόνι».
ΑΥΘΕΝΤΙΚΟΤΗΤΑ ΠΟΥ ΣΕ ΕΛΚΥΕΙ
Αντίθετα με τις τάσεις της βιομηχανίας στον σχεδιασμό, που επικεντρώνονται στη δύναμη της έκφρασης και την επίδρασή της, η Mazda συνεχίζει να βασίζεται στις κλασικές αισθητικές της Ιαπωνίας. Είτε βρίσκεται κάποιος πίσω από το τιμόνι ενός από τα νεότερα αυτοκίνητα της Mazda, είτε μέσω ενός βαθύτερου αναστοχασμού στον πέτρινο κήπο που υπάρχει εδώ και αιώνες στο Ryoanji, η διαχρονική ποιότητα του ιαπωνικού σχεδιασμού προσφέρει πολύτιμες ευκαιρίες για σκέψη και σύνδεση με το περιβάλλον, ενώ ταυτόχρονα σε προτρέπουν σε νέες ανακαλύψεις.
