Απίστευτη εφαρμογή Γενετικής σε Εργαστήριο των ΗΠΑ
«Η ανακάλυψη αυτή με τρομάζει» δηλώνει στη Thessnews ο διαπρεπής έλληνας καθηγητής Γενετικής Κων. Τριανταφυλλίδης, που μας εξηγεί τις παραμέτρους και τις ιδιαιτερότητες του πειράματος. Το… τέρας δημιουργήθηκε από γενετικά στοιχεία που πάρθηκαν από το DNA των δύο οργανισμών. Έφτασαν μέχρι το σημείο της κυοφορίας! Θεωρητικά με τον τρόπο αυτό ερευνάται η εξέλιξη των ειδών, «αλλά τι θα γίνει, εάν ένα τέτοιο πλάσμα δραπετεύσει από το εργαστήριο»;
Γνωρίζω τον καθηγητή Τριανταφυλλίδη αρκετά χρόνια από το ρεπορτάζ, όπως άλλωστε και δεκάδες άλλοι δημοσιογράφοι. Η αλήθεια είναι ότι πάντοτε ο ευγενής πανεπιστημιακός είναι προσηνής μαζί μας και πρόθυμα απαντούσε στις (συχνά αφελείς) ερωτήσεις μας για το υπέροχο όσο και μυστηριακό δικό του κόσμο: τον κόσμο της Γενετικής και του DNA!
Για πρώτη φορά όμως τον είδα τόσο ανήσυχο! Πρέπει να παραδεχτώ ότι του ζήτησα ραντεβού για ένα άσχετο θέμα, το οποίο μόλις το εξέθεσα, αντιμετώπισα ένα βλέμμα του γεμάτο απορία αλλά και αποδοκιμασία. «Νόμισα ότι ζητήσατε να με δείτε για το θέμα του Crispr, αυτό που ανακοινώθηκε την Πέμπτη είναι επαναστατικό!», μου απάντησε…
Με λόγια απολογητικά και αμυντικά, όσο κι αν μέσα μου δεν ένιωσα καμία ενοχή και τύψη που δεν διάβασα το τελευταίο τεύχος της επιστημονικής επιθεώρησης “Nature” και “This Week”, τον παρακάλεσα να καλύψει την αδικαιολόγητη για τη συνάντηση μας άγνοιά μου. «Σ’ αυτήν την επιθεώρηση, στις 18 Αυγούστου, έγινε γνωστό ότι σε εργαστήριο των ΗΠΑ γενετιστές επιστήμονες, εφαρμόζοντας τεχνικές gene-editing έφτιαξαν ένα πλάσμα στο οποίο υπάρχουν κύτταρα τόσο κότας, όσο και δεινοσαύρου», μου απαντά έκπληκτος και εντυπωσιασμένος!
Μία σκέψη μού έρχεται στο μυαλό: εάν ο Δρ Τριανταφυλλίδης είναι έκπληκτος από μία τέτοια είδηση, τότε τι θα πρέπει να είμαστε όλοι οι υπόλοιποι; «Με τρομάζει αυτή η είδηση. Τόσα χρόνια έχω δει πολλά στη Γενετική, αλλά αυτό πραγματικά με τρομάζει», προσθέτει για να μου φέρει μία παρόμοια σκέψη στο μυαλό: εάν ο Δρ. Τριανταφυλλίδης τρομάζει, τότε τι θα πρέπει να κάνουμε όλοι οι υπόλοιποι;
Όπως μου εξηγεί, οι συγκεκριμένοι επιστήμονες αναζητούν το μηχανισμό της διαφοροποίησης των ειδών, δηλαδή τους παράγοντες εκείνους που επιδρούν, ώστε τα ζώα να αλλάζουν χαρακτηριστικά με το πέρασμα των αιώνων…
Πήραν δηλαδή DNA από κότα και με την απίστευτη αυτή νέα τεχνική… το τροποποίησαν και δημιούργησαν ένα νέο πλάσμα στο εργαστήριο! Όπως αναγράφεται στις δύο επιστημονικές επιθεωρήσεις, οι επιστήμονες έφτασαν μέχρι το σημείο της εκκόλαψης από το αυγό του γενετικά προκαθορισμένου οργανισμού. Το νέο πλάσμα, είχε τα πόδια και το κεφάλι δεινοσαύρου και τον κορμό κότας και σίγουρα «εάν θα το ονομάσουμε κοτοδεινόσαυρο ή δεινόκοτα είναι το πιο ασήμαντο από τα διλήμματα που έχουμε σήμερα», προσθέτει ο κ. Τριανταφυλλίδης, χαριτολογώντας.
Η CRISPR
Οι παρεμβάσεις στο γονιδίωμα οργανισμών εφαρμόζεται ήδη από τη δεκαετία του ’80 σε ζώα αλλά και ανθρώπους. Σκοπός τους είναι να έχουμε την παρουσία και διαιώνιση θετικών στοιχείων ενός οργανισμού ή εξάλειψη άλλων! Σίγουρα, το να απομονώνεται η αιτία της τύφλωσης ή τα γονίδια που είναι πιο ευάλωτα σε ασθένειες ή να θεραπεύεται το AIDS κάνει τη μέθοδο συμπαθή! Αλλά δεν ισχύει το ίδιο με εφαρμογές τύπου «δεινόκοτας» αλλά και άλλων, που επίσης έχουν δημοσιοποιηθεί. Κατά καιρούς δημοσιοποιήθηκαν πληροφορίες για ποντίκια με στοιχεία ανθρώπινου εγκεφάλου, για ψάρια που ονομάζονται ζέβρες (τα “zebrafish”), προκειμένου να μελετηθεί πως υδρόβιοι οργανισμοί έβγαλαν πόδια και περπάτησαν στη στεριά (!), πεταλούδες με όραση μύγας και άλλα ανατριχιαστικά!
Βάσει της μεθόδου «CRISPR» (Clustered Regulatory Interspaed Short Palindromic Repeats) το μοντάρισμα («Editing») διαφορετικών στοιχείων γίνεται με έναν τρόπο που επιδιορθώνεται η βλάβη του DNA. «Ο τρόπος λειτουργίας της μεθοδολογίας αυτής είναι παρόμοιος με το πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου ενός Ηλεκτρονικού Υπολογιστή, δηλαδή στην αναζήτηση, τον εντοπισμό και τελικά στην αντικατάσταση ενός γράμματος ή λέξης ή φράσης που προγραμματίσαμε την αντικατάσταση της. Εμπεριέχει πρόγραμμα επεξεργασίας του γονιδιώματος και κάνει ευκολότερη και ακριβέστερη την τροποποίηση του γενετικού υλικού», εξηγεί ο κ. καθηγητής.
«Αλήθεια, τι θα γίνει, εάν κάποιο από τα πλάσματα αυτά δραπετεύσουν από τα εργαστήρια ή λόγω ενός ατυχήματος απελευθερωθούν στη φύση», αναρωτιέται ο κ. Τριανταφυλλίδης…
Και είπαμε: αν αναρωτιέται αυτός, τότε…
Κατά την άποψη του, η μέθοδος θεραπείας γονιδίου γεννητικών κυττάρων είναι απαγορευτική για βιοηθικούς και τεχνικούς λόγους. Οι επιπτώσεις δεν μπορούν καν να εκτιμηθούν, προβλέψεις δεν μπορούν να γίνουν, ενώ έτσι ανοίγουν οι δρόμοι για «γενετικό μετασχηματισμό των χαρακτηριστικών του ανθρώπου με προφανείς εξελικτικές, κοινωνικές, οικονομικές και ηθικές επιπτώσεις. Τέλος, κανείς δεν μπορεί να μας διαβεβαιώσει ότι η ενσωμάτωση του γονιδίου θα γίνεται μόνο στην κατάλληλη θέση του γονιδιώματος»…
«Δύο ακόμη εξελίξεις που με τρομάζουν»
Επιμένω να τον ρωτώ για τα θέματα ηθικής, αλλά και για την ευθύνη απέναντι στην ανθρωπότητα και τη φύση που πρέπει να αισθάνεται ο κάθε επιστήμονας. «Δεν υπάρχουν όρια. Ούτε η Διεθνής Διάσκεψη, που συγκλήθηκε τον Δεκέμβριο του 2015 στην Ουάσιγκτον, κατέληξε σε δεοντολογικούς κανόνες. Οι Κινέζοι απάντησαν ότι γι’ αυτούς δεν υπάρχουν δεοντολογικοί περιορισμοί, οι Αμερικανοί είπαν ότι θα μελετήσει το θέμα μία ειδική επιτροπή τους. Δυστυχώς όμως για κάποιους, δεν είναι κακή και η λογική του Κικέρωνα. Αν είναι να τους γράψει η ιστορία, δε διστάζουν ακόμη και να κάψουν τη Ρώμη. Αλλά όρια πρέπει να μπουν», απαντά και προθέτει: «Η δυνατότητα αυτή, σύμφωνα με μερικούς επιστήμονες, μπορεί να οδηγήσει στον “θαυμαστό καινούργιο κόσμο” χωρίς κληρονομικές ασθένειες».
Προβληματισμούς εκφράζει ο ομότιμος καθηγητής και για ακόμη δύο πρόσφατα σχετικά γεγονότα: Το πρώτο αφορά τη συνεργασία της Microsoft με το Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, με αντικείμενο την αντικατάσταση του Λογισμικού των ηλεκτρονικών υπολογιστών με το αλφάβητο του DNA! Δηλαδή, εγγράφουν στο DNA πληροφορίες (που αφορούν την εξέλιξη του DNA ή και οποιαδήποτε άλλη πληροφορία ή κείμενο). Έτσι, οι πληροφορίες αυτές θα διατηρούνται και θα παρατηρούνται για χιλιάδες χρόνια, αντί για 50 χρόνια που διαρκούν οι σκληροί δίσκοι σήμερα!
Το δεύτερο αφορά το μεγάλο ενδιαφέρον που δείχνουν πλέον οι μεγάλες εταιρίες πληροφορικής για τις εφαρμογές της Γενετικής και του DNA στην υγεία. Απόδειξη αυτού είναι η ίδρυση πανάκριβων εργαστηρίων και οι δαπανηρότατες μεταγραφές διαπρεπών επιστημόνων.
Το… πάντρεμα ψηφιακής τεχνολογίας και DNA μπορεί να γεννήσει δισεκατομμύρια δεδομένα για ευαίσθητα θέματα, όπως οι ασθένειες και οι παράγοντες λόγω των οποίων εκδηλώνονται. Το θέμα είναι καυτό για τις φαρμακοβιομηχανίες! Φανταστείτε τι μπορεί να προγραμματίσει κανείς, όταν έχει στα χέρια του στοιχεία από τα οποία μπορεί να υπολογίσει ποιες ασθένειες θα εκδηλωθούν και πότε και σε ποιους και με ποια συχνότητα…
«Με την χρήση αυτών των μεθόδων προκύπτουν πολλά δεδομένα. Το σοβαρότερο θέμα για μένα είναι η πρόσβαση στα δεδομένα αυτά, γιατί εκ των πραγμάτων δεν υπάρχει δημόσιος έλεγχος και θα γίνει εμπορευματοποίηση των δεδομένων της υγείας», τονίζει ο κ. Τριανταφυλλίδης…
Ποιος είναι ο Δρ. Κων. Τριανταφυλλίδης
Ο (ομότιμος πλέον) καθηγητής Γενετικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης είναι ένας από τους «Πρυτάνεις» της επιστήμης του στην Ελλάδα! Όπου κι αν κάποιος αναζητήσει την ελληνική συνδρομή στην επιστημονική έρευνα στον τομέα της Γενετικής, θα πέσει σίγουρα κάποια στιγμή πάνω στο όνομα του…
Έχει γράψει 10 βιβλία για θέματα σχετικά με τη Γενετική (το DNA, τη Βιοτεχνολογία και τις εφαρμογές της αλλά και τα ζητήματα ηθικής γύρω από αυτήν), καθώς τον απασχολούν πολύ «οι βιοηθικοί προβληματισμοί που προκύπτουν από τη χρήση σύγχρονων γενετικών τεχνολογιών»!
Αποφοίτησε από την ΦΜΣ του ΑΠΘ με άριστα και εξειδικεύτηκε στη Γενετική στις ΗΠΑ και στη Γαλλία και στη Γενετική του Ανθρώπου στην Αγγλία. Δίδαξε Γενετική στο Τμήμα Βιολογίας, του οποίου διετέλεσε πρόεδρος.
Το βιβλίο του «Η Γενετική Καταγωγή των Ελλήνων» συζητήθηκε πολύ, καθώς περιελάμβανε μελέτες, σύμφωνα με τις οποίες οι Έλληνες δέχθηκαν πολύ μικρότερες και λιγότερες «προσμίξεις» από ό,τι άλλοι λαοί της Ευρώπης. Για τον ίδιο όμως, δεν υφίσταται θέμα «φυλετικής καθαρότητας», κάτι το οποίο τοποθετεί στην «ψυχαγωγική» πλευρά της Γενετικής!
Σ’ αυτό, όπως μας λέει, προσπάθησε να δώσει εκλαϊκευμένες απαντήσεις στην προέλευση και εξέλιξη του ανθρώπινου είδους και ειδικότερα την καταγωγή των Ελλήνων, κάτι που πάντα γοήτευε τόσο τους επιστήμονες, όσο και τους απλούς ανθρώπους. Παρουσιάζει στοιχεία σύγκρισης πληθυσμών της Ευρασίας και της Αφρικής, «προκειμένου να εξεταστούν από νέα οπτική γωνία καίρια ερωτήματα για τη γενετική καταγωγή των σύγχρονων Ελλήνων, αλλά και για το εάν είναι (είμαστε) γνήσιοι απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων». Ο κ. Τριανταφυλλίδης καταρρίπτει τη θεωρία της «Καθόδου των Δωριέων» και υποστηρίζει ότι οι Έλληνες, όπως άλλωστε όλοι οι Ευρωπαίοι, έχουν τριπλή καταγωγή: καταγόμαστε από παλαιολιθικούς κυνηγούς- τροφοσυλλέκτες, από πρώιμους νεολιθικούς αγρότες που μετακινήθηκαν από τη Μέση Ανατολή, αλλά ήρθαν πρώτα στην Ελλάδα και από τις μεταναστεύσεις της εποχής του χαλκού από την Ελλάδα προς την υπόλοιπη Ευρώπη. Πάντως, όπως έχει διαπιστωθεί από τις έρευνες, τα αποτελέσματα των οποίων περιλαμβάνονται στο συγκεκριμένο βιβλίο, οι Έλληνες άφησαν το γενετικό τους αποτύπωμα σε όλες τις αποικίες τους… Είναι, τέλος, εντυπωσιακό αυτό που γράφει ο καθηγητής, ότι στην Κρήτη υπάρχει γενετική συνέχεια από την εποχή του χαλκού!
Από το φύλλο της THESSNEWS #16 (27-28/08/2016)
