Από τα ελάχιστα σωζόμενα αρχοντικά στην περιοχή Φαλήρου είναι η οικία Αβδουρραχμάν Χατζή Μπεκήρ, που περικλείεται από τις οδούς Παρασκευοπούλου, Σπάρτης και Βυζαντίου.
Το πληθωρικό διατηρητέο βρίσκεται σε ένα οικόπεδο περίπου 800τμ, περιτριγυρισμένο από ψηλό μαντρότοιχο, στην πυκνοκατοικημένη πάλαι ποτέ ένδοξη περιοχή των εξοχών.
Τα τελευταία χρόνια το αρχοντικό ρημάζει και είναι επικίνδυνο για τους περαστικούς. Ο Δήμος Θεσσαλονίκης τοποθέτησε αποτρεπτικά εμπόδια και πινακίδες ενημέρωσης των διερχομένων προς αποφυγή ατυχημάτων.
Σύμφωνα με την έκθεση δομικής επικινδυνότητας, που συντάχθηκε το 2016 έπειτα από καταγγελία δημότη, το κτήριο κρίθηκε επικίνδυνο λόγω αποκόλλησης και κατάπτωσης τμημάτων από τα εξωτερικά επιχρίσματα και άλλα δομικά στοιχεία των όψεων του κτηρίου, που εγκυμονούν μεγάλο κίνδυνογια την υγεία και σωματική ακεραιότητα των διερχομένων.
Ανίκανος να το συντηρήσει ο ιδιοκτήτης
To διατηρητέο ανήκει κατά πλήρη κυριότητα (100%) στην ξενοδοχειακή εταιρεία Π.Α.Π ΧΟΤΕΛΣ ΚΟΡΠ Α.Ε. Η ιδιοκτήτρια εταιρεία, που είναι υπεύθυνη για τη συντήρηση του κτηρίου, αδιαφορεί πλήρως. Πριν δύο χρόνια, το 2016, η εταιρεία παραπέμφθηκε στην Εισαγγελία Πρωτοδικών, έπειτα και από νεότερη καταγγελία άλλου πολίτη, διότι αγνόησε παντελώς την υποχρέωση για αποκατάσταση των βλαβών για την άρση της επικινδυνότητας.
Τον Ιανουάριο του 2018 διενεργήθηκε εκ νέου αυτοψία, παρ’ όλα αυτά η κατάσταση του κτηρίου παραμένει η ίδια.
Η ιστορία του
Το πανέμορφο αρχοντικό χτίστηκε το 1908 από τον Σέρβο Αβδουρραχμάν Χατζή Μπεκήρ από την Δίβρη. Το 1903 αγόρασε το οικόπεδο, στο οποίο υπήρχε σπίτι με μαγαζί, από τις αδελφές Ελένη, Αναστασία και Χρυσή, κόρες του Θανάση Πρακίτσα, και χτίζει το διώροφο οίκημα. Μετά τον θάνατο του Αβδουρραχμάν, η χήρα του, Μπεμπέ, και τα παιδιά του, Αχμέτ και Μεχμέτ, πουλάνε το ακίνητο το 1929 στην Ισραηλίτικη Κοινότητα. Το κτήριο εξαιρέθηκε από την ανταλλάξιμη ιδιοκτησία λόγω της σέρβικης υπηκοότητας των κληρονόμων, οι οποίοι ήταν πλέον μόνιμοι κάτοικοι Κωνσταντινούπολης.
Ισραηλίτικο ορφανοτροφείο
Από το 1917 στεγαζόταν στο κτήριο το Ισραηλίτικο ορφανοτροφείο αγοριών «Καρόλου Αλλατίνη». Το ορφανοτροφείο ιδρύθηκε το 1910 και λειτούργησε σε κτήριο του ιστορικού Ιωσήφ Νεχαμά και το 1912 μετεγκαταστάθηκε στη συνοικία «Μεϊντάν ντι Λουπέν» ή «Καδή». Η φωτιά όμως του 1917 το κατέκαψε ολοσχερώς και μεταφέρθηκε στην ανατολική περιοχή της Θεσσαλονίκης, στο πανέμορφο αρχοντικό.
Το ορφανοτροφείο λειτούργησε εκεί ως το 1943, ώσπου οι τελευταίοι τρόφιμοι, 50 αγόρια και 6 άτομα προσωπικό, εκτοπίζονται και ακολουθούν το ταξίδι χωρίς επιστροφή στα κρεματόρια του Άουσβιτς. Το 1945 φιλοξένησε άπορες εβραϊκές οικογένειες που κατάφεραν να σωθούν από το ολοκαύτωμα και το 1972 αγοράζεται από τον Ανδρέα Παράσχο και στεγάζεται το 11ο Δημοτικό Σχολείο.
Το 1978, το σχολείο εγκαταλείπει το κτήριο για λόγους ασφαλείας, αν και ο σεισμός δεν επηρέασε τη στατικότητα του κτίσματος, προκάλεσε μόνο ρηγματώσεις και αποκολλήσεις στα επιχρίσματα των τοίχων και των ορόφων.
Το διατηρητέο
Το ακατοίκητο σήμερα διατηρητέο αποτελείται από δύο ορόφους με ημιυπόγειο και μια μεγάλη αυλή, όπου στο πίσω μέρος της, στην οδό Βυζαντίου, υπήρχαν δυο κτίσματα από τα οποία σώζεται μόνο το ένα, το οποίο είναι ενσωματωμένο στον ψηλό πλινθόκτιστο μαντρότοιχο.
Το διατηρητέο χαρακτηρίζεται από νεοκλασικά και αναγεννησιακά στοιχεία, ανάμικτα με την ντόπια λαϊκή αρχιτεκτονική. Η δυτική όψη του κτηρίου φέρει χαρακτηριστικά των εξοχικών επαύλεων της περιοχής, με κεντρική μαρμάρινη σκάλα και σκεπαστό εξώστη, ενώ η ανατολική πλευρά χαρακτηρίζεται από τη λαϊκή αρχιτεκτονική που συναντάμε στα παράλια της Μικράς Ασίας, με σαχνισιά που ξεπροβάλλουν πάνω σε χυτοσιδερένια φουρούσια. Με τη διάνοιξη της οδού Βυζαντίου, κατεδαφίστηκε το παλιό μαγαζί που υπήρχε στην αυλή και μέρος του μαντρότοιχου.
Η απαξίωση από την πολιτεία
Σήμερα το εγκαταλελειμμένο αρχοντικό ξεχωρίζει στην περιοχή, συνδέοντας την παλιά γειτονιά των «εξοχών» με τη σύγχρονη Θεσσαλονίκη. Παρ όλα αυτά, ο Δήμος αποφάσισε να τοποθετήσει πάνω στο πεζοδρόμιο, επί της Σπάρτης, 11(!) κάδους σκουπιδιών εφαπτόμενους στο εναπομείναν κτίσμα της αυλής. Οι κάτοικοι δε, επέλεξαν να «κοσμήσουν» εξωτερικά το διατηρητέο με άφθονα σκουπίδια και ανακυκλώσιμα υλικά ακριβώς δίπλα από τους κάδους(!). Χαρακτηριστική είναι ακόμα και η ξεχασμένη πινακίδα πάνω στην περίφραξη, που διαφημίζει ανταλλακτικά κουζινών, πλυντηρίων και ψυγείων.
Αν και το αρχοντικό έχει συμπληρώσει περισσότερο από έναν αιώνα ζωής, φαίνεται η αδιαφορία και η ανικανότητα όχι μόνο του ιδιοκτήτη, αλλά και της πολιτείας, να λάβουν σοβαρές αποφάσεις για τα διατηρητέα στολίδια της πόλης, που θα μπορούσαν να αποτελούν σημεία αναφοράς για τους πολίτες και τους επισκέπτες της.
Από το φύλλο της THESSNEWS #103 (28/04/2018-29/04/2018)
