Όταν “μείναμε σπίτι” για να “μείνουμε ασφαλείς από τον κορονοϊό”, κάποιες από εμάς, παιδευμένες μέσα στο σπίτι τους, βίωσαν αυτό που παγκόσμια ονομάστηκε «μια παράλληλη πανδημία».
Αρθρογραφεί στην ThessNews η Κική Αραβίδου, συνιδρύτρια της ομάδας για την γυναικεία ενδυνάμωση και τα γυναικεία δικαιώματα SHE-Society for Help & Empowerment.
Σύμφωνα με το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα (UNODC) και πριν την πανδημία μία (1) στις τρείς (3) γυναίκες παγκοσμίως, ήταν θύμα φυσικής ή σεξουαλικής βίας από τον σύζυγο/σύντροφο τους. Ακόμη και σε χώρες που οι ανθρωποκτονίες μειώνονται, οι θάνατοι των γυναικών αυξάνονται σύμφωνα με στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών. Αν και τα δεδομένα για τις γυναικοκτονίες είναι περιορισμένα γιατί οι χώρες δεν καταγράφουν τα κίνητρα των ανθρωποκτονιών, έρευνες (UNODC-Global study on homicide) καταγράφουν 50.000 γυναικοκτονίες κάθε έτος, δηλαδή 137 γυναίκες δολοφονούνται κάθε ημέρα με αυτό τον τρόπο. Στην Ελλάδα, τα τηλεφωνήματα στην γραμμή 15900 αυξήθηκαν κατά 230% κατά την διάρκεια του πρώτου lockdown και το 84% αφορούσαν ενδοοικογενειακή βία. Σύμφωνα με ανεπίσημα στοιχεία (Sexual Harassment Map), σε μια δεκαετία (2011 – 2020) δολοφονήθηκαν 64 γυναίκες. Από το 2016 και μετά παρατηρείται σταθερή αύξηση των γυναικοκτονιών, ενώ το 2020 δολοφονήθηκαν δέκα γυναίκες. Φέτος σε μια περίοδο επτά μηνών έχουν σκοτωθεί οχτώ γυναίκες από τους άντρες/συντρόφους τους.
Προφανώς η πανδημία δεν είναι η αιτία της ενδοοικογενειακής βίας. Όμως στις συνθήκες της πανδημίας υπάρχει η πιθανότητα να αυξηθεί η συχνότητα της κακοποιητικής συμπεριφοράς από αυτούς που ασκούσαν από πριν οποιασδήποτε μορφής βία. Χωρίς την δυνατότητα να φύγουν από το σπίτι, τα θύματα παρέμεναν με τους βασανιστές τους, απομονωμένα από κοινωνικά δίκτυα υποστήριξης, πολλοί από τους οποίους γίνονταν ακόμη πιο βίαιοι λόγω του άγχους και του φόβου για την πανδημία, για το μέλλον, για την εργασία τους. Άλλωστε παλαιότερες διεθνείς επιστημονικές μελέτες έχουν καταδείξει ότι σε περιόδους κρίσεων όπως και σε διαστήματα που το ζευγάρι είναι μαζί για μεγάλο χρονικό διάστημα η ενδοοικογενειακή βία αυξάνεται.
Η έμφυλη βία αποτελεί ουσιαστικά το σύμπτωμα της πατριαρχίας. Αντιδρούμε και προσπαθούμε να θεραπεύσουμε τα συμπτώματα αλλά ξεχνάμε ότι η ανισότητα των φύλων είναι η αιτία της. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) η γυναικοκτονία είναι πιο συνηθισμένη σε χώρες που η ανισότητα των φύλων είναι μεγαλύτερη αλλά και σε αυτές που η γυναικεία κυβερνητική εκπροσώπηση είναι μικρότερη. Οι περιορισμένες επενδύσεις στην υγεία και την εκπαίδευση είναι ακόμη ένας παράγοντας. Πάντα σύμφωνα με τον ΠΟΥ, για να μειωθεί η ενδοικογενειακή βία χρειάζεται η ισότητα των φύλων να εμπεδωθεί ατομικά αλλά και κοινωνικά.
Η πατριαρχία είναι το κοινωνικό σύστημα που ορίζει πως για την ζωή μας κάποιος άλλος μπορεί να αποφασίζει και όχι εμείς. Είναι το κοινωνικό σύστημα που εκδηλώνεται με την καταπίεση, την υποτίμηση και την ανασφάλεια που βιώνει το γυναικείο φύλο στο σπίτι, στους χώρους εργασίας, στις ομάδες κοινωνικοποίησης. Η ανδρική βία είναι το έσχατο μέσο κυριαρχίας, ένας τρόπος κοινωνικού ελέγχου, ο πιο βίαιος στην πραγματικότητα τρόπος να διατηρηθεί ο έλεγχος. Και η πιο ακραία εκδήλωση της έμφυλης βίας είναι η γυναικοκτονία.
Για να «προστατευθούμε», μας μαθαίνουν από μικρά κορίτσια να συρρικνώνουμε την ζωή μας ενώ λίγα γίνονται για να εκπαιδευτούν τα αγόρια να σέβονται τα κορίτσια αλλά και να αντιδρούν όταν βλέπουν τέτοιες συμπεριφορές από τρίτους. Οι συμβουλές για τους πιθανούς κινδύνους που απευθύνονται αποκλειστικά σχεδόν στα κορίτσια από μικρή ηλικία, περιορίζουν την ελευθερία τους, την σεξουαλικότητα τους, τον τρόπο που βλέπουν τα σώματα τους (σαν πιθανό κίνδυνο) γιατί «ίσως να είναι και υπεύθυνες για ότι τους συμβεί» .
Ανταλλάσουμε την ελευθερία μας με την ασφάλεια, όταν μαθαίνουμε να σχεδιάζουμε διαδρομές σε δρόμους και δημόσιους χώρους για να μπορούμε να κινούμαστε ασφαλείς, να κρατάμε τα κλειδιά μας για αυτοάμυνα και να είμαστε έτοιμες να το βάλουμε στα πόδια με την υποψία κινδύνου. Αναλώνουμε χρόνο, φαντασία και θυσιάζουμε μερίδιο στην διασκέδαση αλλά και στην σωματική μας απελευθέρωση για να τα σχεδιάσουμε όλα αυτά. Άλλωστε η συζήτηση για το τι μέτρα προστασίας μπορούμε να πάρουμε μεταθέτει σε εμάς μέρος της ευθύνης ενώ αυτό που απαιτείται είναι θεσμικές και κοινωνικές αλλαγές τέτοιες, ώστε καμία μορφή έμφυλης βίας να μην είναι ανεκτή.
Το νομικό θεσμικό πλαίσιο είναι προφανώς ένας παράγοντας για την υποστήριξη των θυμάτων αλλά η αλλαγή θα έρθει με το σπάσιμο των στερεοτύπων, με την ανατροπή συστημάτων και νοοτροπιών και αυτό επιτυγχάνεται μέσω της εκπαίδευσης. Ο ρόλος του σχολείου μπορεί να είναι καταλυτικός μέσω δράσεων και μαθημάτων που θα επικεντρώνονται στις προκαταλήψεις, τα στερεότυπα, στις έννοιες της συναίνεσης, της αυτοδιάθεσης κλπ.
Μέχρι όμως να πετύχουμε την επιθυμητή ισότητα των φύλων στην κοινωνία μας, χρειάζεται να δημιουργηθεί ένα δίκτυο προστασίας με Ξενώνες Φιλοξενίας σε κάθε Δήμο και με Συμβουλευτικά Κέντρα που θα στηρίζουν τις γυναίκες θύματα ενδοοικογενειακής βίας και τα παιδιά τους, παρέχοντάς τους δωρεάν ψυχολογική και νομική βοήθεια αλλά και οικονομική υποστήριξη μέχρι να ορθοποδήσουν.
Πηγές
www.unwomen.org www.unodc.org www.globalcitizen.org www.diotima.org.gr
ΦΩΤΟ: PIXABAY
