Το σιντριβάνι της Θεσσαλονίκης βρίσκεται στη συμβολή των οδών Εθνικής Αμύνης με Εγνατία.
Σημείο συνάντησης των κατοίκων, αλλά και σημαντικό μνημείο της Νεότερης Ιστορίας της πόλης.
Το σιντριβάνι εγκαινιάστηκε το 1889, δώρο του σουλτάνου Σαμπρί Πασά στους κατοίκους της Θεσσαλονίκης έπειτα από το γκρέμισμα των τειχών της πόλης, την ανοικοδόμηση της Θεσσαλονίκης και τη χάραξη της μεγάλης λεωφόρου Χαμιντιέ.
Σε γκραβούρες και καρτ ποστάλ της εποχής διακρίνεται η μεγάλη λεωφόρος Boulevard Hamidye (σημερινή Εθνικής Αμύνης), με το σιντριβάνι να οριοθετεί την οδό.
Τα εγκαίνια
Στην εφημερίδα «Φάρος της Μακεδονίας» διαβάζουμε για τα εγκαίνια: «Προχθές από της πρωίας μέγα πλήθος συνεσωρεύετο περί την νεόδμητον κρήνην της πλατείας Καλαμαριάς, ην η Α.Α.Μ ο Σουλτάνος ημών, εδωρήσατο εις την ημετέραν πόλιν, περί την οποίαν είχαν στηθεί διάφορα τρόπαια εκ μύρτουν και πολυπληθών σημαίων, άτινα περικλυκλούμενα υπό του πλήθους παρίσταινον θέαμα εκ των ωραιοτάτων …… συγχρόνως δε η ωραία κρήνη εξετίναξε ωραίον σερβέτιον εκ βυσσίνου δυνάμενον να ποτίσει την πόλιν όλην….»
Στη Θεσσαλονίκη κατά την Οθωμανική περίοδο υπήρχαν πολυάριθμες κρήνες, που έφεραν επιγραφές με το όνομα του δωρητή (ως επί το πλείστον μέλος της αυτοκρατορικής αυλής). Άλλωστε η κρήνη για τους Οθωμανούς είναι σύμβολο της θρησκείας τους. Η κατανάλωση νερού από τις κρήνες σήμαινε για τους Οθωμανούς συγχώρεση στους πεθαμένους τους, γι? αυτό και έξω από κάθε τζαμί υπάρχει και μια βρύση.
Δυτικοευρωπαϊκός διάκοσμος
Το σιντριβάνι κατασκευάστηκε από λευκό μάρμαρο και αποτελείται από τρία ημικύκλια (γούρνες). Το ανώτερο τμήμα του χαρακτηρίζεται από κλασική δυτικοευρωπαϊκού τύπου μορφή, ενώ ο οβελίσκος παραπέμπει σε αιγυπτιακά πρότυπα.
Φέρει διάκοσμο με ανθέμια και ανάγλυφο στέφανο με κορδέλα. Ο διάκοσμος με σταγόνες στο πίσω μέρος της κάθε γούρνας παραπέμπει στην αρχαία ελληνική αρχιτεκτονική των ναών, ενώ το νερό αναβλύζει μέσα από λεοντοκεφαλές.
Μεγάλο πρόβλημα υδροδότησης
Η δημιουργία βρύσης εκείνη την περίοδο στη Θεσσαλονίκη ήταν πολύ σημαντικό γεγονός, διότι υπάρχει έλλειψη νερού σε μια πόλη που αυξάνεται συνεχώς με πολύ μεγάλους ρυθμούς. Σύμφωνα με την καταγραφή του 1905, στη Θεσσαλονίκη ζουν 135.000 κάτοικοι. Το σύστημα ύδρευσης τότε είναι ανύπαρκτο. Η βασική πηγή ύδρευσης της πόλης είναι ο Χορτιάτης, που φέρνει το νερό στη δεξαμενή της Μονής Βλατάδων μέσω του ρωμαϊκού υδραγωγείου.
Οι κάτοικοι της πόλης είναι αναγκασμένοι να κουβαλούν νερό από τις συνοικιακές βρύσες που βρίσκονταν στις γειτονιές, με αποτέλεσμα το νερό να μη φτάνει για όλους. Οι επιδημίες ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες αυξάνονται και οι κάτοικοι είναι αναγκασμένοι να καλύψουν τις ανάγκες τους με μη πόσιμο νερό από τα αρτεσιανά φρεάτια. Το νερό των δημόσιων βρυσών χρησιμοποιείται ακόμα και για οικιακές εργασίες αλλά και για ουρητήρια.
Ακατάλληλο το νερό του σιντριβανιού
Το νέο σιντριβάνι «ξεδιψάει» τότε όχι μόνο τους διαβάτες, αλλά και τα ζώα και θα χρησιμοποιηθεί για ύδρευση ως το 1924. Στο βιβλίο του Γιάννη Κλαρνέτατζη «Στιγμές Σαλονίκης Θερινές», εκδόσεις Ακυβέρνητες πολιτείες 2016, διαβάζουμε ότι η ποιότητα του νερού του θεωρείται αμφίβολη. Επιστολή δημοτών της Θεσσαλονίκης δημοσιευμένη στην εφημερίδα Μακεδονία (28 Ιανουαρίου 1924) αναφέρει: «Τι έγινε το ύδωρ του Χορτιάτου, το ύδωρ των Σιντριβανιών, το οποίο κάποτε εθεωρήθει ακατάλληλον προς πόσιν δια τα ζώα; Τώρα πώς έγινε κατάλληλον προς πόσιν δι? ανθρώπους;»
Το 1936 το σιντριβάνι μεταφέρεται στο παλιό γήπεδο της ΧΑΝΘ λόγω της διάνοιξης της Εγνατίας οδού και για πολλά χρόνια παρέμεινε σε εργοτάξιο της Τούμπας, με αρκετά μαρμάρινα τμήματά του να έχουν καταστραφεί.
Η αναστήλωση
Το μνημείο αναστηλώθηκε το 1977 και επανατοποθετήθηκε σε κοντινό σημείο από την αρχική του θέση, λόγω των αλλαγών των πολεοδομικών ανασχηματισμών. Το πάνω μέρος του σιντριβανιού είναι πιστό αντίγραφο του αυθεντικού λόγω των καταστροφών που υπέστη τα προηγούμενα χρόνια.
Πριν από μερικά χρόνια, το Κεντρικό Συμβούλιο Νεώτερων Μνημείων χαρακτήρισε το σιντριβάνι μνημείο, αξιόλογο δείγμα αστικού εξοπλισμού της Θεσσαλονίκης με πολεοδομική και ιστορική σημασία.
Από το φύλλο της THESSNEWS #88 (13/01/2018-14/01/2018)
