ΕΛΟΝΟΣΙΑ: ΕΠΑΝΕΜΦΑΝΙΣΗ, ΑΝΗΣΥΧΙΑ, ΕΠΙΦΥΛΑΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ
Η επανεμφάνιση της ελονοσίας, που έχει εξαφανιστεί από την Ελλάδα εδώ και 42 χρόνια, σήμανε συναγερμό και οδήγησε στην λήψη προληπτικών μέτρων σε περιοχές 12 δήμων της χώρας, προκαλώντας θόρυβο και ανησυχία.
Τα δύο απ’ τα συνολικά τέσσερα κρούσματα εντοπίστηκαν στον παραλίμνιο οικισμό Αγίου Βασιλείου του δήμου Λαγκαδά όπου προληπτικά απαγορεύτηκε η λήψη αίματος απ’ τους κατοίκους. Το ίδιο έγινε και στο γειτονικό δημοτικό διαμέρισμα Χορτιάτη, του δήμου Πυλαίας και Χορτιάτη. Τα κρούσματα χαρακτηρίστηκαν εγχώριας μετάδοσης καθώς οι παθόντες δεν ταξίδεψαν στο εξωτερικό και δεν δέχτηκαν μετάγγιση αίματος.
Με δεδομένο ότι το κουνούπι έχει περιορισμένη ακτίνα δράσης και μπορεί να πετάξει 5-7 χιλιόμετρα, σε ευθεία απόσταση, πιθανολογείται ότι το παράσιτο προήλθε από αλλοδαπούς που βρίσκονται στην περιοχή, λόγω προσφυγιάς ή μετανάστευσης. Με “εμπιστευτικό” έγγραφο, το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων συστήνει στους αρμόδιους φορείς και την χαρτογράφηση καταλυμάτων μεταναστών κι άλλων ευπαθών πληθυσμιακών ομάδων.
Τοπικοί φορείς ζητούν διασφάλιση της δημόσιας υγείας με τη διενέργεια προληπτικών ιατρικών εξετάσεων σ’ όλους τους πρόσφυγες και μετανάστες της περιοχής και να κλείσει άμεσα ο προσφυγικός καταυλισμός που γειτνιάζει με την Κορώνεια – τη λίμνη όπου δεν γίνονται αεροψεκασμοί επειδή προστατεύεται από της συνθήκη Ramsar ως Διεθνούς Σημασίας Υγρότοπος ως Ενδιαίτημα για Υδρόβια Πουλιά.
«Λουκέτο» σε κέντρο φιλοξενίας και «τσεκ απ» σε πρόσφυγες ζητούν οι δήμαρχοι – Σε επιφυλακή μετά τα κρούσματα ελονοσίας στον Άγιο Βασίλειο Θεσσαλονίκης
Το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ) ζητεί να γίνουν έλεγχοι στα κέντρα φιλοξενίας μεταναστών και προσφύγων. Τονίζει την «ανάγκη άμεσης κινητοποίησης και συνεχούς εγρήγορσης των τοπικών και περιφερειακών υπηρεσιών δημόσιας υγείας, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος συνεχιζόμενης τοπικής μετάδοσης».
Σύμφωνα με το “εμπιστευτικό” έγγραφο, που βρίσκεται στα χέρια της ThessNews, το Κέντρο Ελέγχου συστήνει την άμεση υλοποίηση βασικών μέτρων δημόσιας υγείας και πρόληψης. Μεταξύ αυτών είναι:
-Διερεύνηση περιβάλλοντος στις περιοχές πιθανής έκθεσης των ασθενών, ώστε να εκτιμηθούν οι παράγοντες κινδύνου που οδήγησαν στην τοπική μετάδοση της νόσου (χαρτογράφηση γειτονικών εστιών αναπαραγωγής ανωφελών κουνουπιών – διαβιβαστών της ελονοσίας , γειτονικών καταλυμάτων μεταναστών ή αθίγγανων, που αποτελούν πληθυσμούς υψηλού κινδύνου , λόγω της αυξημένης έκθεσης τους στα κουνούπια).
-Ενημέρωση του κοινού (τοπικού πληθυσμού και μεταναστών) σχετικά με τη νόσο και την ανάγκη λήψης μέτρων ατομικής προστασίας από την έκθεση στα κουνούπια και εγρήγορση για ύποπτα συμπτώματα. Διατίθενται και πολύγλωσσα φυλλάδια ενημέρωσης για την ελονοσία προς διανομή τους στον τοπικό πληθυσμό και στους μετανάστες που τυχόν διαμένουν / εργάζονται στην περιοχή.
-Κρίνεται σκόπιμη η προσπάθεια για την εξασφάλιση των βέλτιστων δυνατών συνθηκών διαμονής και της λήψης μέτρων ατομικής προστασίας από τα κουνούπια μεταναστών και άλλων ευπαθών πληθυσμιακών ομάδων της περιοχής ευθύνης σας.
-Κατόπιν εκτίμησης κινδύνου , θα οργανωθεί η αποστολή Δοκιμασιών ταχεία διάγνωσης ελονοσίας σε κέντρα φιλοξενίας μεταναστών – προσφύγων στην περιοχή που αποτελούν ευπαθείς πληθυσμούς λόγω της αυξημένης έκθεσης τους στα κουνούπια.
Στις αρχές Αυγούστου , το έγγραφο απεστάλη στη Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, στο δήμο Λαγκαδά, στις υπηρεσίες Υγείας Θεσσαλονίκης και κοινοποιήθηκε και στις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Υγείας.
«Να κλείσουν οι ακατάλληλοι χώροι»
«Ζητούμε από το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής να προχωρήσει άμεσα σε ανακατανομή των προσφύγων και από το Υπουργείο Υγείας να διασφαλίσει τη δημόσια υγεία, κάνοντας ό,τι είναι αναγκαίο. Να μειωθούν και να κλείσουν οι ακατάλληλοι χώροι φιλοξενίας προσφύγων, ιδιαίτερα στην περιοχή της Θεσσαλονίκης. Ζητούμε έλεγχο υγείας όλων των μεταναστών και προσφύγων που φιλοξενούνται στα κέντρα» διαμηνύει μέσω της ThessNews ο δήμαρχος Λαγκαδά Γ. Καραγιάννης.
«Σήμερα εντοπίστηκαν κρούσματα ελονοσίας, αύριο ποιος ξέρει τι άλλο; Να γίνουν άμεσα ψεκασμοί. Να κλείσει το κέντρο φιλοξενίας “SINATEX”, που βρίσκεται δίπλα στη λίμνη, καθώς είναι πολύ πιθανόν η ελονοσία να προέρχεται από εκεί . Με βάση την έκθεση του ΚΕΕΛΠΝΟ, η ασθένεια είναι εξαφανισμένη απ’ την Ελλάδα εδώ και χρόνια. Προέρχεται από τον αφρικανικό χώρο. Το κουνούπι μπορεί να ταξιδέψει μέχρι 5 χιλιόμετρα. Από τα συνολικά τέσσερα κρούσματα , τα δύο εντοπίστηκαν στον Άγιο Βασίλειο και πρόκειται για κρούσματα εγχώριας μετάδοσης. Είναι πολύ πιθανόν να προέρχεται από μετανάστες- κανένας δεν ελέγχει ποιος μπαίνει και ποιος βγαίνει στα κέντρα φιλοξενίας. Αλλιώς δεν μπορούμε να δώσουμε κάποια εξήγηση» προσθέτει.
«Άρα πρέπει να ληφθούν μέτρα για την προστασία από τα κουνούπια και να κλείσει άμεσα το “SINATEX”.Ο κ. Μουζάλας δεσμεύτηκε ότι θα κλείσει τον Σεπτέμβριο , εμείς ζητούμε άμεσα.
Να μη δημιουργούμε συνθήκες πανικού, να προστατεύσουμε τη Δημόσια Υγεία και τα συμφέροντα του δήμου. Δεν υπάρχει καμία «καραντίνα», παρά μόνο οι κάτοικοι του Αγίου Βασιλείου θα απέχουν από την αιμοδοσία για 6 μήνες» ξεκαθαρίζει ο δήμαρχος.
«Είμαστε σε επιφυλακή»
«Προχωρήσαμε σε έγγραφη διαμαρτυρία προς το ΚΕΕΛΠΝΟ επί της διαδικασίας, επειδή δεν είναι δυνατόν να ενημερώνουμε μια κοινωνία από τα ΜΜΕ. Θα έπρεπε να ενημερωθούμε από πριν.
Ύστερα από την επικοινωνία με τον αντιπρόεδρο του ΚΕΕΛΠΝΟ , καθηγητή Ιατρικής Αλέκο Μπένο, είμαι καθησυχασμένος, καθώς έλαβα τη διαβεβαίωση ότι δεν υπάρχει κρούσμα στον δήμο μας. Απλώς μπήκε σε επιφυλακή μόνο η δημοτική κοινότητα Χορτιάτη λόγω της γεωγραφικής γειτνίασης με περιοχή γειτονικού δήμου, όπου καταγράφηκαν δύο κρούσματα» αναφέρει αρχικά στη ThessNews o δήμαρχος Πυλαίας-Χορτιάτη, Ιγν. Καϊτεζίδης.
«Θεωρητικά λόγω της μικρής απόστασης μπορεί να φτάσει το μολυσμένο κουνούπι- δυνητικά πετάει μέχρι 7 χιλιόμετρα από το σημείο όπου διαπιστώθηκε το κρούσμα. Έτσι, προληπτικά καταγράφεται και η δημοτική κοινότητα Χορτιάτη. Έχουμε όμως τη διαβεβαίωση ότι αυτό δε σημαίνει τίποτα για τον πληθυσμό , για τους κατοίκους , απλώς αναστέλλονται οι αιμοληψίες μέχρι να διασφαλιστεί όλη η περιοχή. Σύμφωνα με την ενημέρωση από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας το πρόγραμμα ψεκασμών συνεχίζει να εξελίσσεται κανονικά.
Πάντα, ως δήμος, σε συνεργασία με τις υπηρεσίες Υγείας , μέσα απ’ τις δομές και τις κοινωνικές υπηρεσίες μας, είμαστε σε επιφυλακή. Οτιδήποτε παρατηρήσουμε θα ενημερώσουμε τις αρμόδιες υπηρεσίες. Η ελονοσία πλέον αντιμετωπίζεται ιατρικά» καταλήγει.
«Μπλόκο» από την συνθήκη Ramsar
Με αφορμή τα κρούσματα ελονοσίας στον οικισμό Αγίου Βασιλείου , ο δήμαρχος Λαγκαδά απέστειλε επιστολή στον υπουργό Υγείας Ανδρέα Ξάνθο, ζητώντας ενίσχυση των δομών υγείας και εντατικοποίηση του προληπτικού ελέγχου, ώστε να αποτραπεί η περαιτέρω μετάδοση της νόσου.
«Το γεγονός ότι ο οικισμός του Αγίου Βασιλείου του Δήμου Λαγκαδά βρίσκεται σε άμεση εγγύτητα με τη Λίμνη Κορώνεια, η οποία προστατεύεται από τη Συνθήκη RAMSAR ως διεθνούς σημασίας υγρότοπος, θέτει εκ των πραγμάτων σημαντικούς περιορισμούς στην υλοποίηση προγραμμάτων καταπολέμησης κουνουπιών. Με δεδομένες όμως τις ιδιαίτερες συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί λόγω των παραπάνω περιστατικών, ζητούμε την άμεση παρέμβαση του Υπουργείου Υγείας για την ενίσχυση των δράσεων ψεκασμού, ενισχυτικά του προγράμματος που υλοποιεί η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας.
Κάτω από τις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί σήμερα, θα πρέπει με νομοθετική ρύθμιση να αρθούν κατ´ εξαίρεση οι περιβαλλοντικοί περιορισμοί της Συνθήκης RAMSAR, προκειμένου να είναι πλήρες το πρόγραμμα καταπολέμησης των κουνουπιών που θα εφαρμοστεί. Άλλωστε οι συνθήκες είναι από μόνες τους ιδιαίτερες, όταν στην παραπάνω περιοχή, προστατευόμενη από τη συνθήκη RAMSAR, λειτουργούν δυο κέντρα φιλοξενίας προσφύγων δίπλα στην λίμνη Κορώνεια (SINATEX και Λαγκαδίκια)» αναφέρονται μεταξύ άλλων στην επιστολή.
Πρόεδρος ΙΣΘ: Αυξανόμενα ποσοστά ελονοσίας σε Πακιστάν και Αφγανιστάν
«Τα κρούσματα ελονοσίας στο Δήμο Λαγκαδά δε θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως αριθμητικά δεδομένα της γενικότερης στατιστικής» επισημαίνει στη ThessNews, ο πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης Αθανάσιος Εξαδάκτυλος, παραθέτοντας τους παρακάτω λόγους:
1. Αφορούν περιοχή από την οποία η ελονοσία έχει εκριζωθεί εδώ και δεκαετίες
2. Αφορούν περιοχή στην οποία υπάρχουν περιορισμοί ως προς τη δυνατότητα αεροψεκασμών λόγω της συνθήκηςΡαμσάρ.
3. Στην περιοχή βρίσκονται καταυλισμοί προσφύγων οι οποίοι γειτνιάζουν με περιοχής συγκέντρωσης κουνουπιών.
4. Τα στοιχεία που υπάρχουν από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας δείχνουν αυξανόμενα ποσοστά ελονοσίας σε χώρες όπως το Πακιστάν και το Αφγανιστάν, και κατ’ επέκταση η πιθανότητα κρουσμάτων σε πρόσφυγες από αυτές τις χώρες είναι αυξημένη.
«Συμπερασματικά, το Υπουργείο Υγείας οφείλει να απαντήσει στο Δήμαρχο Λαγκαδά αν θα πρέπει να μετακινηθούν οι καταυλισμοί ή να γίνουν ψεκασμοί. Φυσικά, το πρόβλημα θα λυθεί όταν έρθει ο χειμώνας» σημειώνει ο πρόεδρος του ΙΣΘ
ΕΛΟΝΟΣΙΑ
«Πρώτο ταξίδι έτυχε ναύλος για το Νότο,
δύσκολες βάρδιες, κακός ύπνος και μαλάρια»
Ν.Καββαδίας
Παρότι στην Ελλάδα η ελονοσία ή μαλάρια (malaria) εκριζώθηκε το 1974 κατά διαστήματα και σύμφωνα με το ΚΕΕΛΠΝΟ καταγράφονται στην χώρα μας ετησίως περίπου 20-50 περιστατικά.
Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι η ελονοσία είναι λοιμώδες νόσημα και μεταδίδεται κυρίως μέσω τσιμπήματος μολυσμένου κουνουπιού, όπως εξηγούν παρακάτω και οι ειδικοί επιστήμονες.
Ωστόσο, χτύπησε «συναγερμός» όταν στην τελευταία καταγραφή του πρώτου δεκαημέρου του Αυγούστου και σε συνδυασμό με τις αθρόες αφίξεις προσφύγων και μεταναστών από χώρες που η ελονοσία ενδημεί, καταγράφηκαν στη Θεσσαλονίκη δύο κρούσματα, ενώ συνολικά σε όλη την επικράτεια 61.
Οι Δήμοι που τέθηκαν σε «καραντίνα» είναι Πυλαίας – Χορτιάτη και Λαγκαδά, και για την ακρίβεια όχι ολόκληροι οι δήμοι αλλά οι περιοχές Χορτιάτη και Αγ.Βασιλείου αντίστοιχα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν προκύψει μέχρι στιγμής οι δύο περιπτώσεις ανθρώπων που έχουν προσβληθεί στη Θεσσαλονίκη δεν είναι πρόσφυγες ή μετανάστες, αλλά Έλληνες.
Το ερώτημα που προκύπτει όμως είναι πως ήρθε η νόσος στη χώρα καθώς δεν υπάρχει η απαιτούμενη οργάνωση για να γίνει «scan» σε όλους τους πρόσφυγες και μετανάστες που ήρθαν και διαμένουν στην περιοχή.
Όπως αναφέρει αποκλειστικά στην ThessNews η Εύα Τατσίδου από τους Γιατρούς του Κόσμου, στο κέντρο φιλοξενίας προσφύγων, που εκείνη επιβλέπει, στα Λαγκαδίκια, «μέχρι στιγμής δεν έχουμε κανένα κρούσμα ελονοσίας».
Το ίδιο κατηγορηματικός και ο κ. Κώστας Κωνσταντινίδης, επίσης από τους Γιατρούς του Κόσμου, που επιμελείται το κέντρο φιλοξενίας στα Βασιλικά. «Δεν έχουμε κανένα κρούσμα ελονοσίας στο καμπ», ξεκαθαρίζει μιλώντας στη ThessNews.
Πως όμως επηρεάζεται η καθημερινότητα και η ζωή των κατοίκων αλλά και επισκεπτών των συγκεκριμένων περιοχών και τι ιδιαιτερότητες παρουσιάζει η συγκεκριμένη νόσος; Γιατί απαγορεύεται κατηγορηματικά να αιμοδοτήσουν οι κάτοικοι αυτών των δύο περιοχών και ποια είναι τα συμπτώματα της ελονοσίας;
ΕΛΟΝΟΣΙΑ ΚΑΙ ΑΙΜΟΔΟΣΙΑ
της Μαρίας Γκανίδου*
Τις τελευταίες δεκαετίες διαπιστώνεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ότι νοσήματα που δεν έχουν εντοπιστεί ή έχουν εξαλειφθεί στις αναπτυγμένες χώρες, παρουσιάζουν ιδιαίτερη αύξηση. Η πλειονότητα των νοσημάτων αυτών προκαλούνται από ιούς (π.χ.ιός του δυτικού Νείλου, ιός Ζίκα), αλλά και από βακτηρίδια (π.χ. μυκοβακτηρίδιο φυματίωσης) και παράσιτα (π.χ. ελονοσία).
Στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια παρουσιάστηκαν κρούσματα με δύο από τα παραπάνω αναφερόμενα παθογόνα: λοιμώξεις από τον ιό του Δυτικού Νείλου καταγράφηκαν πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας το καλοκαίρι του 2010 και επανεμφάνιση της ελονοσίας- η Ελλάδα χαρακτηρίστηκε ελεύθερη ελονοσίας το 1975- το καλοκαίρι του 2009.
Τα δύο νοσήματα παρουσιάζουν πολλές διαφορές, κυρίως ως προς την κλινική εικόνα, την πρόγνωση και τη θεραπεία, αλλά από επιδημιολογικής πλευράς παρουσιάζουν αρκετές ομοιότητες: μεταδίδονται με τσιμπήματα κουνουπιών (διαβιβαστές), προσβάλουν ανθρώπους και ζώα, ελέγχονται με παρόμοια μέτρα πρόληψης, δεν μεταδίδονται από άνθρωπο σε άνθρωπο, αλλά μπορούν να μεταδοθούν με τη μετάγγιση αίματος και για το λόγο αυτό αποκλείονται από αιμοδοσία κάτοικοι των περιοχών στις οποίες διαπιστώνονται κρούσματα.
Αν και παρουσία του ιού του Δυτικού Νείλου φαίνεται ότι έχει ελεγχθεί (τα τελευταία κρούσματα αναφέρθηκαν το 2014), δεν συμβαίνει το ίδιο με το πλασμώδιο της ελονοσίας.
Παρότι ο αριθμός των αυτοχθόνων κρουσμάτων είναι μικρός, είναι πιθανή η αύξηση των εισαγομένων κρουσμάτων που μπορεί να επηρεάσουν την επανεγκατάσταση της μετάδοσης της ελονοσίας.
Τα μέτρα που λαμβάνονται στη χώρα έχουν αποτυπωθεί στο Σχέδιο Δράσης ΜΕΡΟΠΗ και περιλαμβάνουν εντομολογική και επιδημιολογική επιτήρηση, έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία των ασθενών με ελονοσία, εμπλοκή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας και ενημέρωση του κοινού.
Στο πλαίσιο αυτό, με ζητούμενο την ακραία ασφάλεια των μεταγγίσεων αίματος, αποκλείονται από την αιμοδοσία κάτοικοι που διαμένουν μόνιμα ή έχουν διανυκτερεύσει στην ευρύτερη περιοχή ανεύρεσης κρουσμάτων.
Στο νομό Θεσσαλονίκης, λόγω των κρουσμάτων του Αγίου Βασιλείου, αποκλείονται από αιμοδοσία για έξι μήνες όσοι πολίτες διαμένουν ή διανυκτέρευσαν στον Άγιο Βασίλειο του Δήμου Λαγκαδά και στο Χορτιάτη του Δήμου Πυλαίας-Χορτιάτη λόγω γειτνίασης με την εστία των κρουσμάτων.
Η κοινοποίηση των περιοχών που λαμβάνονται ιδιαίτερα μέτρα ασφάλειας των μεταγγίσεων (επηρεαζόμενες περιοχές) γίνεται από το Εθνικό κέντρο Αιμοδοσίας μετά από γνωμοδότηση της ομάδας Εργασίας της Επιτροπής για την Πρόληψηκαι Αντιμετώπιση των Τροπικών νοσημάτων του ΚΕΕΛΠΝΟ.Η κοινοποίηση έχει στόχο την ενημέρωση των επαγγελματιών υγείας, αλλά κυρίως τους πολίτες που πρόκειται να αιμοδοτήσουν.
Ο αποκλεισμός των αιμοδοτών έχει ως αποτέλεσμα την ελάττωση των εθνικών αποθεμάτων αίματος και γίνεται προσπάθεια από τις Υπηρεσίες Αιμοδοσίας εντατικοποίησης των αιμοδοσιών από άλλες περιοχές, σε συνεργασία με συλλόγους και ομάδες εθελοντών αιμοδοτών.
Αναλυτικές πληροφορίες και επικαιροποιημένα δεδομένα στο keelpno.gr και στο ekea.gr
* Μαρία Γκανίδου, Αιματολόγος, Υπεύθυνη ΝΥ Αιμοδοσίας του ΓΝΘ «Γ.Παπανικολάου»
Από το φύλλο της THESSNEWS #16 (27-28/08/2016)
