Είναι μυστηριακό, αποτελεί μοναδικό θησαυρό για την ανθρωπότητα, συνδυάζει τα στοιχεία της φυσικής ομορφιάς, της απαράμιλλης αρχιτεκτονικής, της ζώσας παράδοσης και ενός ιδιαίτερου κλίματος εσωτερικής αναζήτησης. Μα, πάνω από όλα είναι ο τόπος, όπου ζουν κάποιοι από τους πιο ενδιαφέροντες ανθρώπους της εποχής μας. Προσοχή, όμως, γιατί έχει τους κανόνες του! Πώς να μπείτε στο νόημα του Αγίου Όρους…
«Ο τόπος μας είναι ιδιαίτερος γιατί εδώ δεν γεννιούνται άνθρωποι, αφού δεν υπάρχουν γυναίκες. Αλλά είναι περισσότερο ιδιαίτερος, γιατί εδώ ξαναγεννιούνται άνθρωποι», μου είπε ο Γέροντας της Ξενοφώντος Αλέξιος, καθώς με ξεπροβόδιζε από το Μοναστήρι του. Τα λόγια του με συντρόφευαν μέχρι την Ουρανούπολη, καθώς η πάλη μου να αντιληφθώ πλήρως το νόημα τους κράτησε αρκετές ώρες!
Τελικά, αυτό είναι το στοιχείο που κάνει το Άγιο Όρος μοναδικό, όσο και πολύτιμο: ότι σ’ αυτό μπορεί κανείς, κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις να ανανεώσει τον εσωτερικό του κόσμο και να ανακαλύψει μέσα στη συγκρότηση του πνευματικές διαστάσεις, που δεν είχε μέχρι τότε αντιληφθεί…
Κάπως έτσι την «παθαίνουμε» όλοι. Ας το παραδεχτούμε, λοιπόν: εκεί λίγο πάνω, λίγο κάτω από τα 30, έρχεται εκείνη η στιγμή στη ζωή ενός άντρα που διάφορα ερωτηματικά και διάφορα κενά κατακλύζουν την σκέψη του: «αυτή είναι η ζωή; Έτσι θα πάει μέχρι να γεράσω; Περνάω καλά; Υπάρχει τρόπος να περάσω καλύτερα; Τι είναι η ευτυχία; Υπάρχουν άλλες διαστάσεις της καλοπέρασης, που δεν τις έχω γευτεί ακόμη; Υπάρχει πνευματικότητα που θα με κάνει να νιώθω καλύτερα; Και πώς μπορώ να την αναπτύξω;
Τα ερωτήματα αυτά σε στοιχειώνουν. Για να τα απαντήσεις ίσως στραφείς προς τη Θρησκεία, με την οποία άλλωστε όλοι μας στην Ελλάδα έχουμε διασύνδεση, στενή ή λιγότερο στενή. Οπότε, εύκολα προκύπτει ως διαφυγή αναζήτησης μία προσκυνηματική επίσκεψη στο Άγιο Όρος, καθώς, όλο και κάποιος φίλος το συστήνει, όλο και κάποιος το ξέρει, το έχει δοκιμάσει, άλλωστε είμαστε πολύ κοντά του.
Και εκεί αρχίζουν τα ζητήματα… Όπως λένε οι παλιοί γεροντάδες της Αγιώνυμης Πολιτείας, «εάν μέσα σου είσαι αγνή μελισσούλα, τότε μέσα στο Άγιο Όρος θα βρεις το αγνό άνθος σου για να πας να κάτσεις επάνω του. Αλλά και σκατόμυγα να είσαι, πάλι θα βρεις μέρος για να μας να κάτσεις επάνω, θα βρεις την κοπριά»!
Άρα έχουν σημασία οι επιλογές…
Που να πας ως αρχάριος
Οι αρχάριοι πρέπει να δώσουν βαρύτητα στο περιβάλλον του Αγίου Όρους, φυσικό και δομημένο. Αρχικά θα πρέπει να ρουφήξουν εικόνες, μυρωδιές και αγγίγματα από μία όμορφη πεζοπορία στο υπέροχο τοπίο του Άθωνα.
Προτιμήστε, λοιπόν, να πάτε με τα πόδια σε κάποια μοναστήρια για να μην χάσετε τη διάσταση αυτή. Δώστε μερικές ώρες στα μονοπάτια, μέσα στα πυκνά πανέμορφα δάση, πλάι στο κύμα. Εισπράττονται από τον ανθρώπινο εγκέφαλο όμορφα…
Ρουφήξτε με την ίδια ζωηράδα τις εικόνες που προσφέρει το δομημένο περιβάλλον. Μοναστήρια ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής, σκήτες και κελιά σκαρφαλωμένα σε βράχια, κειμήλια, ναοί, τοιχογραφημένες τραπεζαρίες, σαχνισιά πανέμορφα, πετρόχτιστες κλίμακες, αρχονταρίκια κρεμασμένα σα να αιωρούνται με υπέροχη θέα στη θάλασσα είναι εικόνες που γεμίζουν τις αισθήσεις και ηρεμούν το πνεύμα…
Για παράδειγμα μια απλή ενατένιση της Σιμωνόπετρας, της Μονής που χτίστηκε πάνω σε ψηλά βράχια, χρησιμοποιώντας για θεμέλια μερικά από αυτά εντυπωσιάζει αληθινά. Επί αιώνες άνθρωποι στέκονται στον αρσανά της προσπαθώντας να εξηγήσουν πώς χτίστηκε αυτό το Μοναστήρι, που στην μπροστινή του όψη έχει επτά «ορόφους» και στην πίσω μόλις δύο! Παρόμοιες εικόνες βρίσκει κανείς παντού στη Μοναστική Πολιτεία…
Μετά, γεμάτοι από εικόνες αναζητήστε την πολιτιστική διάσταση της Ορθοδοξίας. Όσο κι αν στους αμύητους ακούγεται παλαβό, η Χριστιανοσύνη είναι ουσιαστικά ο καμβάς πάνω στον οποίο οι τέχνες αποτυπώνονται…
Γιατί ποιες είναι οι τέχνες; Η λογοτεχνία (Ευαγγέλιο- ιερά κείμενα), η μουσική (ψαλμωδίες), η ζωγραφική (εικόνες), τα εικαστικά (ιερά κειμήλια), η αρχιτεκτονική (των ναών και των μονών)…
Πολιτισμός άλλωστε είναι η γενικότερη προσπάθεια του ανθρώπου να φύγει από τα υλικά αγαθά και τα ζωώδη αρχέγονα ένστικτα του και να βρει τρόπους ώστε να απολαμβάνει τη ζωή με πνευματικότητα και καλαισθησία… Όποιος αποδέχεται τον ορισμό αυτό, μάλλον μπορεί εύκολα να τον ταυτίσει με τον ορισμό της Χριστιανοσύνης…
Πολιτισμός, λοιπόν!
Υψηλού επιπέδου…
Το Άγιον Όρος είναι ένας τόπος, στον οποίο μπορεί κανείς να βρει συγκεντρωμένα όλα αυτά τα «πολιτιστικά» στοιχεία. Όλα τα μοναστήρια είναι από μόνα τους ζωντανά μουσεία.
Διαθέτουν εκατοντάδες ιστορικά κειμήλια, από βυζαντινά χρυσόβουλα, αντικείμενα των αυτοκρατόρων μέχρι κειμήλια, σκεύη, εικόνες και τόσα άλλα. Παρατηρώντας τα κανείς διαπιστώνει πώς «συμπεριφέρθηκαν» οι μοναχοί διαφόρων εποχών στην μορφή τους.
Μέσα στο πλαίσιο αυτό οι αρχάριοι θα πρέπει να προετοιμαστούν εσωτερικά, ώστε να αφήσουν αυτό το νόημα των διαφορετικών τεχνών να εισπραχθεί. Δε θέλει κόπο, θέλει τρόπο. Αφήστε, λοιπόν, το κλίμα που δημιουργούν τα πολιτιστικά αυτά στοιχεία να σας επηρεάσει.
Με αυτό μέσα σας παρατηρήστε το Καθολικό (ναός) ενός Μοναστηριού, εισπράξτε την βυζαντινή μουσική, επιτρέψτε της να σας ηρεμήσει και προσπαθήστε να καταλάβετε τα λόγια ενός ψαλμού, ενός ευαγγελικού χορίου ή μίας ευχής, που διαβάζεται στη διάρκεια της Ιερής Ακολουθίας. Ειδικά εάν είναι βράδυ.
Παρατηρήστε την κίνηση των Μοναχών. Είναι διαρκής και πάντα με κάποιο νόημα. Καθώς ξημερώνει και οι πρώτες αχτίδες αρχίζουν να σκίζουν το σκοτάδι του ναού, οι αισθήσεις αυτές γίνονται πιο έντονες. Με τον τρόπο αυτό αρχίζετε να μπαίνετε σιγά-σιγά στο νόημα του Αγίου Όρους…
Το Βυζαντινό Πρόγραμμα
Μέχρι και τα νήπια ξέρουν ότι το Άγιο Όρος ακολουθεί το παλαιό ημερολόγιο (είναι 14 ημέρες πριν από εμάς) και το Βυζαντινό Ωρολόγιο Καθημερινό Πρόγραμμα. Η κορύφωση της ημέρας είναι το βράδυ, όταν έχουμε και την Λειτουργία. Η διάρκεια της ποικίλει, ανάλογα με τις γιορτές του ημερολογίου.
Τυχεροί όσοι πέσουν σε ολονυχτία! Το κυρίως γεύμα είναι το πρωί, οι δουλειές γίνονται μέχρι το μεσημέρι, το απόγευμα αφιερώνεται στην ανάπαυση, οι πάντες κοιμούνται νωρίς (για να αντέξουν την Λειτουργία) και «φτου» από την αρχή…
Το πρόγραμμα αυτό θα σας επιτρέψει να προσεγγίσετε καλύτερα στο νόημα και τη σημασία του Αγίου Όρους.
Συνεπώς, μην μυξοκλαίτε σαν μωρά, κάντε υπομονή, υποβαθμίστε την σημασία και την ευχαρίστηση του ύπνου και ακολουθήστε πιστά το πρόγραμμα της Μονής που σας φιλοξενεί. Με λίγη προσπάθεια μπαίνεις στο κλίμα. Άμα είναι αν το κάνεις… κάντο σωστά…
Το σημαντικότερο κεφάλαιο: άνθρωποι
Στο Άγιο Όρος θα πάρεις εύκολα τη «γνωριμία» με τα ιδιαίτερα στοιχεία του, όπως εξηγήσαμε παραπάνω. Ωστόσο, δύσκολα θα πάρεις τη «γνωριμία», που είναι η σπουδαιότερη και η σημαντικότερη, ενώ αφορά και το σημαντικότερο και σπουδαιότερο στοιχείο του Άθωνα: το ανθρώπινο δυναμικό του!
Στα Μοναστήρια ζουν σήμερα συγκεντρωμένοι κάποιοι από τους σημαντικότερους ανθρώπους του πλανήτη! Και αυτό δεν είναι υπερβολή! Είτε είναι καθηγητές ή απόφοιτοι του Χάρβαρντ, του Γιέιλ και των μεγαλύτερων πανεπιστημίων (ναι, υπάρχουν πολλοί!), είτε είναι απλά πρώην χωριατόπουλα εντυπωσιάζουν τους πάντες με το μυαλό και την καλοσύνη τους.
Ο Μοναχισμός μεταβάλει χαρακτήρες. Είναι σαφές ότι έχει μεταμορφώσει λαμπρούς και ικανούς ανθρώπους σε πρόσωπα με διαρκή διάθεση προσφοράς, που με τον τρόπο με τον οποίο σού συμπεριφέρονται νομίζεις ότι αγγίζουν την αγιοσύνη.
Θα είστε πολύ τυχεροί -ως πρωτάρηδες- εάν κατορθώσετε να βρείτε έναν Μοναχό εύκαιρο και πρόθυμο για κουβέντα! Είναι συνήθως πολύ απασχολημένοι στα «Διακονήματα» τους!
Η χαλαρή συζήτηση μαζί τους είναι το απαύγασμα της επίσκεψης στο Άγιο Όρος. Ανοίξτε τους την ψυχή σας. Μιλήστε τους για τα πάντα. Δε θα δειλιάσουν πουθενά. Μιλήστε τους για γκόμενες, γυναίκες, δουλειές, χρέη, παιδιά και αδιέξοδα. Θα τα ακούσουν όλα!
Προσέξτε τα σχόλια τους. Ο τρόπος με τον οποίο ιεραρχούν τις ανάγκες της ζωής και αυτός με τον οποίο αντιμετωπίζουν τα προβλήματα της είναι όλα… τα λεφτά. Τα λόγια τους -απλά, μεστά και καλοσυνάτα- μπορούν να λειτουργήσουν ως βάλσαμο στις βασανισμένες ψυχές. Σίγουρα σου δείχνουν άλλες διεξόδους.
Στη χειρότερη περίπτωση η συζήτηση θα είναι απλώς ενδιαφέρουσα, όπως κάθε άλλη στην οποία σού δίνεται η ευκαιρία να γνωρίσεις απόψεις (αλλά καλά επεξεργασμένες) άλλων ανθρώπων…
Προσοχή: αδράξτε την ευκαιρία μίας συζήτησης. Δημιουργήστε την. Ζητήστε από τον Αρχοντάρη (ο μοναχός που είναι υπεύθυνος για τους χώρους φιλοξενίας), να κάνετε μία κουβέντα μαζί του ή να σας υποδείξει κάποιον διαθέσιμο.
Μην περιμένετε από κάποιον άλλον να το κάνει για σας. Συνήθως τα μοναστήρια προνοούν γιατί ξέρουν ότι πολλοί ζητούν τέτοιες συζητήσεις.
Υπάρχουν και κίνδυνοι…
Δεν αποκλείονται οι εξτρίμ καταστάσεις… Όπως λέει και το γνωμικό (περί μέλισσας και… σκατόμυγας) μέσα στο Άγιο Όρος ίσως να κακοπέσεις. Θα μείνεις μακριά από αρνητικά φαινόμενα (ναι, υπάρχουν και αυτά), εάν προτιμήσεις τα Κοινόβια Μοναστήρια και όχι Σκήτες ή κελιά.
Ιδίως αυτά που είναι παραθαλάσσια είναι τα πλέον ανεκτικά και φιλελεύθερα, καθώς λόγω της εύκολης πρόσβασης, δέχονται περισσότερο κόσμο. Στα απομακρυσμένα, όπως και αλλού, υπάρχουν… «περιέργειες»!
Από αυστηρούς Μοναχούς, που σου κόβουν το μεσημεριανό, επειδή κρίνουν ως ασεβές το ντύσιμο σου ή ακόμη και την «καλημέρα» επειδή τους ξενίζει μία απορία σου…
Μέχρι καταστάσεις που η κουβέντα δεν αξίζει γιατί κατακλύζεται από δεισιδαιμονίες, θεωρίες συνομωσίας, καταγγελτικές διατυπώσεις, απειλές και φοβίες. Δε λείπουν και οι υπερβολές (και η Μονή Βατοπεδίου εκεί είναι)…
Για μας τους… «βετεράνους» υπάρχει ο καλοσυνάτος Γέροντας μας που μας περιμένει υπομονετικά για να μας ακούσει, πάντα με τον καλό τον λόγο στα χείλη, πάντα με έναν αισιόδοξο λόγο παρηγοριάς και εμψύχωσης, ανεξάρτητα από αυτά που του έχουμε νωρίτερα εξομολογηθεί…
Εκεί αντιλαμβάνεσαι ότι υπάρχουν άνθρωποι που θα σε υποδεχθούν, θα σε αποδεχθούν όπως είσαι και θα σε φιλοξενήσουν, θα σε τακτοποιήσουν και θα σε εξυπηρετήσουν με χαμόγελο και άδολη αγάπη, παρά το γεγονός ότι δεν έχουν να κερδίσουν κάτι από σένα…
Ο γράφων, πριν γνωρίσει καλά το Άγιο Όρος, πίστευε ότι οι Μοναχισμός προάγει τον Ατομισμό, ότι είναι μία εγωιστική λειτουργία. Θες να σώσεις το σαρκίο σου, οπότε την κοπανάς από τους πειρασμούς, απομονώνεσαι χωρίς να σε νοιάζουν οι συνάνθρωποι σου. Με τα χρόνια η οπτική διορθώθηκε.
Ο Μοναχισμός υπάρχει, όχι για τους Μοναχούς- αυτοί είναι λαμπροί άνθρωποι και θα ζούσαν ευτυχισμένοι ούτως ή άλλως! Υπάρχει για όλους εμάς τους υπόλοιπους που τους χρειαζόμαστε για να ανοίγουν τους δρόμους της καρδιάς και του μυαλού μας. Είτε πιστεύεις στο Θεό, είτε όχι, τα Μοναστήρια θα είναι εκεί για να σου γεμίζουν τις μπαταρίες…
Οι βασικές πληροφορίες
– Για την πρώτη επίσκεψη βεβαιωθείτε ότι έχετε μία εσωτερική ανάγκη να δείτε το Άγιο Όρος.
– Πάτε για πρώτη φορά με κάποιον «βετεράνο».
– Χρειάζεστε Διαμονητήριο. Εκδίδεται από το Γραφείο Προσκυνητών (Τηλ. 2310-252575 fax: 2310-222424)
– Προτιμήστε παραθαλάσσιο Μοναστήρι.
– Συνδυάστε το προσκύνημα με πεζοπορία
– Τα καράβια για τα Μοναστήρια φεύγουν κάθε πρωί από την Ουρανούπολη. Ακολουθούν ανταποκρίσεις από τη Δάφνη.
– Μελετήστε το http://www.mountathosinfos.gr/ Έχει όλες τις πληροφορίες.
Από το φύλλο της THESSNEWS #14 (13-14/08/2016)
