Υπήρξε προστάτης για τους Πόντιους πρόσφυγες, οραματιστής, πολυπράγμων και πολιτικός με έντονη δράση. Ήταν αυτός που κατάφερε να φέρει την εικόνα της Παναγίας Σουμελά στην Ελλάδα και εξαιτίας της προσπάθειάς του να συσπειρώσει τους Έλληνες του Πόντου, καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο.
«Εν Ελλάδι υπήρχαν οι Πόντιοι, αλλά δεν υπήρχεν ο Πόντος. Με την εικόνα της Παναγίας Σουμελά ήλθε και ο Πόντος».
Ο αγώνας του για τον ποντιακό ελληνισμό δεν σταμάτησε ούτε τη δύσκολη περίοδο του 1922, που με τη στήριξη του Ελευθέριου Βενιζέλου βοήθησε τους πρόσφυγες να εγκατασταθούν στην Ελλάδα και να επιστραφούν οι περιουσίες τους.
Χαρακτηριστικός ήταν ο λόγος που εκφώνησε για τους σφαγιασθέντες Ποντίους 24 Απριλίου 1922 στον ιερό ναό Αγίου Νικολάου στον Γαλατά της Κωνσταντινούπολης: «Οι Πόντιοι εζήτησαν άρτον και έλαβον πέτραν, εζήτησαν ιχθύν και έλαβον όφιν, εζήτησαν την ζωή και έλαβον τον θάνατον, εζήτησαν την ελευθερίαν και έλαβον την δουλείαν».
Ο Πόντιος από την Ορντού
Ο Λεωνίδας Ιασωνίδης γεννήθηκε το 1884 στην Ορντού, αν και ο ίδιος αναφέρει ότι πατρίδα του είναι η Πουλαντζάκη. Αποφοίτησε από το Φροντιστήριον Τραπεζούντος το 1902 και συνέχισε τις σπουδές του στην Κωνσταντινούπολη, όπου τελείωσε τη Νομική Σχολή το 1912, και το 1914 μεταβαίνει στο Παρίσι, όπου πτυχιούχος πλέον πολιτικών και κοινωνικών επιστημών άρχισε να ασχολείται με τα κοινά.
Η δράση του
Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου φεύγει από τη Γαλλία για το Ροστόβ της Ρωσίας και ιδρύει την «Ευξεινοπόντειον Ένωσιν» για να εμψυχώσει τις ελληνικές κοινότητες του Καυκάσου που αναζητούν καταφύγιο από τις διώξεις των Τούρκων. Παράλληλα το 1918 ιδρύει στο Αικατερινοντάρ την «Κεντρική Ένωση Ποντίων».
Ο Ιασωνίδης ήταν ο τελευταίος πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης των Ποντίων που έλαβε χώρα στο Βατούμ με σκοπό την αποκατάσταση του Πόντου και τη δημιουργία ανεξάρτητης – αυτόνομης Δημοκρατίας.
Το 1920 συμμετέχει στην κυβέρνηση Βενιζέλου και τίθεται επικεφαλής της Επιτροπής Εθνικής Αμύνης καταβάλλοντας κάθε προσπάθεια για την ανεξαρτησία του Πόντου και στις 20 Σεπτεμβρίου 1921 καταδικάζεται ερήμην «εις θάνατον δια απαγχονισμόν» από το κεμαλικό στρατοδικείο της Αμάσειας.
Πρόσφυγας στην Ελλάδα
Τον Σεπτέμβριο του 1922 έρχεται στην Ελλάδα και γίνεται ο υποστηρικτής όλων των προσφύγων που βίωσαν τον βίαιο ξεριζωμό. Το 1924 ορκίζεται πληρεξούσιος βουλευτής Θεσσαλονίκης στην Δ’ Συντακτική Εθνοσυνέλευση των Ελλήνων και το 1927 ιδρύει μαζί με άλλους την «Επιτροπή Ποντιακών Μελετών». Εργάζεται στο Υπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας και χρηματίζει Υπουργός Πρόνοιας επί κυβερνήσεως των Φιλελευθέρων την περίοδο 1930-32.
Η εικόνα της Παναγίας Σουμελά στην Ελλάδα
Η επίσκεψη του πρωθυπουργού της Τουρκίας Ισμετ Ινονού το 1931 στην Αθήνα είναι μια από τις πιο σημαντικές στιγμές για τον ορθόδοξο ποντιακό ελληνισμό. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ζητάει από τον Ιασωνίδη να προσφωνήσει τον Τούρκο πρωθυπουργό στην τουρκική γλώσσα. Ο Ιασωνίδης εκφωνεί σε άπταιστα τουρκικά έναν υπέροχο λόγο και καταγοητεύει τον Ινονού. Τότε ο Τούρκος πρωθυπουργός ρωτάει τον Ιασωνίδη αν έχει καμιά επιθυμία από την πατρίδα του για να την ικανοποιήσει. Τότε ήταν που ο Ιασωνίδης ζήτησε την άδεια για μεταφορά της ιστορικής εικόνας της Παναγίας Σουμελά από τον Πόντο στην Ελλάδα.
Στη δικτατορία του Μεταξά αυτοεξορίσθηκε στην Αγγλία και άρχισε να αρθρογραφεί σε διάφορες εφημερίδες εμψυχώνοντας τους Έλληνες στον αγώνα τους κατά των δυνάμεων της Κατοχής. Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, επέστρεψε στην Ελλάδα, επανεκλέχθηκε βουλευτής και διετέλεσε υπουργός Βορείου Ελλάδος.
«Θα αποθάνω πρόσφυξ, θα αποθάνω Πόντιος»
Ο Ιασωνίδης υπήρξε εξέχουσα προσωπικότητα του ποντιακού και προσφυγικού Ελληνισμού. Έντονα φιλελεύθερος και δημοκρατικός, υπερασπίστηκε τα αιτήματα των προσφύγων καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του.
Σε άρθρο του με τίτλο «Πόντος», στην Ποντιακή Εστία το 1954, έγραφε : Ουδέποτε λησμονώ τον Πόντον του οποίου είμαι γέννημα θρέμμα και όπως έλεγα κάποτε από του βήματος της Βουλής, θα αποθάνω νοσταλγός, θα αποθάνω πρόσφυξ, θα αποθάνω Πόντιος». Χαρακτηριστική είναι η φράση του σε ομιλία του το 1946: «Ξηρανθήτω ημίν ο λάρυγξ εάν επιλαθώμεθά σου, ω πάτριος Πόντια γη».
Ο Λεωνίδας Ιασωνίδης απεβίωσε 29 Ιουλίου 1959 ταπεινός και ολιγαρκής, χωρίς ποτέ να αποκτήσει κινητή ή ακίνητη περιουσία. Τον Δεκαπενταύγουστο 2017, έπειτα από επιθυμία του, μεταφέρθηκαν τα οστά του από το νεκροταφείο Ευαγγελίστριας, στο Ιερό προσκύνημα Παναγίας Σουμελά στο Βέρμιο, έπειτα από απόφαση των δύο σωματείων Παναγίας Σουμελά. Αναμένεται στον ίδιο χώρο να φιλοτεχνηθεί και η προτομή του μεγάλου Πόντιου ευπατρίδη.
Ευγλωττία και οξυδέρκεια
Η ευγλωττία και οξυδέρκεια του Λ. Ιασωνίδη ήταν χαρακτηριστική. Σε ομιλία του στη Θεσσαλονίκη έδωσε την πιο περιγραφική απάντηση στην ερώτηση τι είναι δίλημμα.
«Ακούστε να λέγω σας ντο εν τω δίλημμα.
Πέρωμεν έναν σκοινίν.
Περάζουμ΄α ας σο στόμαν και βγάλουμ΄ατό ας σον κώλον.
Σ’ εμπρός το μέρος δένουμεν έναν σκατόν.
Σ΄απίς΄πα το μέρος, ΄δενομεν έναν αγγουρ΄.
Συρτς να εβγάλτς το αγγούρ ας σον κώλο΄ς, έμπέν το σκατόν ‘σο στομα΄ς.
Συρτς να εβγάλτς το σκατόν ας ‘σο στόμα ‘ς έμπεν το αγγούρ΄σονκώλο΄ς.
Αρ άτό εν τω δίλημμα!»
Από το φύλλο της THESSNEWS #96 (10/03/2018-11/03/2018)
